Azərbaycan xalq cümhuriYYƏTİNİn keçİRİLMƏSİ ÜZRƏ DÖVLƏt komiSSİyasi
Yüklə 5,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Axşam iclası
56
Məmməd Əmin Rəsulzadə, Əhməd Cövdət Pepinov, Şəfi bəy Rüstəmbəyli və Muxtar Əfəndizadə təatsi əfkar etdilər Cavad bəy Məlik - Yeqanov və qeyri məmuriyyətə göndərilmiş məbuslardan, məbusluq ilə məmurluğu ədəmi-istimai qanunu üzrə — məmur və məbusluqda qalacaqları haqda, bir həftənin içərisində məlumat tələb edilib, sonra parlaman təsvibinə təqdim edilməsi qərara alındı. Qurban bayramı münasibətilə parlaman tətil etməsi haqda bir təklif verildi. Məzmunu: "Təklif edirik Qurban bayramı münasibətilə — 10 günlük tətil olsun. Ağa Aşurov, Rüstəmbəyov, Mahmudbəyov, Əsədulla Əhmədzadə, Hacı Hüseyn Əfəndizadə". Təklifin lehinə Mehdi bəy Hacı Bababəyov danışdı. sentyabrın 2- sindən onuna qədər tətil edilməsini rəis səsə qoyduqda əksəriyyəti — ara ilə qəbul edildi. 1 — sosialistlər fraksiyası tərəfindən hökumətə verilən sorğu haqqında Səmədağa Ağamalı oğlu, Əliheydər Qarayev, Məmməd Əmin Rəsulzadə, Əhməd Cövdət Pepinov, İbrahim Əbilov, təati əfkar etdilər. Rəisi-Vükəla Nəsib bəy Yusifbəyli bəyanat verdi. 5 — dəqiqə tənəffüs elan edildi. Tənəffüsdən sonra islas dəvam edir. Məmməd Əli Rəsulzadə. Əhməd Cövdət Pepinov, Muxtar Əfəndizadə, Məmməd Əmin Rəsulzadə təati əfkar etdilər. Müzakirə qəti edilməsi təklif edildi. Təklifin əleyhinə Əliheydər Qarayev danışdı. Təklifi rəis səsə qoydu. 29 səs lehinə, 13 səs əleyhinə, 4 səs verilməmək üzrə qəbul edildi. Üç formula verildi: Birinsi "Əhrar" fraksiyasının formulası, məzmunu: "Vəziyyəti-hazi rəmizi nəzərə alaraq mövcud olan nöqsanların islah edilməsi şərtilə hökümətin verdiyi izahatını şimdilik kafi görərək, növbəti məsələyə keçilir. "Əhrar formulası" səsə qoyuldu, qəbul edilmədi. "Müsavat" fraksiyasının formulası: məzmunu "Hökumətin verdiyi bəyanatı kafi görərək məslisi məbusan növbədəki məsələlərin müzakirəsinə keçir. "Formula" səsə qoyuldu, əksəriyyəti — ara ilə qəbul edildi. "Sosialistlər" fraksiyasının formulası, məzmunu: "Sosialistlər fraksiyasının vaqe olan sorğularına hökumətin izahatını dinləyərək məclisi- məbusan qərara gəlir ki, hökumət dövləti xarici düşməndən mühafizə etmək yolunda ixtiyarında olan bütün qüvvət və vəsaitindən istifadə etməmişdir və buna binaəm məslisi-məbusan hökumətdən tələb edir ki, məmləkəti və onun sərhədlərini üzərimizə gələn təhlükədən müdafiə üçün ən qəti tədbirləri görsün və düşmənin daxildəki agentləri ilə şiddətli mübarizədə bulunsun, bununla növbədəki məsələlərin müzakirəsinə keçir". Formula səsə qoyuldu, qəbul olunmadı. — Darülfünun məsələsi haqqında Əliheydər Qarayev, Rəhim Vəkilov, Mehdi bəy Hacınski və Qasım bəy Camalbəyov təati əfkar etdilər və iclas qapanıb axşam saat 8-də açılması təklif edildi. Təklif səsə qoyulub, əksəriyyəti — ara ilə qəbul edildi. 57
Məbus Səmil Ləmbəranski bitərəflər fraksiyasından çıxıb və hal-hazırda heç bir fraksiyaya mənsub olmadıqını rəis məlum etdi. Azərbaycan darülfünunun təşkili haqqında üçüncü qiraətə katib şüri etdi. 1, 2, 3, 4 (5-si ixras oldu) 6, 7, 8, 9, 10 və 11-si maddələr ayrıca səsə qoyulub qəbul olundu. 12 və 13-cü maddələr isə götürülür. Rəis - Layihəni təmamən səsə qoydu. Əksəriyyətlə qəbul olundu. 