423
Onlara yax n yerdԥ bir çoban qoyun otar rm ú, ondan bir quzu sat n
ald lar; bir dԥ istԥyirdilԥr ondan yemԥli úeylԥr sat n als nlar, lakin
onlara [satmaqdan] imtina etdi vԥ bulaqdan gedib, Sԥhl ibn Sumbat n
yan na çatd vԥ ona xԥbԥr verdi ki, bu adam, úübhԥsiz, Babԥkdir.
Mԥsԥlԥ ondad r ki, Babԥk öz úԥhԥrindԥn qaç b oldu÷u da÷
tԥrk edԥndԥ, Afúin qorxurdu, o, ԥlçatmaz da÷lardan birindԥki qalada
özünü möhkԥmlԥdԥr, o tԥrԥfdԥ yaúayan bԥzi adamlar ona qoúular,
onun camaat artar, qoúununun qal qlar {127} yenԥ baú na toplanar,
bundan sonra öz ԥvvԥlki yerinԥ qay dar vԥ öz iúlԥrini yenidԥn
baúlayar - buna görԥ dԥ Afúin bütün yollar tutdu. Ermԥnistan,
Azԥrbaycan, ԥr-Ran vԥ Beylԥqan ölkԥlԥrindԥ bütün qalalar n vԥ
mԥntԥqԥlԥrin patriklԥrinԥ mԥktub yaz b vԥd etdi ki, [kömԥk üçün] nԥ
istԥsԥlԥr onlara verԥcԥkdir.
Sԥhl çoban n dediklԥrinin ham s n eúidԥndԥ, dԥrhal öz yax n
adamlar ilԥ gedib, Babԥk olan yerԥ çatd . Sԥhl atdan düúüb, ona
yax nlaúd , onu bir padúah kimi salamlad vԥ belԥ dedi: "Ey hökmdar,
qalx, sԥnin movlan yaúayan öz saray na get, burada Allah sԥni öz
düúmԥnindԥn qoruyar". Babԥk Sԥhl ilԥ getdi, onlar Sԥhlin qԥsrinԥ
gԥldilԥr. Sԥhl Babԥki öz taxt na oturtdu, ona çox hörmԥt göstԥrib
qarú s nda boyun ԥydi.
Süfrԥ sal nd . Sԥhl dԥ Babԥk ilԥ yemԥyԥ oturdu. Babԥk nԥ
vԥziyyԥtdԥ oldu÷unu vԥ onun nԥ gözlԥdiyini bilmԥdiyi üçün Sԥhlԥ
belԥ dedi: "Mԥgԥr sԥnin kimi bir adam mԥnimlԥ bir süfrԥ baú nda
otura bilԥrmi?"
Sԥhl dedi: "Ey hökmdar, ba÷ úla, mԥni ba÷ úla! Do÷rudan da
mԥnim vԥziyyԥtim elԥ deyil ki, padúahlarla oturum". Sonra Sԥhl
dԥmirçini ça÷ rd vԥ Babԥkԥ müraciԥtlԥ dedi: "Hökmdar, uzat
ayaqlar n !" Dԥmirçiyԥ isԥ ԥmr etdi ki, onu dԥmir [zԥncirԥ] vursun.
Babԥk soruúdu: "Sԥhl, bu nԥdir, xԥyanԥtdir? "Sԥhl ona belԥ dedi:
"Sԥn qoyun vԥ inԥk otaran adi çobansan. Sԥn hara, dövlԥti idarԥ
etmԥk vԥ siyasԥtlԥ mԥú÷ul olmaq hara?" O ԥmr etdi ki, Babԥklԥ
gԥlԥnlԥrin ham s n [zԥncirԥ] vursunlar, Afúinԥ isԥ adam göndԥrdi
xԥbԥr versin ki, Babԥk onun yan ndad r.
[Hԥmin xԥbԥri alan kimi] Afúin öz kömԥkçisi Bumadan n
[Buzbaran n] baúç l ÷ ilԥ 400 zirehli atl göndԥrdi. Bumada Babԥki
424
vԥ yan ndak adamlar tԥhvil al b Afúinin yan na gԥtirdi. øbn Sumbat
da onunla gԥlmiúdi. Afúin onun rütbԥsini yüksԥldԥrԥk, ona [qiymԥtli
hԥdiyyԥlԥr] ba÷ úlad , ԥyninԥ fԥxri paltar geydirib, baú na tac qoydu,
qoúunu onun qarú s ndan keçirtdi, onun üstündԥn xԥrac götürdü,
sonra özünü buraxd .
{128} Mötԥsimin yan na bir neçԥ quú [göyԥrçin] göndԥrilib
qԥlԥbԥ haqq nda mԥlumat verildi. Bu xԥbԥr ԥl-Mötԥsimԥ çatan
zaman, xalq bu xԥbԥri gurultu ilԥ qarú lad . onu [xԥlifԥni] isԥ sevinc
bürüdü vԥ o öz sevincini aç q bildirdi. Qԥlԥbԥ [Babԥk üzԥrindԥ
qԥlԥbԥ] xԥbԥri ölkԥnin hԥr yerinԥ bildirildi, çünki Babԥk sultan n çox
qoúununu mԥhv etmiúdi.
