Azərbaycan tarġXĠ ÜZRƏ qaynaqlar

uza kök tanrı
(yuxarıda gör tanrı), 
üza türk tanrısı
, (yuxarıda türk tanrısı) kimi 
parçalardan aydın olur ki, ―gör‖ sözü mənaca ―tanrı‖ sözünə bərabər deyidir, əksinə bu sonuncunu 

---

33 
Do mrulunq görər gö zü görməz oldu, tutar əlləri tutmaz o ldu. Dünya ləam 
Dəkim Do mru lu göüznə qaranqu aldı. Dünya alə m Də li Do mru l soylar görəlim, 
xanım, nə soylar aydır: Can, nə heybətli qocasn, qapuçilər səni gorməd i, çavuĢlar 
sənu tuymadı, mən i görər gözlərim görmə z old ı. Tutar mənim ə llə rim tut ma z 
oldı. Ditrədi mən im can ım cuĢə gəldi. A ltün ayağım
1
əlü mdən yerə düĢdi. Ağzım 
içi buz kib i, sünüklərim tuz kibi oĢdı. Mərə, saqqalcığı ağca qoca, gözcügəzi 
çöngə qoca. Mərə, nə heybətli qocasan, degil manqa. Qadam balam to x qunar bu 
gün sanqa dedi. Böylə digəc Əzarilinq açığı tutdu., aydır: Mərə dəli qavat, 
gözüm çöngə igidin bə bəgən məzsən. Gö zi göçə qızlarunq gəlinlərinq canın ço x 
almıĢam. Saqakım ağarduğun nə bəgənməzsən, ağ saqqallu, qara saqqallu
yigitlə rin canı ço x a lmıĢam. Saqqallu m ağarduğının ıq mənisi budur dedi. Mərə 
də qavat ögünürdünq, deirdinq a l qanatlu Əzaril mən im əlü mə girsə öldürəydim, 
yaxçı, y igid inq canın onunq əlindən qurtaraydım deird inq. Ġmd i mərə dəli 
qavvat gəldim ki, səninq, canınq ala m, vərə rmisən, yoxsa mən imlə cəng 
edərmisən dedi. Dəli do mru l aydır: mə rə al qantlu ə zaril sənmisən dedi. əvət, 
mənə m dedi. Bu ya xĢı y igit lərinq canın sənmi alursan dedi. Əvət, mən alu ra m 
dedi. Də li do mru l aydır: mə rə qapuçular, qapunu qapanq (qapayın - 
Red
.) dedi. 
Mənə əzra il, mən səni genq yerdən istərdim., tar (dar –
Red
.) yerdə eyü əlü mə
girdinq almı. Ded i mən səni öldürəydim, yaxĢı y igindinq canun qurtaraydım. 
Qara qılıncı sıy ırdı əlinə ald ıĢ, Əzarili çalmağa həmlə qaldı
2
. ə zaril b ir göyərçin 
oldı, pəncərədən uçdı getdi. Adəmilər Əvrəni Dəli Do mrul əlin əlinə çaldı, qas-
qas güldü, aydır: yig itlərim, Əzarilinq gözüni elə qorxutdum ki, genq qapuyu 
qadı (qodu-
Red.
) , tar bacadan qaçdı. Çünki mən im əlü mdən gögərçin kibi kuĢ 
oldı uçdı. Turd ı atına mindi, toğanın əlinə aldı, ard ına düĢdi. Bir-iki gögərçin
öldürdü, döndi, evində gəli yürürkən Əzaril atın ınq gözünə göründü. At ürkdi, 
Dəli Do mruli götürdi yerə vurd ı qara baĢı bunqaldı, bunqlu qaldı. Ağ köksününq 
üzərinə Əzarail basub qındı. Ba mırlardı, Ģimdə xırlamağa baĢadı. Aydır: mərə 
Əzrail aman, tanqırınınq birlig inə yoqdur güman. <…>