Azərbaycan xalqının dahi oğlu, ümummilli lider
Yüklə 1,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
445
bolşevik rejimi də davam etdirdi. Sovet hakimiyyəti illərində də xarici ölkələrdə yaşayan ermənilər dəfələrlə indiki Ermənistan Respublikasının (keçmiş İrəvan xanlığının) ərazisinə köçürülüb gətirildi. Təkcə 1946-1948-ci illərdə 100 mindən artıq erməni xaricdən köçürülərək Ermənistan SSR-də məskunlaşdırıldı [158,365]. Bununla da xüsusi məqsədlə həyata keçirilən demoqratik dəyişikliklər orada - keçmiş İrəvan xanlığının ərazisində yaşayan yerli azərbaycanlı əhalini soyqırımlara məruz qoydu və onlar öz doğma tarixi-etnik torpaqlarını tərk etməyə məcbur edildilər. Beləliklə, hazırda keçmiş İrəvan xanlığının (indiki Ermənistan Respublikası) ərazisində yaşayan ermənilərin sələflərinin, demək olar ki, hamısı vaxtilə İrandan və Türkiyədən, son dövrlərdə isə digər xarici ölkələrdən əsasən Suriya, Yunanıstan, Livan, Bolqarıstan və Rummiyadan köçüb gəlmə ermənilərdir. 1948-1950-ci illər deportasiyasından canını qurtarıb öz doğma yurd- yuvasını tərk etməyərək Ermənistan ərazisində qalan azərbaycanlılar isə 1988-ci ildə - Sovet İttifaqının dağılması ərəfəsində erməni silahlı birləşmələri tərəfindən kütləvi soyqırıma məruz qaldılar və tarixi torpaqlarından qovulub çıxarıldılar. Beləliklə, 1918-ci ildə Şimal Qərbi Azərbaycan torpağında keçmiş İrəvan xanlığının ərazisində özlərinə dövlət yartmağa nail olan və burada etnik azlıq təşkil edən ermənilər bundan 70 il sonra - 1988-ci ildə Ermənistanı təketnoslu ölkəyə çevirdilər. Bununla 70 il əvvəl öz Vətənində - İrəvan xanlığı ərazisində ermənilərə dövlət yaratmaq üçün torpaq vermiş azərbaycanlılar minillərlə yaşadıqları Vətənlərindən məhrum oldular! Bunun ardınca Ermənistanın silahlı qüvvələri Azərbaycanın dünya birliyi tərəfindən tanınmış sərhədlərini pozaraq ölkənin içərilərinə soxuldu. 1992-ci il fevralın 26-da erməni quldurları bütün dünyanın gözləri qarşısında Azərbaycan xalqına qarşı Xocalı soyqırımını törətdilər. Xocalı şəhəri yerlə yeksan edildi. Azərbaycan ərazisinin 20 faizindən çoxu işğal olundu. 1 milyondan çox azərbaycanlı öz Vətənində qaçqına çevrildi. Bu gün dünyanın, ilk növbədə ermənilərə münasibətdə xristian həmrəyliyi nümayiş etdirən bəzi qərb siyasətçilərinin "görmədikləri", daha doğrusu, görmək istəmədikləri tarixi həqiqətin yaxın keçmişdə baş vermiş real mənzərəsi belədir. İkili standartlar dünyasında azərbaycanlılara və ermənilərə münasibətdə ayrı-seçkilik siyasəti davam etdikcə, 1 milyondan çox azərbaycanlının öz doğma yurdunda qaçqın həyatı yaşamasına biganə münasibət bəslənildikcə Azərbaycan xalqı ermənipərəst qərb siyasətçilərinin ―insan haqları‖ və ―demokratiya‖ barədə söylədikləri cəfəngiyatlara inanmayaraq, işğal olunmuş Vətən torpağı uğrunda ədalətli mübarizəni davam etdirəcəkdir! Çünki Azərbaycan xalqı 1918-ci ildə yol verilmiş acı tarixi təcrübədən bilir ki, Vətən torpağından bir daha pay vermək olmaz! Vətən torpağından pay verən Vətənsiz qalar!
