Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети
Yüklə 375,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sintetik liflər və onlann xassələri.
32
50% rütubət olur. Yun lifi qeyri-liflərdən fəqrqli olaraq rütubəti özünə nisbətən gec çəkir. Gec də buraxır. Təbii liflərin əksəriyyətindən yun lifınin temperatur təsirinə davamlılığı daha üstündür. Bu onun kimyəvi tərkibi ilə əlaqədardır. 100-120°C-də yun lifı öz təsirindəki rütubəti itirir ki, nəticədə o, kövrək və tez sınan olur. Ttemperatur artdıqca yun lifındə kömürləşmə başlanır. Yuun yandırdıqda buynuz iyi verir.
2.2.4. Ipək lifinin quruluşu və xassələri.
Təbii ipək-təbii ipəkdən insanlar qədim zamanlardan istifadə edirlər. Birinci dəfə təbii ipək Öində ipək lifınin bir çox gözəl xassələri, imkan verir ki, onlardan toxunan parçaların zərif görünüşü, qəşəng və davamlı olmasına səbəb olur. İpək lifı çox nazik olamsı ilə fərqlənir. Onların nazikliyi 250-300 nömrələrdə olmasına səbəb olur. İpək lifınin uzunluğu həddindən uzun olduğundan əyrilməmiş tətbiq edilir. İpək lifınin mikroskop altında baxdıqda onun hamar quruluşa malik olması mışahidə olunur. Yun lifınin fərqli olaraq ipək parçalar daha da az turşuya davamlılığa malikdirlər. Bu onların tərkibində olan fıbronı maddəsinin quruluşundan asılıdır. İpək lifləri qələvilərə qarşı da az dayanıqlıdır. İşıq təsirindən çox tez öz daxili quruluşunu dəyişərək daha tez parçalanır. İpək lifınin dartılmağa qarşı davamlılığı pambıq lifi kimidir. Dartılmağa qarşı davamlılıq həddi ipək parçalarda 47 kqs/mm 2 təşkil edir. Dartılma zamanı uzanma 18-22% təşkil edir. Bu göstəriciyə görə yun lifındən aşağı olsa da, qeyri-təbii liflərdən üstündür. Bu parçaların əzilməyə qarşı davamlı olurlar ki, bunlarla dartılmadan uzanmaq qabiliyyətinin üstün olması ilə xarakterizə edilir. Hiqroskopikliyinə əsasən yun v lifr4k} pambıq lifı arasında aralıq yeri tutur (8,5%). Bu liflərdən əsasən gözəl xarici görünşündən zərif qadın paltarlarınm istehsalında tətbiq edilir. 33
İpək lifınin istiliyə qarşı davamlı olmadığından o qədər onda istehsal edilən parçalar 180 dərəcədə qızdırıldıqda öz daxili quruluşunu dəyişərək gömürləşir. 2.2.5. Kimyəvi liflərin xassələri.
a) Viskoz lifi və onun xassələri- bu lif süni lif istehsalının 80%-ni təşkil edir. Viskoz lifı bir çox təyinatlı parçaların istehsalmda geniş tətbiq edilir. Viskoz lifı kifayət qədər dartılmağa qarşı davamlı olub, çox yüksək hiqroskopikliyə malikdir. Bu liflərin həmçinin, turşulara və qələvilərə qarşı davamlılığı, həmçinin sürtülməyə və çox dəfə təkraralanan əyilməyə qarşı davamlılığı onlardan müxtəlif təyinatlı parçaların, o cümlədən ən çox alt paltarlarının istehsalında daha geniş surətdə istifadə ediıiər. Viskoz lifi və ondan istehsal edilən parçalar özlərinin işıq təsirinə, ultra bənövşəyi şüaları buraxmaq qabiliyyətinə, gözəl xarici görünüşə, parlaqlığa malik olması ilə fərqlənirlər. Bu üstün xassələri ilə yanaşı, viskoz lifınin bir çox mənfi cəhətləri də vardır. Bu liflər yaş halda olduqda öz davamlılığının 50-60%-ni itirirlər. Bunların elastik və plastik uzanması çox aşağıdır. Bu səbəbdən də bu liflərdən istehsal edilən parçalar tez bir zamanda öz xarici görünüşünü dəyişirlər. Viskoz liflərinin bir mənfı cəhəti də vardır ki, çox tez və parlaq alovla yanırlar. Bunlardan başqa istehsal edilən mis ammonyak, asetat və triasetat lifləri də özlərinin xassələrinə əsasən viskoz lifınə oxşadıqları və onlardan istehsal edilən parçaların xassələri viskoz lifindən istehsal edilən parçaların xassələri kimidir.
