54
istiqlallarını tanıyan yoxdur. Nəsib bəy nə qədər çalışsa da bolşevik əqidəsini tərk
edə bilməz. Avropa hökumətlərinin bizim istiqlalımızı qəbul etmək haqqında.
Nəsib bəy bizə təminat verə bilərmi? Mən ərz edirəm ki, millətlərin
müqəddəratlarının təmini bu gün imperialistlər əlində deyildir. Çünkü onların öz
içərisində bir çox hərci-mərclik vardır. Bizim istiqlalımızı əmin olunuz ki, Avropa
demokratiyası təsdiq etdirəcəkdir. Əmələ mübarizəsi məsələsinə gəlincə, mən deyə
bilərəm ki, əmələ və fəhlələrin istədiyini yerinə yetirmək üçün mən həmişə
çalışacağam, çünkü mən onların tərəfdarı və nümayəndəsiyəm və mən də onları
müdafiə edirəm. Çox vaxt olur ki, birisini sənədsiz tutduqda onu müdafiə etmişəm,
fəqət onları mən heç müdafiə etməmişəm. İştə bunların çoxusu keçmişə aiddir.
Mətbuatda bir çox mübahisə olub, bu gündəki əhvalat da bizim doğru olduğumuzu
sübut edir. Əgər hökumət biz dediklərimizi vaxtında qəbul etsə idi, bir çox nəfilər
görərdi. Əgər hökumət daha bu gün yürütdüyü siyasəti dəyişsə və daxildə olan
düşmənlər ilə mübarizə edər isə, biz o vaxt hökumətə kömək edərik və illa biz
hökumətə etimad etməyəcəyik.
Sədr - 3 natiq var. Lakin təklif var ki, iclas qapansın.
Arxiv, f. 895, siy. 1, iş 138, vər. 1-29.
№70
Yetmişinci iclas
Sentyabr 1919-cu il
Rəis müavini — sultan Məsid Qənizadə. Katib — Əhməd Cövdət
Pepinov.
Müzakireyi-yomiyyə:
1 — Sosialistlər fraksiyasının hökumətə sorğusu; 2 — Azərbaycan
hökumət darülfünunun təşkili haqqında qanun layihəsinin 3-cü qiraəti; 3 — Əcnəbi
məmləkətlərə yüz nəfər tələblərin hökumət tərəfindən göndərilməsi haqqında
qanun layihəsi; 4 — Xalq kitabxanaları üçün kitab almaqdan ötəri bir milyon rüblə
buraxılması haqqında qanun layihəsi; 5 — Azərbaycan hökumət bankı təşkili
haqqında qanun layihəsinin 3-cü qiraəti; 6 — spirt məhsulatından alınan aksız
vergisi miqdarlarının təzyidi haqqında qanun layihəsi; 7 — Tövcü vergisinin
artırılması ilə bərabər, topraq gəlir və məxaric smetasının vergisi miqdarlarının
təmdidi haqqında; 8 — Ümumi əyləncəxana və tamaşaxana yerlərindən alınan
müvəqqəti vergi "Naloğ"ın hökumət məbaliğ müstəhfizəsinə idxalı haqqında qanun
layihəsi; 9 — Həmin sənə üçün İrəvan ümuri-xeyriyyə naziri vəkilinin maaşı və
onun idarə məsarifi üçün məzkur nazirə (177.000) rüblə kredit açılması haqqında
qanun layihəsi; 10 — Şəhadətnaməsiz olan içki ticarətindən alınan cərimələri
artırılması haqqında qanun layihəsi; 11 — Azərbaycan cümhuriyyəti ümüri-
55
xeyriyyə nəzarətinin ştat siyahısı və maaşlarının artırılması haqqında qanun
layihəsi; 12 — Bakı xəzinə palatası müdir müavinliyi vəzifəsinin ləğvi haqqında
qanun layihəsi; 13 — Timğa rusumatı qanunnaməsinin bəzi maddələrinin təbdili və
