Азярбайъан Республикасынын
Yüklə 1,63 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Abid Tahirli
- Bütün türklərin tərcümanı
Abid Tahirli ~ 214 ~
deyildi: hər sətrində can, hər cümləsində fikir işləyirdi («Millət oğlu»). Fikir doğulduqdan sonra ölməz: işlər və işlər («Mizan»). Neçə illərdən bəri (məqalə 1914-cü ildə qələmə alınmışdır – T.A.) Tiflisdə çıxan «Molla Nəsrəddin» jurnalı mətbuatımız arasında bəlli bir mövqe tutmuşdur. Adından da göründüyü kimi, «Molla Nəsrəddin» lətifə danışar, lakin lətifəsi arxasında acı bir həqiqət gizlənər. Gülər, lakin gülüşü istehzalıdır, yaxud düşmən gülüşü deyildir, gülə-gülə verilən nəsihətdir. Əhval və adətlərimizi ara-sıra iynələr, biz kimi sənə, mənə sancılar. Bəlkə bir az incidər, lakin incitsə belə, məqsədi xeyir və irşaddır, nəticəsi şəfa verir («Molla Nəsrəddin»). «Molla Nəsrəddin»in rəsmləri çox mənalıdır. Bir rəsm bir hekayə qədər məlumat, duyğu, düşüncə və fikir verir («Molla Nəsrəddin»). «Molla Nəsrəddin» jurnalı çox məqbul və mötəbər bir jurnaldır, lakin lazımi dərəcədə yayılmır. İmkanı olanlar alıb oxumalıdır. Əyləncəli ibrət dərsidir («Molla Nəsrəddin»). …Bakıda üç ildən bəri (1911-ci il nəzərdə tutulur – T.A.) nəşr olunan «Məktəb» jurnalı ilə bağlı oxuculardan soruşuruq: Əzizlərim! Siz bu jurnalı aldınızmı? Çocuqlarınıza oxutdunuzmu? «Xeyr!» - desəniz, «Niyə?» - deyə soruşarıq, axı, «Məktəb» jurnalı oğlan və qız uşaqları üçün ən faydalı bir jurnaldır» («Molla Nəsrəddin»). Elm və maarif intişarına xidmət etmək padişahları da böyük edər. («İstanbulda bir neçə gün»). Avropa qəzetləri hər nə yazırlar – yazsınlar, həqiqət yenə həqiqətdir. Osmanlı torpağında hər qövm və millətə verilmiş Bütün türklərin tərcümanı ~ 215 ~
hüquqlar çox böyükdür. Ən çox izin verən Qoşma Amerika Cümhuriyyəti (ABŞ – T.A.) iş dalınca gələn Çin mühacirlərini dənizə atmaq istəyir («İslam ölkəsinin məişəti»). Uca Osmanlı hökumətinin verdiyi hüquqlardan bolqarlar, rumlar, ermənilər, yəhudilər minnətdarlıqla istifadə edirlər. Bütün sahələrdə çalışır, rahatlıqlarını təmin edirlər. Yalnız bizim müsəlmanlar bundan şanları və haqları olan dərəcədə istifadə etmirlər, küçə boyu səyahətimdə ilk nəzərimi çəkən də bu idi… («İslam ölkəsinin məişəti»). …Qafqaza səyahətimi xatırlayır və bir məclisdə içimdən gələn sualları təkrar (İstanbuldakı mənzərəni gördükdən sonra – T.A.) dilimə gətirmək istəyirəm: «Ey türklər, nədir bizdə bu hallar?! Tiflisdə «Elmi-hal» çap edirik, Qaraqaşyan mətbəəsində, Bakıda «Koroğlu» nəşr edirik, Adamyan mətbəəsində, Qarabağda şeir, ya mərsiyə nəşr edirik, Vanlıyan mətbəəsində. Belə ki, Qaraqaşyan, Vanlıyan cənabları bizim etməli olduğumuz işi icra etməsəydilər, «Koroğlu» dünya üzünü görməyəcəkdimi? Beləmi? Biz haradayıq – deməyə haqqım yoxmu? («İslam ölkəsinin məişəti»). Kənddə müəllimlik edən bir qeyrət əhli alimin ən fəzilətlisidir («İslam ölkəsinin məişəti»). Sağ gülüş könlü təmizlər, acıları unutdurar, bir neçə dəqiqəlik olsa da, ağır dünyanı yüngüllədər, fəqət nadir təsadüf olunar («İstanbul məişəti»). Savadlı və öyrənməyə meylli vəlihət ilə (Osmanlı imperiyası və islam xilafətinin vəliəhdi Yusif İzzəddin Əfəndi nəzərdə tutulur – T.A.) Osmanlıları təbrik edirəm. «Tərcüman» qəzetini oxuduğunu və daim göndərilməsini əmir buyurdular («Səltənət və xilafət vəliəhdinin hüzurunda»). Abid Tahirli ~ 216 ~
Əgər Türkiyənin başından əksik olmayan bəlalar imkan verərsə və daha açıq təbir ilə söyləsək, Türkiyə düşmənlərinin açıq, ya gizli hücumlarını dəf etməyə çarə tapılarsa, türklərin təzə can tapıb həyat və gələcəklərini təmin edəcəkləri boş ümid, ya da nəzəriyyə zənn olunmaz («Bugünkü İstanbul»). Tiflis islamlarını dəvət edib cümləsi ilə mülakat etmək (görüşmək, mübahisə etmək – T.A.) şərəfinə nail olmaq üçün iyulun 30-da (1886-cı il – T.A.) Qafqazın Ziraət Cəmiyyəti binasında «Ədəbi məclis»də toplantı keçirdik 1 («Ədəbi məclis»). Daşkənd səfərimdən qayıdarkən Bakıda qalmalı oldum. Necə də qalmayım ki, məcbur etdilər. Hər nə qədər xəbərsiz gəlsəm də, bakılı dostlarım qaldığım otelin Tiflisdən teleqramla yerini öyrənmişdilər 2 … («Yolda bir görüş»). İman içəridədir («Yolda bir görüş»). Qafqazın sağ gözü Bakı, sol gözü xeyli tərəqqi etmiş… Batumdur («Zaqafqasiya boyu»). Özgə dil bilmək ayıb deyil, vacibdir, lakin özgə dili bilib, öz dilini, ədəbiyyatını bilməmək ayıb, həm də böyük ayıbdır («Zaqafqasiya boyu»). Əhalisinin hamısı çalışqan, maarifə həvəslidirlər… yeni üsulla işləyən məktəblərini və ticarətə olan rəğbətlərini örnək göstərməyə dəyər. Bərəkallah şəkililər! Cənabi Haqq gələcəkdə mütləq mükafatınızı verəcəkdir. Yeni üsullu 4 məktəbdə xeyli şagird var… Səbəbkarlardan Allah razı olsun (Zaqafqasiya boyu).
1 İnformasiyanın maraqlı olduğunu və bu barədə Tiflisdə nəşr olunan qəzetdə də geniş xəbər verildiyini nəzərə alaraq («Kafkaz»,10 avqust 1886, № 37) bu cümləni yazmağı məqsədəuyğun hesab etdik (T.A.). 2 Bu xəbəri maraqlı olduğu üçün əlavə etdik (T.A.). Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|