Azßrbaycan dèLÈ

128
8.  Cümlədəki feli birləşməni göstərin?
Salman kişi bunu görəndə ürəyi böyüyür, könlü açılır, xoşhal olurdu.
A) Salman kişi            C) ürəyi böyüyü                 E) xoşhal olurdu
B) bunu görəndə          D) könlü açılır
9.  Verilənlərdən hansı söz birləşməsi deyil?
A) Söyüd kölgəsi           C) bulaq var idi.                    E) çölün havası
B) əkin yeri                    D) kölgəsində sərinləmək 
10. Cümlənin hansı sözü xəbərdir?
Yolçular  yay  günü  bu  bulaqdan  su  içməmiş,  əl-üzlərini  yumamış 
getməzdilər.
A) içməmiş                   C) getməzdilər              E) əl-üzlərini yumamış
B) yumamış                  D) bulaqdan  
11. Hansı feili birləşmədir?
A) Səhər günəşi           C) kiçik bulaq                  E) könlü açılır 
B)  söyüd ağacı            D) bulaqdan su içməmiş 
12. Cümləni hansı sözlə bitirmək olar?
Cavan ağac çoxdan kök buraxıb, rişəsini suya ........
A) Çatdırmışdı           C) almışdı              E) birləşdirmişdi
B) qaldırmışdı            D)  getmişdi  
13.  Cümlədəki zərfliyi göstərin:
Salman kişi bunu görəndə könlü açılırdı.
A) Salman                             D) açılırdı
B) Bunu görəndə                 E) görəndə
C) Könlü 
14. Hansı cümlə üzvü mübtədaya aid iş, hal, hərəkət bildirir?
A) Mübtəda    B) xəbər     C) təyin          D) tamamlıq       E) zərflik
15. Mətnin birinci cümləsində neçə zərflik var?
A) 1            B) 2              C) 3            D) 4              E) 5
16. Hansı feili birləşmədir?
A) Yol ayrıcında             C)  ürəyi böyüyür       E) yasəmən salxımları
B)  Lap kənardan            D) kənardan ötən
17. Mətnin məzmununa aid olmayan fikir hansıdır?
A) Salman əmi kəndə bulaq çəkdirmişdi.
B) Salman əmi beş ilə ağacı böyütdü.
Çap üçün deyil

---

129
C) Söyüd ağacı insanlara kölgəlik yaratdı.
D) Yoldan keçənlər ağacın kölgəsində sərinlənərdilər.
E)  Söyüdün budaqları salxım kimi sallandı.
18. Feili birləşmə hansıdır?
A) Yay günü             C) kəndin kənarı                E) yaşıl budaqları
B) əkin yeri               D) yoldan keçənlər  
19. Mətnin məzmununa hansı atalar sözü uyğun gəlir?
A) Ağac bar verəndə başını aşağı sallayar.
B) İşləməyən dişləməz.
C) İş insanın cövhərdir.
D) Tikmədim özüm qalam, tikdim ki, izim qala.
E)  El gücü, sel gücü.
20. Mətnin sonuncu cümləsində hansı cümlə üzvü həmcinsdir?
A) mübtəda    B) xəbər     C) təyin      D) tamamlıq     E) zərflik 
                                                            
Sumqayıt
Bəzi dilçilər belə bir mülahizə irəli sürürlər ki, “Sumqayıt” adı “su” və 
“qayıt” sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu ad Sumqayıt çayının 
suyunun  quraqlıqla  əlaqədar  yayda  azalması,  payızda  isə  yağışlar  zamanı 
çoxalması ilə bağlıdır.
Başqa  rəvayətə  görə,  keçmişdə  bir  nəfər  zadəgan  qadın  xeyir-xahlıq 
edərək  quraq  yerləri  suvarmaq  məqsədilə  həmin  çayın  səmtini  dəyişmişdir. 
Nəhayət , belə bir fikir də var ki, “Sumqayıt” qədimdə bu yerlərdə məskən 
salmış “sumqat” tayfasının adından alınmış sözdür.
21. Mətnin neçənci cümləsində ilin fəsillərinin adı çəkilmişdir?
a)  1      b) 2     c)  3    d)  4    e) heç birində
22. Mətndə işlənmiş hansı söz səhv yazılmışdır?
a)  quraqlıq   b) xeyir-xahlıq   c) yağış   d)  mülahizə   e) məskən
23. Hansı sözü “oba” sözü ilə əvəz etmək olar?
a)  yer   b) tayfa     c)  məskən     d)  Sumqayıt    e) səmt 
24. Mətndə altından xətt çəkilmış söz hansı sahəyə aiddir?
a)  tibb   b) təhsil     c)   elm     d)   tikinti    e)  incəsənət
Çap üçün deyil

---

130
25. “xeyirxahlıq” sözünün dəqiq tərcüməsi hansı variantdadır?
a)  Искренность     в) доброжелательность   с)  справедливость     
d) скромность  e) нежность 
26. “Bu günün işini sabaha qoyma” atalar sözünün mənası hansı bənddə 
fikrə uyğun gəlir:
a)  Без труда не вынешь и рыбку из пруда
b)  Не оставляй на завтра, то что можно сделать сегодня
c)  Труд украшает человека
d)  После драки кулаками не машут
e)  Завтра-завтра, не сегодня, так ленивцы говорят
İlk avtomobil
1886-cı ildə alman ixtiraçısı Karl Benz ilk dəfə olaraq mühərriklə işləyən 
maşın-avtomobil  yaratdı.  O  dövrdə  bu  maşına  atsız  ekipaj  deyirdilər.  Karl 
Benzin avtomobili saatda 16 km yol qət edə bilirdi. Elə həmin il başqa bir 
ixtiraçı – Qotlib Daymler dördtəkərli avtomobilini yaratdı. Bir müddət sonra 
ixtiraçıların hər biri öz avtomobil zavodunu işə saldı.
Düz 40 ildən sonra “Daymler” və “Benz” şirkətləri  birləşərək “Daymler-
Benz” adlanmağa başladı. Bu şirkət  indiyə qədər  dünyanın aparıcı avtomo-
bil şirkətlərindən biri sayılır. Şirkətin buraxdığı avtomobillər isə “Mersedes-
Benz” adlanır.
Bəs nəyə görə “Mersedes”?
1899-cu ildə avtomobil həvəskarı Emil Yelinsk “Daymler” maşınında ilk 
avtomobil  yarışında  qalib  gəldi.    Bundan  sonra  o,  “Daymler”  zavoduna  36 
ədəd avtomobil sifariş etdi.
Razılaşmaya əsasən zavodun buraxdığı avtomobillərə “Mersedes” adı ve-
ril di. Mersedes Emil Yelinskin qızı idi. O zaman Mersedesin 10 yaşı var idi.
Bu gün “Mersedes” dünyada ən çox alınan avtomobillərdən biridir.
27. Altından xətt çəkilmiş cümlənin dəqiq tərcüməsi hansıdır?
a)  Через год один из изобретателей открыл завод  автомобиля
b)  Спустя год начал работать завод автомобиля
c)  Все изобретатели открыли завод автомобиля
d)  Через  некоторое  время  каждый  из  изобретателей  открыл  свой 
завод автомобиля
e) Через определенное время каждый из изобретателей открыл свой 
завод.
28. «любитель» sözünün tərcüməsi hansıdır?
a)  ixtiraçı    b) həvəskar  c) sahib   d) sürücü   e) qalib
Çap üçün deyil

---