rüsum miqdarlarının təzyidi haqqında qanun layihəsi; 14 — Nəşr elan haqqında
qanun layihəsi; 15 — Fabrika inspeksiyasına dair qəvaiddin təbdili haqqında qanun
layihəsi; 16 — Maliyyə naziri şurası haqqında; 17 — Məhkəmeyi-hərbiyyə
qanunun 15-si maddəsinin təğyiri haqqında qanun layihəsi; 18 — Azərbaycan ilə
Ermənistan arasında bağlanmış ticari müahiddənamə haqqında qanun layihəsi; 19
— Azərbaycandan xaricə çıxarılan spirt içkilərindən (üzüm şərabı müstəsnadır)
alınan gömrük vergisinin miqdarları haqqında qanun layihəsi; 20 — Balıq və balıq
məhsulu ixracı vergisinin təbdili haqqında qanun layihəsi; 21 — Maliyyə nəzarəti
idarəsi cünbündə qeyri hissə şayiə vergilərinin "naklodnoy sbor" və inhisar təsisi
haqqında qanun layihəsi; 22 — Vergi müdiriyyətləri hissələrində qapıçı tutulması
üçün sənəvi əlavə olaraq (70200) rüblə təxsis edilməsi haqqında qanun layihəsi; 23
— Daxil olmuş kağızlar, o cümlədən: a) Ümuri-xeyriyyə nazirinə Suraxanı -
Mərdəkan yolunu düzəltməkdən ötri smetadan xaric (3,300,000) rüblə buraxılması
haqqında qanun layihəsi; b) İsgəndər bəy Axundovun Şamaxıdan Azərbaycan
Məslisi-Məbusanına üzv seçilməyi haqqında mandat; s) Sentyabrın 20-sinə qədər
məbus Paronyanın məzuniyyət təmdidi haqqında; d) Maliyyə və büdcə
komisyonuna yeni bir üzv seçilməsi haqqında; h) Məlik-Yeqanov Cavad bəyin
parlaman üzvlüyündən ixracı haqqında; v) Türk tələbələri Bakı komitəsinin
Məslisi-Məbusana məktubu; z) Məbus Hacı Hüseyn Əfəndizadəyə məzuniyyət
verilməsi haqqında.
— Daxil olmuş kağızlardan: 1 — İsgəndər bəy Axundov Şamaxıdan
parlamana üzv intixab edilməsi haqqında Şamaxı bələdiyyə idarəsindən idxal
olmuş etimadnamə — etimadnamə komisyonuna verilir. Məbus A. A. Paronyanın
xəstə olduğu haqda ərzi-halına məbni mə'uniyyəti sentyabrın 20-sinə qədər təmdid
edilməsi qəbul edildi. Məbus Hacı Hüseyn Əfəndizadəyə ərzi-halına məbni bir ay
yarım məzuniyyət verilməsi qərara alındı. Hökumət tərəfindən Lənkərana
nümayəndə sirətində göndərilən Məslisi-Məbusan üzvü Cavad bəy Məlik-
Yeqanovun məzuniyyəti təmdid edilməsi haqqında ərzi-halı müzakirə edildi. Ərzi-
halın məzmunu:
"Azərbaycan məclisi-məbusanı sədri hüzuri-alilərinə — Lənkəranda
hökumətin fövqəladə nümayəndəsi Cavad bəy Məlik - Yeqanov tərəfindən raportur
— öhdəmə həvalə olunmuş vəzifənin natamam olduğundan məzuniyyətimin təsil
edilməsini zati-Alilərinizdən rica və istiram edirəm. Əfəndim Lənkəran fövqəladə
nümayəndəsi Cavad bəy Məlik-Yeqanov 25 avqust 1919, nömrü 549". Bu haqda
rəis bəyanat verdi və əlavə etdiyi divani-rəyasət qərarı üzrə Cavad bəy
məzuniyyətdən vaxtında gəlmədiyi üçün gərək məbusluqdan ixrac edilsin.