53
yozuvchilar
o‘zlari
chizayotgan
narsa
va
hodisalarni
yaxshi
bilmasligidan kelib chiqadi
1
”.
Bu jihatdan A.Qahhorning ijodi va
til mahorati haqidagi ayrim
mulohazalari diqqatga sazovordir. Ma’ruf Hakimning “Qahramonning
o‘limi” hikoyasini tahlil qilgan yozuvchi
Botir beliga qator beshta
bomba qistirib…
,
Qo‘lida bomba ushlagan holda ko‘chaga yugurdi
jumlalaridagi
bomba
so‘zining noto‘g‘ri qo‘llanganligini,
yozuvchining
bomba va granatani farqlamasligini tanqid qiladi. A.Qahhor tahlilda
davom etib, hikoyadan yana misollar keltiradi:
Botir “Sulton akaning
oyoqlarini
silaganda
qo‘liga
yelimga
o‘xshagan
bir
narsa
yopishganligini sezdi: qorong‘ida nima ekanligini bilolmay qoldi”. Shu
yerning o‘zida «Jenya… yigitning ko‘ziga uzoq tikilib qoldi». Qo‘lga
tekkan qon ko‘rinmagan qorong‘ida ko‘z ko‘rinadimi, deydi yozuvchi. U
yana yozadi: «Adabiyotda yolg‘onning katta-kichigi yo‘q. Hammasi ham
baravar zarardir. “Uchrashuv” (M.Hakim)da mana bunday yolg‘on gap
bor: “Ahmad osmonga qaradi. Haqiqatan ko‘kni bulut bosgan. Bironta
ham yulduz yo‘q edi!” Shundan besh satr pastda: “Ahmad osmonga
nazar tashladi. Haqiqatan uzoq ufqdan chiqib kelayotgan bulutlarning
ko‘rinishi xunuk edi”. Uzoq ufqdan chiqib kelayotgan bulutlarni ko‘rish
uchun havo qisman bo‘lsa ham ochiq bo‘lishi kerak. Bu yerda yo
“ko‘kni bulut bosgan”i, bironta ham yulduz yo‘qligi yolg‘on yoki “uzoq
ufqdan chiqib kelayotgan bulutlar” tog‘risidagi gap behuda
2
.
Bu kabi ma’no nozikliklarini payqamaslik ifodada g‘alizlikni
keltirib chiqarishi mumkin. Masalan,
katta
va
uzun
,
qadam qo‘ymoq
va
qadam tashlamoq
juftliklarini olib qaraylik:
Bo‘yi mendan kattaroq,
o‘zi
sap-sariq
(O‘.Hoshimov). Uzun-qisqalik
va katta-kichiklik ikki xil
o‘lchov sanaladi, Birida ikki nuqta orasidagi masofa, ikkinchisida hajm
o‘lchanadi. Shuning uchun bo‘yni katta deb bo‘maydi. Uni baland yoki
uzun deyish ma’qul. Yana:
Mustaqil hayotga qadam tashlayotgan
yoshlarimiz nikohdan o‘tishganlaridan keyin qishloq markazidagi
yodgorlik poyiga hurmat-ehtirom bilan gulchambarlar qo‘yadilar
Dostları ilə paylaş: