B a L i q L a r b I o L o g I y a s I
Yüklə 2,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.4-rasm. Zog’ora baliqning nafas olish sistemasi: l-jabra yoyi, 2-jabra qilchalari (lichinkasi), 3- jabra yaprog’i, 4—5-qon olib keluvchi va qon olib ketuvchi jabra arteriyalari. Suyakli baliqlarning qon aylanish sistemasi. Zog’ora baliqning yuragi tana bo’shlig’ining oldingi qismida qorin tomonida joylashgan. Uning faqat uchta bo’limi: venoz sinusi (qo’ltig’i), yurak bo’lmasi va uning ostida joylashgan muskulli yurak qorinchasi bor. Shunday qilib, zog’ora baliq va umuman suyakli baliqlar yuragida arterial konus bo’lmasligi bilan tog’ayli baliqlar yuragidan farq qiladi. Yurak qorinchasidan yo’g’on qon tomiri — qorin aortasi chiqib, boshlanish joyida aorta so’g’oni deb ataladigan kengayish hosil qiladi. Aorta so’g’oni klapanlari va ko’ndalang yo’lli muskullari bo’lmasligi bilan yurak bo’limlaridan, xusu-san aiterial konusdan farq qiladi, shuning uchun ham u yurak singari mustaqil urib (ishlab) turmaydi. Til osti jabrasining yarim bo’lagi to’liq taraqqiy etmaganligi natijasida uning qon olib keluvchi jabra arteriyasi yo’qolganligi sababli faqat to’rt juft qon olib keluvchi jabra arteriyasiga ega. Qon aylanish sistemasining navbatdagi pyerifyerik qismlarini oddiy preparovkalarda ko’zdan kechirib bo’lmaydi, buning uchun maxsus in’eksiya qilingan preparat talab qilinadi. Shunday qilib, qon olib keluvchi jabra arteriyalari, jabra yaproqlarida kapillyarlar sistemasiga bo’linib ketadi. Bu kapillyarlarning juda yupqa devorlari orqali qon bilan jabrani yuvib o’tuvchi suv orasida gazlar almashinuvi ro’y byeradi. So’ngra kislorodga boy arterial qon, kapillyarlar orqali qon olib ketuvchi jabra arteriyalariga yig’ilib, natijada toza qon orqa (dorzal) to-monda joylashgan bir juft aorta ildiziga quyiladi. Aorta ildizlari boshning orqasida umurtqa pog’onasining tagida bir-biri bilan qo’shilib, butun organlarga qon olib boruvchi qon tomirlar chiqadigan orqa aortani hosil qiladi. Dum bo’limidagi venoz qon toq dum venasi orqali keladi va ikkiga bo’linib buyraklarga boradi. Suyakli baliqlarning ko’pchiligida tog’ayli baliqlarga qarshi o’laroq faqat chap buyrakda, chap keyingi kardinal vena mayda kapillyarlarga bo’linib qopqa sistemasini hosil qiladi. Keyingi o’ng kardinal vena esa kyuvyerov quyilishigacha uzluksiz boradi. Buyraklardan keluvchi keyingi kardinal venalar yurak atrofida bosh qismdan venoz qon olib keluvchi oldingi kardinal venalar Yüklə 2,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|