B. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ boshqaruv о 'zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus tu ’lint vazirligi tomonidan 5Л342211 — «Korporativ hoshqaruv»
Yüklə 4,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
| k o m p a n iy a ishlab
chiqarish salohiyatining butun birligini qo‘llab-quwatlash va rivojlanli- rishni qiyinlashtiradi; — loyiha rahbaridan nafaqat loyiha hayotiyligi jarayonlarining barcha bosqichlarini boshqarish, balki mazkur kompaniya loyihalari tarmog‘ida ma’lum loyiha o‘rnini hisobga oUsh ham talab etiladi; — barqaror tuziima bo'lmagan loyihali guruhlami tashkil etish xodimlaming kompaniyadagi o‘z o‘mini anglashiga yo‘l qo‘ymaydi; — loyihali tuzilmani qo'llashda mazkur kompaniyada mutaxassislarni kelajakda ishlatish qiyinchiliklari vujudga keladi; — vazifalami qisman takrorlash kuzatiladi. Moslashtirilgan turdagi boshqarish tuzilmalarining eng murakkab- laridan biri matritsali tuziima hisoblanadi. Yuqori malakaU ishchi kuchini maksimal samarali ishlatishda tezkor texnologiya o'zgarishlami amalga oshirish zarurligining ta’siri sifatida matritsali tuziima paydo bo‘ldi. Matritsali tuziima firmaning tashkiliy qurilmasida boshqarishning ikki yo‘nalishi va ikki tashkiliy muqobillikning mujassamlanganligini aks etadi. Vertikal yo'nalish — bu kompaniyalaming fanksional va chiziqli tarkibiy tuzilmalarini boshqarishdir. Gorizontal boshqarish — bu amalga oshirish maqsadi kompaniyaning har хД bo'lmmalarinmg insoniy va boshqa resurlari jalb qilinuvchi alohida loyihalar, dasturlar, mahsulotlarni boshqarishdir. Matritsali tuzilmaning afzalliklari quyidagilar: — amalga oshirilayotgan loyihalar, dasturlar doirasida kompaniya faoliyati turlarining integratsiyasi; — loyihalar, dasturlar, mahsulotlarning ko‘p miqdori bo‘yicha yuqori sifath natijalarga erishish; — funksional bo'linmalar bilan o'zaro faol aloqalarda boiuvchi va ushbu aloqalarni kuchaytiruvchi loyihali (dasturiy) qismlarni shakllantirish natijasida boshqaruv apparati rahbarlari va xodimlarining faoliyatini sezilarH darajada faollashtirish; — tashkiliy loyihalami amalga oshirish bo‘yicha va awalo ishlab chiqarishni jadal texnik takomillashtirish bo‘yicha faol ijodiy faoliyat sohasiga barcha darajadagi rahbarlar va mutaxassislarni jalb qilish; 61 — muhim qarorlarni muvofiqlashtirish va nazorat qilish birligini yuqori darajada saqlab qolgan holda qarorlarni qabul qilish vakolatini o‘rta darajaga berish yo‘li bilan yuqori darajadagi rahbarlar ishini qisqartirish; — ma’lum rahbarning butun loyihaga (dasturga) va uning element- lariga shaxsiy mas’uldorligini kuchaytirish; — chiziqli-fimksional va divizional tashkiliy tuzilmalarga nisbatan egiluvchan va ishlaming muvofiqlashtirilishiga erishish, ya’ni matritsali tizimning tashqi muhit o£zgarishlariga yaxshiroq va tezrok ta’sir etishi; — funksional ixtisoslik rivojlanishiga xalaqit bermasdan ichki tashkiliy to‘siqlarni engib o'tish. Boshqarishning tahlil etilayotgan tuzilmasining yuqorida aytib o‘til- gan afzalliklariga qaramasdan ko‘pgina mutaxassislarning va, birinchi navbatda, amaliyotchilaming unga ishonmasligini qayd qilish zarur. Matritsali tizimlarni ishlab chiqish amaliyotda qiyinchiliklar bilan amalga oshiriladigan boshqaruv nazariyasining yutuqlari sifatida ко‘rib chiqiladi. Matritsali boshqaruv tizimlari quyidagi salbiylildarga ega: — matritsali tuzilmani amalda qo'llashning murakkabligi, uni joriy etish uchun xodimlarni uzoq vaqt davomida tayyorlash va tegishli tashkiliy madaniyat zarur; — tuzilma murakkab va nafaqat joriy etilishi balki foydalanishi ham qimmat; — u qiyin va ba’zan tushunarsiz tashkiliy shakldir; — ikki tomonlama bo‘ysinish tizimi munosabati bilan yakkabosh- chilik tamoyili buziladi va ko‘pincha mojarolarga olib keladi; ushbu tuzilma doirasida ijrochi va boshqaruvchining ikki ma’nolik roli paydo bo‘ladi va bu kompaniya mehnat jamoasi a’zolari o'rtasidagi munosa- batlarda tanglikni kelib chiqaradi; — matritsali tuzilma doirasida boshqarish tizimida yagonalikning yo‘qolishiga moyilhk kuzatiladi, ushbu tuzilma elementlari o‘rtasida huquq va javobgarliklar aniq taqsimlanmagan; — matritsali tuzilmani qo'llashda mazkur kompaniyada mutaxassis- larni kelajakda ishlatishning qiyinchiliklari paydo bo‘ladi; — vazifalarning qisman takrorlanishi kuzatiladi; — boshqaruv qarorlari o‘z vaqtida qabul qilinmaydi, odatdagidek, qarorlarni guruhiy tarzda qabul qiUsh xos; — bo‘linmalar o‘rtasida o‘zaro munosabatlaming an’anaviy tizimi buziladi; — matritsali tuzilma sharoitlarida boshqaruv darajalari bo‘yicha to ‘liq nazorat o‘rnatish qiyinlashadi va ba’zan mumkin bo‘lmaydi. 62 |