Азярбайъан республикасынын тящсил назирлийи

220 
 
Problemi 
sonra 
sakit 
Ģəraitdə 
müzakirə  etmək  daha  yaxĢı  olar.  Bu 
zaman  diqqəti  problemə  və  onu 
emosional  gərginlik  yaratmadan  həll 
etməyə  yönəltmək  lazımdır.  Bu 
tipdən 
olan 
yeniyetmələrə 
öz 
təĢkilatçılıq 
bacarıqlarını 
üzə 
çıxarmaq, 
həmçinin 
enerji 
potensiallarını  reallaĢdırmaq  imkanı 
(idman  yarıĢları  və  s.)  vermək 
məsləhətdir. 
 
4-cü tip 
E: 0 – 4; N: 20 – 24 
Narahat,  həyəcanlı,  özünə  inamsız 
tipdir.  Himayədar  axtarır.  Ünsiyyətcil 
deyil,  buna  görə  də  qiymətləndirmədə 
və  özünüqiymətləndirmədə  fikirləri 
qarıĢıqdır.  Çox  həssas  və  tez 
təsirlənəndir.  
Adaptasiyası uzunmüddətli, hərəkətləri 
ləngdir.  Aktiv  həyat  tərzini  xoĢlamır. 
MüĢahidəçidir.  Fəlsəfəyə  meyllidir. 
Vəziyyəti asanlıqla dramatikləĢdirir. 
Ona  dayaq  olmaq,  ələ  salmalardan 
qorumaq  lazımdır.  Onun  müsbət 
cəhətlərini  (düĢüncəlilik  monoton 
iĢə  meyllilik  və  s.)  nəzərə 
çarpdırmaq  gərəkdir.  Onun  üçün 
aktiv ünsiyyət, ciddi vaxt  müddəti, 
sərt  subordinasiya  tələb  etməyən 
fəaliyyət  forması  seçmək  lazımdır. 
Onların  ətraf  aləmə  marağını 
fəallaĢdırmağa  çalıĢmaq,  xeyirxah 
insanlarla 
ünsiyyətlərinə, 
tanıĢlıqlarına 
imkan 
yaratmaq 
məsləhət görülür. 
  
5-ci tip 
E: 0 – 4; N: 4 – 8 
Seyrçidir,  fəal  deyil.  Real  həyata 
marağı  və  deməli  uğurları  azdır.  
Uydurduğu  və  ya  haradansa 
oxuyub 
götürdüyü 
daxili 
toqquĢmalara meyllidir. Sözəbaxan 
və biganədir. 
Özünüqiymətləndirmənin 
yüksəldilməsinə  zəruri  ehtiyacı  vardır, 
bu onun biganəliyini aradan qaldırar və 
iddia  səviyyəsini  yüksəldər,  bu  da  öz 
növbəsində  təhsil  və  iĢ  keyfiyyətini 
yüksəldəcəkdir.  Onu  iĢə  cəlb  etmək 
üçün güclü cəhətlərini (qabiliyyətlərini, 
istedad  təmayüllərini  və  s.)  tapmaq, 
bundan faydalanmaq lazımdır. 
  
6-cı tip 
E: 0 – 4; N: 16 – 20 

---

221 
 
Təmkinli,  çəkingən,  duyğuludur, 
vərdiĢ  etmədiyi  Ģəraitdə  utancaq 
olur. Özünə inamsız, xəyalpərəstdir. 
Filosofluq  etməyi  sevir,  izdihamlı 
yerləri  sevmir,  hər  Ģeyə  Ģübhə  ilə 
yanaĢandır,  tərəddüd  edəndir.  Öz 
qüvvəsinə  inamı  azdır.  Əsasən 
müvazinətini saxlayandır. Vəziyyəti 
dramatikləĢdirməyə,  hay-küyçülüyə 
meylli  deyil.  Həyəcanlıdır.  Tez-tez 
qətiyyətsizlik  göstərir,  fantaziyalara 
meyllidir. 
Ona  dəstək,  dayaq  olmaq,  onun 
müsbət 
keyfiyyətlərini 
(ciddilik, 
tərbiyəlilik,  həssaslıq  və.s)  qrup 
qarĢısında  vurğulamaq lazımdır. 
Onu  hər  hansı  bir  ideyaya  (məs. 
zəiflərə kömək) cəlb edərək, 
özünüqiymətləndirməsini  yüksəltmək, 
həyata  münasibətini  nikbinləĢdirmək 
mümkündür. 
 
7-ci tip 
E: 0 – 4; N: 8 – 16 
Təvazökar,  fəal,  iĢə  can  atan 
adamdır. Ədalətli, sədaqətli dostdur. 
Çox yaxĢı, bacarıqlı icraçıdır amma 
pis təĢkilatçıdır. 
Çəkingəndir. 
Kölgədə 
qalmağı 
xoĢlayır.  Çoxtərəfli  münasibətlərə 
girmir,  ikilikdə    dost  olmağa 
üstünlük  verir.  QarĢılıqlı  əlaqələrə 
böyük  əhəmiyyət  verir.  Bəzən 
rəftarında darıxdırıcı olur. 
Onun  fəaliyyətinə  sərbəstlik  vermək 
lazımdır,  bu  onun    təĢəbbüskarlığını 
həvəsləndirəcəkdir.  Onu  sıxıntıdan 
çıxarmaq  lazımdır  ki,  onun-bunun 
əmri  ilə  deyil  (təbiətən  üzüyola 
olduğu  üçün)  müstəqil  fəaliyyət 
göstərsin. Onu cəmiyyət içində tənqid 
etmək  məsləhət  deyil.  Öz  qüvvəsinə 
və  hüquqlarına  inam  təlqin  etmək 
lazımdır. 
Kiminsə  nüfuzuna  kor-koranə  tabe 
olmasına yol vermək olmaz. 
 
