Az?Rbaycan
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Piri piri
114 götürüb, qapı–qapı gəzər və Xıdır Nəbiyə xalqın illərlə qəlbində yaşatdığı ən səmimi istəklərini bildirərdilər:
Xıdıra Xıdır deyəllər, Xıdıra çörək verəllər. Mən Xıdırın nəyiyəm? Ayağının nalıyam, Xanım, ayağa dursana, Yükün dalın açsana. Torbanı doldursana, Qonağı yola salsana. Qara toyuğun qanadı, Kim vurdu, kim sanadı? Məhlənizə gələndə Itlər bizi taladı.
Yalnız bu parçanı dedikdən sonra qapılar açılar və uşaqlara bayram payı verilərdi. Qovurğadan həyətdəki toyuq– cücəyə atardılar ki, qışdan çıxmış toyuqlar tezliklə yumurta versinlər. Müqəddəs bir bayram olduğundan qovurğanın yerə dağılmasına və ayaqlanmasına imkan vermək olmaz.
115 Xına gecəsi
Xına gecəsi hakuşka getməklə bitmir, eyni zamanda məclis əhli əlinə–ayağına xına qoyar, qaşlarına rasıx çəkərdilər, səhərə qədər yuxusuz qalıb, deyə–gülə toyun dolmasını bükər, düyüsünü arıtlayar, ət çəkər, eyni vaxtda lətifələr söyləyərdilər. Bu zaman yorğunluqdan gedib yatanları yorğan–döşəyə tikər, saç–saça hörər, üz–gözlərini gülünc boyayardılar. Səhər oyananlar yorğan–döşəkdən qalxa
bilməz, saç–saça bağlandıqlarından başlarını qaldırdıqları zaman bir–birini incidər, gülüşə səbəb olardılar. Əsl qəhqəhə isə ayna qabağında sir–sifətini görüncə qopardı. Xına gecəsi məzəli olsun deyə, qoca qarılardan biri cavan gəlin kimi geyinər, üz–gözünü bağlayar, barmaqlarına üskük taxar və xına yaxan, dolma bükən, deyib–gülən qadınların yanına gələrdi. Hamı onun rəqs etmək fikrində olduğunu başa düşərdi. Qadınlardan biri qədim bir hava ilə "gəlini" yarı xoş, yarı zor ortalığa çəkər, qalanlar da bir neçə dəqiqəlik iş–gücü buraxıb əl çalardılar. "Gəlin" bu rəqsi barmaqlarındakı üskükləri bir–birinə vuraraq çox məzəli oynayardı. Qaval çalan qadın belə oxuyurdu:
Bu torpağın adı Ənzəli, Çopur Ağəli! Bir addım da tullan irəli, Ay mənim balam!
"Gəlin" bir az da ortaya gəldikdə nəğmənin davamını oxuyardılar:
Oyna bənövşəli xanım, Əlləri şüşəli xanım.
116 Bu rəqslər bitər–bitməz qadınlardan biri yalançı "gəlin"in baş yaylığını açar və bu zaman rəqs edənin kim olduğu aşkar olar, gülüş səhərə qədər davam edərdi. Ortalığa çəkilmiş "gəlin" rəqs edə–edə deyərdi:
Qaynanam öləndə özüm ağlaram, Şiş götürüb dabanınnan dağlaram. Eşşəh kimi samannıxda bağlaram.
Qaynana, qaynana, xanım qaynana, Tumanıvı geyim, gedim meydana.
Rəqs edən "gəlin" yaşlı olduğundan qayınana–gəlin münasibətinə nə qədər sataşsa da, ondan heç kim inciməz. Əksinə, gülüşərdilər. Bəzən hakuşkadakı sözlər həddi–hüdudu aşardı.
117 VI. PIRLƏR, OCAQLAR
Ocaxtəpə ziyarətgahdı. Der, burda qədim şəhər ətəyində çoban qoyun otarır, görür ki, şəhərdən toz – duman qalxdı. Der, bu, o qədər dəhşətdi olup ki, dağlar da silkələnip. Ocaxtəpiyə qayıdan çoban gözdərinə inanmır. Göör ki, Lələ köçüp, yurdu qalıp, nə şəhər var, nə də ins – cins. Indi də Ocaxtəpədəki qədim evlərin xarabalıxları durur.
Pəzməri kəndinin yaxınnığında «Piri piri» adlanan pir vardı. Belə rəvayət edillər ki, həmin yer kəndlilərin yaylağına çevrilmişdi. Burada çobannar çadır qurup, payıza kimi qalırdılar. Bir gün çoban günorta obuya gələrkən çadırın içinnən çıxan ilan görür. Çoban qaçır ki, ilanı öldürsün, ancaq ilan çınqılın içinə girir. Çoban başlıyır çınqılı qazmağa ki, ilanı öldürsün. Çınqılın içində dərin bir yuva görünür. O, başqa çobannarnan birlihdə oranı qazır və çox heyrətdənillər. Qazdıxları quyunun içində iki məzar görüllər. Məzarın biri balaca, biri isə böyüh idi. Belə güman edillər ki, həmin məzarlar imamlarımızın nəslinnən olan ata və balanındı. Həmin günnən ora ziyarətgaha çevrilip.
Kənddərdən hamı ora nəzir deyir. Hamı «Piri piri»ni ziyarət edir. Son zamannara kimi bu pirin qapısında həmişə bir ilan durur, girənə heç nə etmirdi. Ancaq kim içəridən bir əşya götürüb çıxırdısa ilan qapının ağzında durub o şəxsi çölə buraxmırdı, ta ki o əşyanı yerinə qoymuyunca.
118 Kündəli pir
Kəndimizin qırağında bir kündəli pir var. Ora cındalı pir də deyərik. Kimin ki, bir niyyəti, diləyi olsa, aparıb oradakı dağdağan ağacının budaqlarına parça bağlayar. Dağdağannan bir az o yana təndirdi. Təndirin daşlarının üstü elədi ki, deyirsən bə xamır kündələridi, quruyub–qalıb.
Deyir, bir vaxtlar çörək yaman boluymuş. Odur ki, aclıq əzabı, Allah sınağı yaddan çıxıbmış. Çörəyi zibilliyə atırmışlar.
Bir gün arvadlar bu təndirdə çörək yapırmışlar. Uşaqlardan biri çörəyə dilinən demək olmayan hörmətsizlik eləyir.
Təndir də daşa çöyrülür, kündələr də. O vaxtdan buranın adı qalır Kündəli pir. Vaxım yerlər
Bizlər vaxım yerləri müqəddəs bilərik. Oraları əkmək, qazanc götürmək olmaz, günahdı. Əkib–becərsən də əlin boşda qalar, xeyir gotürməzsən, xəstəlik taparsan. Bir də necə əkəsən? Odey, Kündəli pirdən azca bu yana da vaxımdı.
Dədə–babadan deyərlər ki, orda buynuzlu, qocalıb– qartalmış bir ilan var. Kim oranı əkmək istəsə, ilan gələr üstünə, vaxımın qırağınacan onu qovar. Mirməjlum ağa ocağı
Muğannı kəndində Mirməjlum ağa ocağı hamının and yeridi. Der, bu ocağa axşmçağılar ovlar gələrmiş sağılmağa.
* *
*
Der, bir gün Mirəziz ağa bərk hesdənir, elə hala gəlir ki, tüfəngi götürüp evin qabağındakı tut ağacına güllə atır. Yüklə 6,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|