109
ötrü təbliğat aparmaq lazımdır. Təbliğat işi isə gedirdi. Nümayəndələr
Azərbaycanla bağlı materiallar hazırlayıb fransız jurnallarında çap etdirir,
Azərbaycanın tarixi, iqtisadiyyatı, maliyyə vəziyyəti ilə bağlı kitablar, bülletenlər
nəşr edib yayırdılar. Budur, çəkilən zəhmətlər bəhrəsini verdi. Azərbaycan dünya
dövlətləri sırasına qəbul edildi.
Hadisə belə olmuşdu. 1920-ci il yanvarın 12-də Fransa Xariciyə Nəzarəti
binasında təntənəli surətdə fransız Kambon tərəfindən bu xoş xəbər Azərbaycan və
Gürcüstan nümayəndələrinə çatdırılmışdır. Fransız Kambon demişdir:
«Bundan sonra Azərbaycan ilə Gürcüstan cümhuriyyətlərinə müstəqil və
özünə hakim dövlətlər kimi baxılacaqdır».
Hadisədən yeddi gün sonra—yanvarın 19-da hər iki cümhuriyyət
nümayəndələrinin iştirakı ilə Böyük Dövlətlər Ali Şurasının fövqəladə bir iclası
olmuşdur. İclasa sədrlik edən Klemanso tanıtma hadisəsinin əhəmiyyətindən
danışdıqdan sonra Ali şuranın Qafqaz nümayəndələrinə ölkələrinin ehtiyac və
istəklərinə bəyan etməyi üçün söz vermişdir. Hadisənin böyük beynəlxalq
əhəmiyyəti vardı və bu tanınma qərarı Azərbaycanın dünya dövlətləri ilə sərbəst
şəkildə siyasi və iqtisadi əlaqələrini təmin edirdi.
Dünənə kimi çar Rusiyasının qanlı pəncəsində boğulan Azərbaycanı indi
dünyanın 23-ə kimi dövləti tanıyırdı.
Həmin hadisəni eşidən hər bir azərbaycanlı sevinir, şadlıq edirdi. Milli
hökumətin otuz altı yaşlı başçısı Məmməd Əmin Rəsulzadənin xoşbəxtliyi isə
müqayisə olunmaz idi.
Azad Azərbaycan hökuməti elan edirdi:
«Əsgəri mükəlləfiyyətini bitirən sıravi əsgərə ayda 50 manat, yefreytora 60
manat, kiçik unter zabitə 70 manat, unter zabitə 90 manat, feldfebelə isə 120 manat
maaş verilsin.
Azad Azərbaycanda teatrı çox sevir, maraqlı tamaşalara baxırdılar.
Tamaşaların çoxu xalqın qəhrəmanlıq dolu şanlı keçmişini, türk dünyasının
əzəmətini əks etdirirdi. Milli hissləri həmişə coşğun olan Cəfər Cabbarlı «Bakı
müharibəsi», «Yulduz, yaxud Trablis müharibəsi» kimi tarixi əsərlərini yazıb
tamaşaya qoyur.
Azad Azərbaycanda adamların boş vaxtının maraqlı keçməsi üçün hər
imkan yaradılmışdı. Tez-tez tanınmış aktyorların iştirakı ilə yaddaqalan gecələr
keçirilirdi. Azad Azərbaycanda çıxan «Azərbaycan» qəzetinin məlumatı:
«Türk ocağı» binası (Haşımovun evi).
A. M. Şərifzadə və Ə. A. Anaplinskinin axşamı.
Cümə axşamı. 1920-ci il martın 25-də Azərbaycan Dövlət truppasının
artistləri A. M. Şərifzadə və Əbülhəsən Anandinskinin toyu münasibəti
ilə təntənəli
axşam təşkil edilir.
Bu axşamda bütün rus, azərbaycanlı və Dövlət teatrı artistləri iştirak
edəcəklər.