Afúin atl lar n müúayiԥtilԥ Babԥki götürüb yola ç xd vԥ
nԥhayԥt 223-cü ildԥ Samarraya çatd . Afúini Mötԥsimin o÷lu Harun,
xԥlifԥnin ailԥsi vԥ [yüksԥk] rütbԥli dövlԥt adamlar qarú lad lar. Afúin
Samarraya beú fԥrsԥx qalm ú Qatul adl bir yerdԥ dayand . Mötԥsim,
bir hind padúah n n hԥlԥ ԥl-Mԥmuna ba÷ úlad ÷ boz f li oraya
göndԥrdi. Bu, q rm z vԥ yaú l dibac vԥ ԥlvan ipԥk parça ilԥ örtülmüú
böyük bir fil idi. Fil ilԥ yanaú , eyni parça ilԥ örtülmüú böyük bir inԥk
dԥ göndԥrildi. Afúinԥ [xԥlifԥ] q rm z dibacdan bir qaftan göndԥrdi;
bunun özü zԥrlԥ toxunmuú, döúü ԥlvan daú-qaú vԥ qiymԥtli
cavahiratla örtülmüúdü, baúqa, nisbԥtԥn pis bir qaftan vԥ üstündԥ
ԥlvan daú-qaú olan iki uzun papaq da [ona göndԥrdi]. Qaftan n birini
Babԥkԥ, o birisini isԥ qardaú na geyindirdilԥr. Papa÷ n birini Babԥkin
baú na, digԥrini isԥ qardaú n n baú na qoydular. Babԥki filԥ, qardaú n
isԥ inԥyԥ mindirdilԥr.
Babԥk f li görüb, tԥԥccüblԥ soruúdu: “Bu heyvԥrԥ heyvan
nԥdir?” Qaftan onun xoúuna gԥldi vԥ dedi: "Bu - böyük vԥ ԥzԥmԥtli
bir padúah n úöhrԥtdԥn mԥhrum olan ԥsirԥ, miskin, taleyin aldatd ÷ ,
bԥdbԥxt vԥ mԥúԥqqԥtlԥrԥ mԥruz qalm ú bir adama hԥdiyyԥsidir. Bu,
elԥ bir sevincdir ki, dal nca kԥdԥr gԥtirir".
Babԥkin gԥlib keçmԥsi üçün Qatuldan Samarrayadԥk yolda
iki cԥrgԥ adam düzülmüúdü. Bu iki cԥrgԥnin ortas ndan Babԥk filin
üstündԥ, qardaú da inԥyin üstündԥ keçirdilԥr. Babԥk sa÷a-sola bax r,
kiúilԥrԥ nԥzԥr sal r, onlar n say n [müԥyyԥn] edirdi.
425
{129} Bu, 223-cü il sԥfԥr ay n n qurtarmas na iki gün qalm ú
cümԥ axúam idi. Camaat belԥ bir günü vԥ belԥ tԥntԥnԥli yeriúi heç
vaxt görmԥmiúdi.
Afúin Mötԥsimin hüzuruna getdi, o da Afúini tԥntԥnԥli surԥtdԥ
qԥbul edib ona xüsusi iltifat göstԥrdi. Onun yan na Babԥki gԥtirdilԥr;
ondan soruúdu: "Babԥk sԥnmisԥn?" Babԥk isԥ cavab vermirdi. Onda
Afúin ona tԥrԥf ԥyilԥrԥk dedi: "Ey biçarԥ! Ԥmir ԥl-Möminin sԥninlԥ
dan ú r, sԥn isԥ dinmirsԥn!" Onda Babԥk cavab verdi; "Bԥli, mԥn
Babԥkԥm!"
Mötԥsim [ona] baú ԥydi vԥ buyurdu onun ԥllԥrini vԥ
ayaqlar n kԥssinlԥr... baú n isԥ Ba÷dada göndԥrib körpüdԥn ass nlar.
Sonra isԥ onun baú n Xorasana göndԥrib, [xalq qorxutmaq üçün]
oran n bütün úԥhԥr vԥ kԥndlԥrindԥ göstԥrdilԥr, çünki [orada] xalq
[Babԥkin] iúini çox ciddi hesab edirdi, ona görԥ ki, onun [Babԥkin]
sayca çox qoúunu vԥ úԥxsi nüfuzu var idi, bir dԥ ona görԥ ki, az
qalm úd o, bütöv bir dövlԥti vԥ dini mԥhv etsin, bu dini yenisi ilԥ
ԥvԥz etsin.
Babԥkin baú ilԥ bԥrabԥr qardaú n da Ba÷dada göndԥrdilԥr.
Babԥkԥ Samarrada verilԥn cԥzan eynilԥ, burada øshaq ibn øbrahim
onun qardaú na verdirdi. Babԥkin bԥdԥni Samarran n kԥnar yerindԥ
uzun bir dirԥkdԥ çarm xa çԥkildi. Bu yer indiyԥdԥk "Babԥkin kilsԥsi"
adlan r, hԥrçԥnd ki haz rda (X ԥsr -Z.B.) bu yer demԥk olar, sԥhrad r.
ԤLAVԤ VI
MԤSUDøNøN "KøTAB-ø TԤNBøH
VԤ L-øùRAF" ԤSԤRøNDԤN