Azяrbaycan mиllи elmlяr akademиyasы
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
111 Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının rəsmi marşıdır. Tədqiqatçı alim Alp Tekindən oxuyuruq: «Çırpınırdın, Qara dəniz» şeirini, ya da marşını bilməyənimiz demək olar ki, yoxdur, amma yazarının bir azərbaycanlı şair olduğunu bilməyənimiz çoxdur… … «Çırpınırdın, Qara dəniz» şeirindəki bütün misralar türkə məxsusdur. Türklüyün öyülüb, digər millətlərin kiçildilməsindən əsla bəhs edilmir. Şeirdə öz millətini sevmə duyğusu ilə bərabər digər millətlərə də duyulan hüdudsuz sayğı vardır… Bu şeirdə öyülən də, sevilən də türk bayrağıdır. Bu bayrağa qurban edilən də bizim ellərdir. Ü.Hacıbəylinin bəstəsi ilə dəyəri bir qat daha artan bu şeir bütün Türk dünyasının marşı olmaq ödülünə (mükafatına – A.M.) də layiqdir» (148). Biz də bu gözəl şeirin dillər əzbəri olub, günümüzə qədər məşhurluğunu qoruyub saxlamasının, könülləri fəth etməsinin bir səbəbini də Üzeyir Hacıbəylinin «sehirli çubuğu»nda görürük. Məqalədə müəllifin məqsədi bir tərəfdən «Çırpı- nırdın, Qara dəniz» şeirinin müəllifinin kimliyini, onun məhz azərbaycanlı bir şair olmasını bildirilmək, başqa bir tərəfdənsə Ə.Cavadın hələ gənc yaşlarından fəal ictimai xadimlərlə çiyin-çiyinə fəaliyyət göstərərək, dövrünün mühüm tarixi, siyasi və ictimai hadisələrinə dair gözəl şeirlər həsr etməsinə diqqət yönəltməkdir. Müəllif şeirin yazıldığı dövr, onun mövzusu və şairin riskli bir addım atmasından bəhs edərək sözünü belə tamamlayır: «Şeir 1914-cü ilin sonlarında Gəncədə yazılıb. Bu dönəm Osmanlı dövlətinin son illəridir. Belə bir dönüş dönəmində türkün bayrağını tərənnüm etməkdən daha cəsur və mənalı nə ola bilər?» (148). Türkiyə qaynaqları göstərir ki, «Çırpınırdın, Qara 112 dəniz» şeiri tək bu ölkədə yox, ümumiyyətlə, türk dünyası üçün ən uyğun, gözəl bir marş səviyyəsindədir. Bu şeir haqqında ayrıca məqalə yazan İrfan Ülkü öncə «Orta doğu» qəzetində şeirdən şərqi kimi oxunan üç bənd vermiş, sonra onun haqqında öz düşüncələrini qələmə almışdır. Müəllif doğru yazır ki, bu şeir «Türk dünyasının rus əsarəti altında keçirdiyi illərdə Türkiyəyə mühacir edən müsavatçı azərilər tərəfindən sıx-sıx toplantılarda söylənmiş və kuşakdan-kuşağa * keçərək «Çırpınırdın, Qara dəniz» olaraq bizə çatmışdır. Türk milliyyətçiləri isə əsl varlıq səbəbi olan türk dünyasının qurtuluşu adına bu şərqini bir rəmz halına gətirmişlər» (176). Bu məqalədə, eləcə də «Hürriyyət», «Zaman» və başqa iri həcmli Türkiyə qəzetlərində verilən bir xəbər də ermənilərin «Sarı gəlin» mahnısından sonra «Çırpınırdın, Qara dəniz» şərqisini də öz adlarına çıxmasıdır. Bu yazılarda göstərilir ki, guya bu şərqini Sayat Nova «Kamança» adı ilə yazmışdır. Erməni xislətini göstərən belə uydurma fikri və yalanı Türkiyə mütəxəssisləri və mətbuat yekdilliklə rədd etmişdir (200; 176 və s.). Hətta İrfan Ülkü bu məsələlərlə əlaqədar mütəxəs- sisləri diqqətli olmağa səsləyərək yazır: «Gerçəklər barədə deyilməzsə, yazılmazsa, sabah… türk sənət musiqi əsərləri də novaların, aramyanların filan əsəri deyə ortaya atıla bilər» (176). Sanki bütün bunlara cavab olaraq 2005-ci il, mayın 8- də Alim Tunc, Mahmud Koçak, Enis Tütünçü və başqa millət vəkillərindən ibarət bir dəstə Ə.Cavadın doğum gününü azərbaycanlı həmkarları ilə birlikdə qeyd etmək üçün Bakıya gəldilər. «Zaman» qəzetinin bu münasibətlə verdiyi xəbərdə bir çox ölkələrin səfirlərinin, * нясилдян нясиля 113 Azərbaycanın və Türkiyənin siyasi partiyalarının da iştirak etdiyi bildirilirdi. Burada deyilir ki, «Türkiyə parlament nümayəndələri böyük ilgi gördülər. MHP partiyasının türküsü (marşı mənasındadır – A.M.) olaraq bilinən «Çırpınırdın, Qara dəniz» mahnısı və Azərbaycanın milli marşının müəllifi Ə.Cavad anıldı. Türkiyə parlament heyəti, azərilərə ilginç (maraqlı – A.M) bir sürpriz yapdılar. Ə.Cavadın yaş mərasiminə qatılan vəkillər xor halında sözləri milli şairə aid olan «Çırpınırdın Qara dəniz» türküsünü söylədilər» (162). Məlumatlarda millət vəkillərinin bu sözləri də önə çəkilmişdir ki, «Bütün dünyaya milli məsələlərdə necə birlik və bərabərlik içində olduğumuzu göstərməyə davam edəcəyik» (162). Türkiyədə əfsanə kimi dillər əzbəri olmuş «Çır- pınırdın, Qara dəniz» şeirinə bu ölkənin elm, mədəniyyət və incəsənətə aid, demək olar ki, əksər internet səhifələrində rast gəlirik. Qeyd etməliyik ki, Türkiyədəki əksər mənbələrdə bu şeirin adı «Çırpınırdın» deyil, «Çırpınırdı Qara dəniz» kimi göstərilir. Həddindən çox sevilib mənimsənilmiş olan bu şeirə müxtəlif nəzirələr də yazılmışdır. Güney Azərbaycanın gənc alimlərindən Güntay Gəncalp «Azərbaycan Türk milli kimliyində Üzeyir Hacıbəyli örnəyi» məqaləsində Ə.Cavadın bu şeirinə bir dördlük nəzirə yazmışdır: Türk yurduna, türk yurduna, Qıyarmı heç türk yurduna? Bütün dünya qurban olsun Türk elinə, türk yurduna (173). Bir kültür və sənət portalında da (www.antoloji.com) «Çırpınırdın, Qara dəniz» şeirinə yazılmış müəllifsiz bir neçə nəzirə və ya bənzətmələrə rast gəldik. Məsələn: Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|