Azßrbaycan dèLÈ HƏvva abdullayeva iradə ƏFƏNDİyeva
Yüklə 3,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- § 30. KOROğLUYNAN DƏLİ HƏSƏN II hissə Dəli Həsənin dəstəsi Koroğluya hücum elədi. Koroğlu atı cövlana gətirib, qızmış şir kimi
- Bir qaşıq
112 bilirsiniz, hər ikisi qəhrəman olduğu halda, niyə məhz Koroğlu xalqın sevimli qəhrəmanına çevrilir? Mövzunu müzakirə edin. ❺ Koroğlu haqqında əlavə məlumat almaq istəyirsinizsə, müəllimin təqdim etdiyi qısa məlumatı oxuyub Azərbaycan dilinə tərcümə edin. Ahəng qanununa uyğun şəkilçi variantlarından düzgün istifadə etməyi unutmayın. ❻ Koroğlu özü haqqında mətnin hansı hissəsində məlumat verir? Həmin hissəni tapıb yenidən oxuyun və məzmununu öz sözlərinizlə çatdırın. ❼ Mətnin iki yerində cümlələr arasında əlaqə pozulmuşdur. Əlaqələrin pozulduğu həmin yerləri müəyyənləşdirin. Necə bilirsiniz, mətndə əlaqənin pozulmasına səbəb nə olmuşdur? Fikrinizi əsaslandırın. ❽ Mətndə yerində işlənməyən cümləni tapıb səsləndirin. Necə bilirsiniz,bu cümlənin mətnin məzmunu ilə hər hansı bir bağlılığı varmı? | Tapdığınız cümlənin mətndəki yerini müəyyənləşdirib onu yerinə qo- yun və oxuyun. Cümlələrin necə əlaqələndiyini izah edin. ❾ Necə bilirsiniz, mətndə atalar sözü işlənmişdirmi? Əgər işlənmişdirsə, tapıb səsləndirin. Qəhrəmanlıq, igidlik mövzusunda bildiyiniz atalar sözlərini yadınıza salıb deyin. ❿ Mətndə altından xətt çəkilmiş sözləri yaxınmənalı sözlərlə əvəz edib, cümlələri yenidən oxuyun. Cümlələrin məzmununda hər hansı bir dəyişiklik müşahidə etdinizmi? Fikrinizi bildirin. ⓫ Mətndə qara şriftlə verilmiş ifadələrdən hansının qarşılığı düzgün verilməmişdir? A) baş tutmayacaq – olmayacaq B) şaqqanaq çəkmək – bərkdən gülmək, şaqqıltı ilə gülmək C) cövlana gətirmək – fırlatmaq, dövrə vurmaq D) atın başını çəkmək – sürüb getmək E) acıq gəlmək – xoş gəlməmək, acıqlandırmaq ⓬ Aşağıdakı cümlələri mətnin məzmunu əsasında tamamlayın. 1) Onunla dostlaşmaq, əlbir olmaq fikrində idi. Ancaq bilirdi ki, ... 2) Dəli Həsən elə bildi ki, ... 3) Bu yollardan kim keçsə, ... 4) Koroğlunun belə yekə- yekə nəsihət verməyi ... 5) Tutun, yekə-yekə danışdığına görə atını əlindən alın, ... ⓭ Mətndə yaşıl fonda verilmiş cümlədəki “sonra” sözünün qrammatik mənası ilə bağlı düzgün cavabı səsləndirin və fikrinizi əsaslandırın. 1) Bu cümlədə “sonra” sözü zaman zərfidir. 2) Bu cümlədə “sonra” sözü qoşmadır. Çap üçün deyil 113 ⓮ Mətndə altından xətt çəkilmiş cümlədə feilin hansı formaları işlənmişdir? Əlavə misallardan istifadə etməklə fikrinizi əsaslandırın və həmin feilləri şəxslər üzrə dəyişib yazın, sonra cümlələrdə işlədin. ⓯ Mətndən mənsubiyyət şəkilçili bir neçə söz seçib şəxsini müəyyənləş- dirin və aid olduğu sözlə birlikdə səsləndirin. ⓰ Mətndə qırmızı rəngdə verilmiş sözlər üzərində müşahidə aparın və rus dilindəki biliklərinizə əsasən onların dildə hansı qrammatik vəzifəni yerinə yetirdiyini müəyyənləşdirməyə çalışın. A) sözlərə qoşulub onlarda müəyyən məna çaları yaradır B) sözləri və cümlələri bir-birinə bağlayır C) ayrı-ayrı nitq hissələrini əvəz edərək onların yerində işlənir D) sözlərin və cümlələrin təsir gücünü artırır E) hiss, həyəcan bildirir § 30. KOROğLUYNAN DƏLİ HƏSƏN II hissə Dəli Həsənin dəstəsi Koroğluya hücum elədi. Koroğlu atı cövlana gətirib, qızmış şir kimi onların üstünə cumdu. Bir yandan* Koroğlu, bir yandan Qırat az vaxtda dəstəni* qatım-qatım qatlayıb əldən-ayaqdan