3 — Əcnəbi məmləkətlərinə yüz nəfər tələbələrin hökumət tərəfindən göndərilməsi haqqında qanun layihəsi. Bu haqda məruzəçi Əhməd Cövdət Pepinov bəyanat verdi. Rəhim Vəkilov, Abdulla bəy Əfəndizadə, Rzabəy Ağabəyov, Məmməd Rza ağa Vəkilov, Qasım bəy Camalbəyov, Arşaq Malxazyan, Behbudxan Cavanşir, Qara bəy Qarabəyli, Muxtar Əfəndizadə, Aqa Aşurov təati əfkar etdilər. Məruzəçi Əhməd Cövdət bəy və məarif naziri Rəşid xan Kaplanov bəyanat verdilər. Axırda zeyldki təkliflər verildi. Əhrarın təklifi: "Yüz tələbənin Məmaliki-Əcnəbiyyə darülfünunlarına göndərilməsi aşağıdakı şərtlər daxilində qəbul olunur: 1— Tələbənin məişət və güzəranını təmin üçün onların üzərinə nəzarət olunsun. Bu hissə səsə qoyulub qəbul olundu. 2— Gedəcəklərin həm qismi riyaziyyat, ədəbiyyat və təbiət fakültələrinə girməlidirlər. Bu hissə səsə qoyuldu, qəbul olmadı. Malxazyan Arşaq verən təklif: "Hökumət stspendiyasından istifadə edən tələbələr təhsillərini bitirdikdən sonra, hökumətin göstərdiyi, yerlərdə dörd sənə müddətində qulluq etməyə məcburdurlar". Səsə qoyulub qəbul edildi. Layihə qəbul edilmiş təshihlər ilə təmamən səsə qoyulduqda əksəriyyəti-ara ilə qəbul edildi. Rəis qeyri məsələlərə keçmək istədi, lakin kvorum olmadığından məslisi qapamaqa məcbur oldu. Arxiv, f. 895. siy. I, iş 9, vər. 64-65.
Rəis - Rəis müavini sultan Məcid Qənizadə. Katib - Əhməd Cövdət Pepinov. Rəis iclası açdı, lakin kvorum olmadığını bəyan edib, iclası qapadı. Arxiv, f. 895, siy. I, iş 9, vər. 63.
58
Yetmiş ikinci təntənəli iclas 15 sentyabr 1919-cu il Sədr - Doktor Həsən bəy Ağayev. Katib - Əhməd Cövdət Pepinov. Sədr - İclas açılır. Möhtərəm məbuslar! Bugünkü adi iclasımız tarixi böyük bayrama təsadüf etdiyi üçün adi iclasımız təxirə salınıb sabaha qalır. Bugünkü bayramın nə qədər şərəfli, nə qədər tarixi olduğunu hər kəs düşünür və anlar. Bu bayram münasibətilə türklük və İslamlıq yolunda şəhid düşən türk igidlərini yad etmək üçün rica edirəm ki, cümləniz qiyam edəsiniz. (Hamısı ayağa qalxır). Möhtərəm əfəndilər! Bu gün düz bir ildir ki, Azərbaycanın milli mərkəzi hesab olunan Bakı düşmənlər əlindən, zalimlər əlindən xilas olmuşdur. Bizim qəvi vücudumuzu təşrih və bədənimizi parçalamaq istəyən və hüququmuzu çeynəmək istəyən düşmənlər keçən sənə martdan başlayaraq ta Kürdəmir stansiyonundan igid türklər tərəfindon qovulub Bakıya soxulmuşlar və sonra dənizə tökülüblər. Böyləlik ilə ən müqəddəs hesab etdiyimiz paytaxtımız olan Bakını alıb bizə vermişlərdir. Mayın 28-də istiqlalımız elan edilmişdir. Sentyabrın 15-də isə haqq yerinə varmış, Bakı istirdad edilmişdir. Əfəndilər! Qan bahasilə türklük və islamlıq uğrunda şəhid vermişlər, vətənimizi xilas edən türk igidlərini yad etmək ilə bərabər onu da əlavə edirəm ki, biz azəri türkləri böyük qardaşımız olan türklərin bu canfəşanlıqlarını heç bir vaxt unutmayacağımız və müşkülat ilə qan bahasilə alınmış və bizə bəxş olunmuş istiqlalımızı müdafiə etməyi cəhd edib, hər şeydən müqəddəs tutaraq əqsai muradımıza nail olacağız. Bu gün cəmiyyəti- xeyriyyəsi türk şühədasında bəqa nami üçün nişangah qoyur. Rica edirəm saat 11- də bulvarda vaqe olacaq rəsmi keçiddən sonra qəbristana buyurub tədbirlərimizdə iştirak edəsiniz. Bununla məslisi qapayıram. Arxiv, f. 895, siy. 1, iş 142, vər. 1-4.
Rəis - Doktor Həsən bəy Ağayev. Katib - Mehdi bəy Hacınski. Rəis - Müəyyən olunmuş vaxtdan saat yarım keçmiş iclası açdı. Lakin kvorum olmadığı üçün iclası qapadı. Arxiv, f. 895, siy. 1, iş 9. vər. 62.
Yüklə 5,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|