8-ci tip 
E: 4 – 8; N: 0 – 4 
Sakit,  ünsiyyətə  meylli  adamdır. 
Estetik 
cəhətdən 
istedadlıdır. 
Fəaliyyətdən  daha  çox  seyrçiliyə 
meyllidir. Müvazinətini saxlayandır. 
Uğurlara  can  atmır.  ―Hamı  kimi‖ 
yaĢamağı 
xoĢlayır. 
QarĢılıqlı 
münasibətlərdə sabitdir,  ancaq dərin 
həmdərdliliyi 
bacarmır. 
Konfliktlərdən  asanlıqla  yan  keçə 
bilir. 
Əsas vəzifə onun fəaliyyət ehtiyacını 
aktivləĢdirməkdir. 
Onu 
maraqlandıran 
(məsələn 
bədii 
yaradıcılıq  və  s.)  fəaliyyət  formaları 
seçməklə 
buna 
nail 
olmaq 
mümkündür. 
Uğurlarını  təqdir  etmək,  onunla  tez-
tez  ünsiyyət  qurmaq,  intellektinin 
inkiĢafına 
diqqət 
yetirmək 
məsləhətdir. 
 
9-cu tip 

---

222 
 
E: 4 – 8; N: 0 – 4 
Fəaldır, həmiĢə Ģəndir. Ünsiyyətcildir, 
ancaq 
ünsiyyətdə 
yaxĢı-yamanı 
seçməyi  bacarmır.  Müqavimət  gücü 
zəif  olduğu  üçün  pis  təsir  altına  tez 
düĢür.  Yeniliyə  meylli,  hər  Ģeylə 
maraqlanandır.  Sosial  intellekti  zəif 
inkiĢaf edib.  
Adekvat 
qiymətləndirmə 
və 
özünüqiymətləndirmə 
qabiliyyəti 
yoxdur.  Möhkəm  prinsipial  mövqeyi 
yoxdur. Enerjilidir. Tez inanandır. 
Ona 
qarĢı 
ciddi 
və 
sərt, 
səfərbəredici 
rejim 
tətbiq 
olunmalıdır. 
Dostyana 
rəftar 
lazımdır,  ancaq  yeniyetmə  hiss 
etməlidir  ki,  onun  üzərində  daimi 
nəzarət var. Onun enerjisini faydalı 
Ģeylərə  yönəltmək  lazımdır.  Ancaq 
bu  zaman  nəzərdə  tutulan  iĢləri 
əvvəlcədən  planlaĢdırmaq,  icrasına 
ciddi  nəzarət  etmək  lazımdır.  Bu 
tipli  yeniyetməni  islah  etmək  üçün 
onu  müsbət  xarakterli  güclü  lideri 
olan  qrupun  tərkibinə  daxil  etmək 
faydalı ola bilər. 
 
10-cu tip 
E: 16 – 20; N: 0 – 4 
Artistlik  məharəti  var,  nə  isə 
danıĢmağı  xoĢlayır.  Kifayət  qədər 
inadkar  deyil.  Ünsiyyətcildir.  Dərin 
deyil. Müvazinətini saxlayandır. 
Onun  məqsədinə  çatmaq  yolundakı 
səylərini  dəstəkləmək  lazımdır  (özü 
hər  məĢquliyyət  və  ya  məqsəd 
seçəndə  təĢəbbüs  göstərsə  də  onu 
yerinə 
yetirməyə 
inadkarlığı 
çatmır).Onun  
artistlik  məharətini  həvəsləndirmək, 
ancaq 
təlxəklik 
etməsinə 
yol 
verməmək lazımdır. 
 
11-ci tip 
E: 20 – 24; N: 4 – 8  
Fəal, 
ünsiyyətcil, 
alicənab 
və 
Ģöhrətpərəstdir.  Riskli  macəralara 
həvəslə  qoĢulur.  Dostları  seçməklə 
və  məqsədə  çatmaq  vasitələrində 
yaxĢı-yamanı  həmiĢə  seçə  bilmir. 
Mərdanədir,  çox  zaman  eqoistdir. 
Cazibədardır. 
TəĢkilatçılıq 
qabiliyyətinə malikdir. 
TəĢkilatçılıq 
qabiliyyətini 
həvəsləndirmək  və  inkiĢaf  etdirmək 
lazımdır.  Lider  də  ola  bilər,  ancaq 
nəzarətdə 
saxlamaq 
gərəkdir. 
Lovğalıqdan  çəkindirmək  lazımdır. 
Kollektivdə 
liderlik 
mövqeyi 
intizamsızlığın,  tənbəlliyin  qarĢısını 
alır.  Zəruri  halda  kollektiv  içincə 
tənqid etmək olar. 
 
 
 

---