saldılar. Dəstədən* qırılan qırıldı, qalanlar* da qaçıb dağıldılar. Koroğlu dəstəni dağılmış görüb, Qıratı ildırım kimi süzdürdü, çəkilib bir yanda duran Dəli Həsənin üstünə sürdü. Üzünü ona tutub, aldı görək nə dedi: Qıratı gətirdim cövlana, indi Varsa igidlərin meydana gəlsin! Dəli Həsənlə Koroğlu dava eləyəsi oldular. Qılınclarını çəkib, bir-birinə hücum elədilər. Qılıncdan murad hasil olmadı, əmuda əl atdılar. Əmuddan murad hasil olmadı, nizəyə əl uzatdılar. Nizədən də kar aşmadı. Axırda atdan düşdülər, güləşməyə başladılar. Dəli Həsən ilə Koroğlu çox güləşdilər, gah o, buna güc gəldi, gah bu, ona güc gəldi. Qoç Koroğlu axırda bir dəli nərə çəkib Dəli Həsəni götürüb yerə vurdu. Dizini sinəsinə dayadı, əlini qılınca atanda Dəli Həsən bir ah çəkdi. Necə düşünürsünüz, Koroğlu Dəli Həsəni öldürəcəkmi, yoxsa onun igidliyinə qıymayıb bağışlayacaqmı? Müzakirə edin. Koroğlu dedi: – Bir qaşıq* qanından* qorxub niyə ah çəkirsən? Koroğlunun cavabında Dəli Həsən dedi: Çap üçün deyil 114 – Ey igid, mən canımdan* qorxub ah çəkmirəm. Əhdim var idi. Əhdimə çatmadım. Koroğlu soruşdu: – Əhdin nə idi? Dəli Həsən dedi: – Mən əhd eləmişdim ki , hər kim məni bassa, onun la dost, qardaş olam. Ölənə qədər onun yanında qalam. İndi sən məni basdın, ancaq öldürürsən, əhdimə çata bilmirəm. Dəli Həsənin bu sözü Koroğlunu sevindirdi. Ayağa qalxdı, Dəli Həsənin qolundan* yapışıb qaldırdı, əlini üç dəfə onun dalına vurdu. Dəli Həsən onun qılıncının altından* keçdi, ölənə cən ona qardaş olub, qulluğunda durmağa and içdi. Ondan sonra üzünü Koroğluya tutub dedi: – Qoç Koroğlu, düz yeddi ildi ki, mən bu yolların ağasıyam. İndiyə qədər hələ bir adam mənim qabağıma çöp sala bilməyib. Bu yeddi ilin ərzində bir bəzirgan mənə bac verməmiş bu həndəvərdən keçə bilməyib. Bəylərdən, xan- lardan*, tacirlərdən* alıb yığdığım mal-dövlətin, qızıl-gümüşün, cavahiratın hamısını saxlamışam. İgidlər* arasında olan adətə görə , indi onların* hamısı sənə çatır. Buyur, gedək, malına sahib ol! Mən yoxsul bir adamam. Koroğlu qabaqca* ona inanmadı. Şübhələndi ki , bəlkə, hiylə qurub onu tora salmaq istəyir. Sonra fikirləşib* öz-özünə dedi: “Eybi yoxdu, elə belə yaxşıdı. Bu başdan yoxlayıb, sınaqdan* çıxardaram. Qoy mərddirsə də indidən bilinsin, müxənnətdirsə də indidən bilinsin”. Özü Qıratı mindi, sonra da üzünü ona tutub dedi: – Min atını, sür, gedək! Dəli Həsən qabaqda, Koroğlu dalda az getdilər, üz getdilər, gəlib bir sıldırım qayanın dibinə çatdılar. Qayanın dibi yaman kol-kosluq* idi. Dəli Həsən atını kol-kosluğa vurdu. Koroğlu da onun dalınca. Elə bir az getmişdilər ki, qabaqlarına bir mağara çıxdı. Dəli Həsən atdan düşdü. Sonra Qıratın cilo- vundan* yapışıb dedi: – Çatmışıq*. İndi atdan düş, içəri girək. Koroğlu yenə də Dəli Həsəni qabağına salıb mağaraya girdi. Baxdı ki , burada o qədər qızıl-gümüş var ki , elə bil yeddi padşahın xəzinəsi buradadı. Koroğlu mağaranı tamam-kamal gəzdi. Hamısını gözdən keçirdi. Sonra Dəli Həsənə dedi: – Qoy bunlar elə buradaca qalsınlar. İndi bunlar* bizə lazım deyil. Amma elə ki, Çənlibeldə yurd-yuva saldıq*, başımıza dəlilər, igidlər yığıldı, onda bunlar bizə lazım olacaq*. Doğrudan da, elə oldu. Bu gündən* Koroğlunun başına yavaş-yavaş adamlar yığışmağa başladı. Çox çəkmədi ki , Çənlibel qoçaq oğlanların*, igidlərin* məskəni oldu. “Koroğlu” dastanından Çap üçün deyil Yüklə 3,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|