Sintetik liflər toxuculuq sənayesində tətbiq edilən xammal matəeriallar içərisində mexaniki cəhət möhkəmliyinə görə fərqləndiyindən onlardan istehsal edilən parçaların əksəriyyəti mexaniki cəhətcə qeyri-liflərdən möhkəm olub, forma saxlama, istismar şəraitində davamlılığına görə qeyri-liflərdən fərqlənirlər.
34
poliamid lifləridir. Onlardan da kapron lifləri ən çox istehsal edilir. Kapron lifınin ən qiymətli xassəsi onların sürtünməyə qarşı və çox dəfə təkrarlanan əyilməyə qarşı davamlı olmasıdır. Bu yüksək dartılma uzunluğuna malikdir. Bunlarla yanaşı, daha davamlı olması ilə fərqlənir. Ancaq qatı turşulara qarşı davamlı deyildir. Bu lifın yuxarıdakı xassələrindən asılı olaraq onlardan istehsal edilən parçalarda çox üstün xassələrə malikdirlər. Kapronlifınin çox aşağı işığa davamlılığı və qızdırmağa qarşı davamlılığının az olması, həmçinin çox aşağı hiqroskopikliyə malik olması həmin liflərdən istehsal edilən parçaların xassələrinə təsir göstərən, istismar səviyyəsinin aşağı olmasına səbəb olur. Kapron qarışıq parçalar istehsalında tətbiq edilir ki, bu həmin lifləıiə təbii lifləri qarışdırmaqla yaradıhr. Belə hazırlanan parçaların istismar xassələri təmiz kaprondan istehsal edilən parçalardan daha yaxşı olur. Parça istehsah ilə yanaşı kapron lifindən texniki məqsədlər üçün də istifadə edirlər.
Polimer sintetik liflərdən ən çox yayılanlarından biri də lavsan lifıdir. Lavsan lifi sintetik lifli materiallar içərisində dartılmağa qarşı ən möhkəm lif hesab edilir. Onun dartılmaq üçün möhkəmlik həddi 87-88 kqs/mm 2 . Bu liflərin ikinci spesifik xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, bunlar temperatur təsirindən öz xassələrini dəyişmir. Məsələn, 1000 saat lavsan lifınin 150 temperatura qızdırdıqda öz möhkəmliyini 50%-ni itirir. Başqa lifləri ancaq 200 saat ble ətemperaturda saxladıqda möhkəmliyini 100% itirərək davamsız olur. Bunlarla yanaşı, lavsan lifi üzvi və aeyri-üzvi turşuların təsirinə davamlılı olurlar. İstilik saxlamasına, yumşaqlığına, yüngüllüyünə görə lavsan lifı yun lifıni xatırladır. Məhz bu səbəbdəndir ki, müasir dövrdə bir çox kostyumluq parçaların istehsalında yun lifınin lavsan lifı ilə qarışdırıb istehsal edirlər. Lavsan lifinin uzanması 88%- olduqda o öz əvvəlki vəziyyətinə qayıdır ki, bu həmin liflərdən istehsal edilən parçaların əzilməyə qarşı davamlılığını göstərir. Lavsan parçalarla bir dəfə üsüt Yüklə 375,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|