446
AMEA TĠEA - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun Elmi Arxivi
BOA - Başbakanlık Osmanlı Arxivi АВПРИ - Архив Внешней Политики Российской Империи АКАК - Акты, собранные Кавказскою Археографическою Комиссиею ВУА - Военно-Ученый Архив (фонд РГВИА) ИКОИРГО - Известия Кавказскою отдела Императорского Русского Географического общества KB - Кавказский вестник
сударственных крестьян Закавказского края ОРВЗ - Обозрение Российских владений за Кавказом в статистическом, этнографическом, топографическом и финансовом отношениях ПСЗРИ - Полное собрание законов Российской Империи РГА.ДА - Российский Государственный Архив Древних Актов РГВИА - Российский Государственный Военно-Исторический Архив СРП - Сношения России с Персией (фонд АВПРИ) CPT - Сношения России с Турцией (фонд АВПРИ) СМОМПК - Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа СМИЭБГКЗК - Свод материалов по изучению экономического быта государственных крестьян Закавказского края ЦГИАГ - Центральной Государственный Исторический Архив Грузии
447
Mənbələr və ədəbiyyat Azərbaycan dilində 1.
AMEA TİEA, inv. 1795/1/. 2.
AMEA TİEA, inv. 1795/2/. 3.
ARDTA, f. 202, s. 1, iş 7, v. 317-321. 4.
Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar. Bakı, 1989. 5.
Çələbi E. Səyahətnamə (türk dilindən işləyəni və şəhrlərin müəllifi t.e.d., professor Seyidağa Onullahi). Bakı, 1997. 6.
müəllifləri akad. Z.Bünyadov, t.e.n.H.Məmmədov). Bakı, 1996. 7.
Mahmud Kaşğari. Divanü lüğat-it-türk (Tərcümə edən və nəşrə hazırlayan R.Əskər), с IV. Bakı, 2006. 8.
9.
Rəhimizadə İ.H. Kitabi-Gəncineyi-Fəthi-Gəncə. Osmanlı qoşunlarının Azərbaycana yürüşləri (XVI əsrin sonu). Bakı, 2007. 10.
Şardən İ. Səyahətnamə (fransız dilindən tərcümə edən V.Aslanov). Bakı, 1994. Türk dilində 11.
BOA, Hatt-i Hümayun, № 37. 12.
13.
BOA, Hatt-i Humayun, № 3. 14.
BOA-Ali Emiri III Ahmet №21756. 15.
BOA, Nameyi Humayun defteri, № 9. 16.
BOA, Hatt-i Hümayun, № 9932 17.
BOA, Mühimme defteri, XXXVIII, 115. 18.
Hafız Ebru. Zubdet ut-tevarix. Fatih Ktb. 4371, v. 562 19.
Osmanlı devleti ile Kafkasya, Türkistan və Kırım hanlıkları arasındakı münasebetlere dair arşiv belgeleri. Ankara, 1992. 20.
Osmanlı Devleti ile Azerbaycan Türk Hanlıkları Arasındakı Münasebetlere Dair Arşiv Belgeleri, c.I, Ankara, 1992. 21.
Osmanlı Devleti ile Azerbaycan Türk Hanlıkları Arasındakı Münasebetlere Dair Arşiv Belgeleri, c.II. Ankara, 1993. 22.
Silahsör Kemani Mustafa Ağa. Revan Fethnamesi. // M.Münir Aktepe. 1720- 1724 Osmanlı-İran münasebetleri. İstanbul, 1970.
23.
Абраам Кретаци. Повествование. (Критический текст, пер. на русский язык и ком. Н.К.Корганяна). Ереван, 1973. 24.
АВПРИ, ф. СРП, оп. 77/1, док. 158 (1796). 25.
26.
АКАК, т. П. Тифлис, 1868. Yüklə 1,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|