Azərbaycan xalqinin maddi VƏ MƏNƏVİ MƏDƏNİYYƏTİNİn qəDİm köKLƏRİ
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
111 Həccini nalladım, Tfu,tfu,tfu. Hüccünü nalladım. Gözünün oxu Yol gedəndə Torpağa, Yolun aydın. Ahın torpağa, Sağın aydın, Ufun torpağa. Solun aydın. Tfu,tfu,tfu, Ayaq altından Tfu,tfu,tfu." Torpaq aldım, Başın üstə Kölgə saldım. Kürəyinə Qırmızı taxtım, Yurd yerinə Mıxça çaxdım. Həcci göz, Hüccü göz. Kar keçəl, Kor keçəl, Çolaq keçəl, Sənə xətər Yetirməz. Ekranda böyük hərflərlə yazılır: "DİL-AĞIZ BAĞLAMA" Diktor kadr arxasından yazını oxuyur: Ekrandakı yazını aşağıdakı yazı əvəz edir: " Il bizim, İl üstə,dil üstə, Yıl bizim, Quş dili üstə, İl bizim. Həzrət Süleyman üstə. Dil bizim, Söz içində söz tutan dilin, Dil bizim, Söz saxlayan,söz sındıran, Dilbizim. Sözün kəsib gözün basan, Bil bizim, Dilin kəsdim,asdırdım. Bil bizim, Şərin-şürün Bilbizim Torpağa basdırdım. Əl bizim, Yol bizim, Əl bizim, Yol bizim, Əlbizim. Yolbizim. Yol bizim, Dil bizim, Yol biim, Dil bizim, Yolbizim. Dilbizim..." Diktorun səsi yazılanları təkrar edir. 112 Ekrandakı yazının "İl üstə,dil üstə" sətrindən başlayaraq "Torpağa basdır- dım" sətrinə qədər bütün misraların altında qırmızı cizgi peyda olur. Diktor mətni: "Bu ovsunun 16-cı sətrindən 24-cü misrasına qədərki misralar sonrakı dövrdə,daha dəqiq desək,İslam dövründə edilmiş əlavədir.Bu, həmin misralarda hecaların sayının digər misraların heca sayından əsaslı şəkildə fərqlənməsindən,həmin parçada Həzrət Süleyman əleyhissəlamın adının keçməsindən,eləcə də 23-cü misrada alınma "şər" kəlməsinin istifadə edilməsindən görünür. Digər misralarda isə bircə dənə də yad söz yoxdur.Üstəlik də onlarda heca sayı sabitdir.Onlarda hecaların sayının üç olması misralarının hər birində dörd heca olan və Eneolit dövrünün məhsulu olduğu bilinən ,"Qodu daşı" misrası ilə başlayan ovsundan daha qədim dövrlərə aid olduğunu sübut edir.Nəzərə alsaq ki,"Haş getdi" misrası ilə başlayan və Mezolit dövrünün məhsulu olan ovsunda da hecaların sayı üçdür, sözügedən ovsunun da ən azı Mezolit dövrünün yadigarı olduğunu söyləmək olar.Bu müqayisədən doğan nəticə budur: Mezolit və daha qədim dövrlərə aid ovsunların misraları üç hecalı,Neolit və ilk Eneolit dövrünə aid nümunələrdə dörd,Tunc dövrünə aid nümunələrdə isə beş və daha çox hecalıdır. Mezolit dövrünə aid ədəbi nümunələrdə təkhecalı sözlərlə ikihecalə kəlmələrin sayı təqribən bərabərdir və buradakı təkhecalı sözlərin çoxunun mənası anlaşılmır.Eneolit dövrü abidələrində ikihecalı sözlər əksəriyyət təşkil edir və anlaşılmaz kəlmələrin sayı olduqca azdır." Ekranda Qobustan və Gəmiqaya təsvirləri bir-birini əvəz edir. Diktor mətni: "Türk dillərinin praformasını,yəni ilkin vəziyyətini bərpa etmək cəhdləi 19- cu əsrin ikinci yarısında olmuş və bu işin ilk pioneri Qruntsel olmuşdur." Ekranda öncə İ.Qruntselin, sonra M.Çerkasskinin,daha sonra isə V.Tomse- nin şəkilləri peyda olur. Diktor mətni: "O belə bir fərziyyə irəli sürmüşdür ki,guya ilk çağlarda türk dillərində üç sait olub: a,i,u. Onun ardıcıllarından Çerkasski də 1965-ci ildə eyni fikri ifadə etmişdir.Sonralar həmin müəllif diqqətini Orxon-Yenisey yazılarına tutmuş və həmin saitlərin sayının dörd olduğunu qeyd etmişdir: a,i,u,ü.Şübhəsiz ki,bu fərziyyələr doğru deyildir,çünki Tomsen hələ 1893-cü ildə qeyd etmişdi ki,Orxon- Yenisey yazılarında 4 sait işarəsi olsa da,bu işarələr müxtəlif kontekstlərdə mövcud olmuş 8 sait səsi ifadə edirdi. Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|