Babaxanova Nigar Xan qızı



Yüklə 213,05 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/61
tarix10.11.2017
ölçüsü213,05 Kb.
#9577
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   61

GİRİŞ
“Elm hər dildə birdir.” 
(Hüseyn Cavid)
B
ilik lər əsrində cəmiyyətin alternativ təkamül for -
ma  sı olan qlo ballaşma dünyanı təkcə etnik və sub -
et nik qütblərə ayır maq üçün deyil, həm də xalqlar arasında
elmi, mədəni, iq ti sa  di və siyasi əməkdaşlığı intensiv şəkildə
inkişaf et dir mək üçün olduqca böyük əhəmiyyətə malikdir.
Kantın 
“əbədi  dün ya” fəlsəfəsinin  başlıca  subyekti  olan
“ümum  dün ya və təndaşı” bu ideyanın daşıyıcısı kimi illər əvvəl
maraq və inam oyat madığı halda, bugün artıq bir çox ger çək -
lik lər-dün yanın “çox kiçik olması” ilə bağlı iddialar, vətən -
daş  lıq fe no me ninin ki fayət qədər qloballaşması və s. bö yük
ək səriyyət tərəfindən bir mənalı şəkildə təsdiq və qə bul ol-
unur. Bütün bunların   baş lı ca səbəbi isə dünya düzə ni nin ye -
ni  sistemə  trans for ma si ya sı,  bəşəriyyətin  dinamik  inkişaf
mər hələsinə qədəm qoy    masıdır. Əsas prinsipi ölkələri “sər -
həd   siz ləşdir mək” olan bu proses bilik və informasiya kimi
qey ri-maddi aktivlərin in tellektual əmtəəyə çevril mə si ni və
ki fayət qədər dəyərli ol ma sını təmin edir. Bu da öz növ bə -
sin  də, post-kapitalizm ça ğı nın, informasiya və bilik cəmiy -


yə ti nin yeni konturlarını və is tiqamətlərini müəy yən ləş dirir.
İnformasiya cəmiyyəti qloballaşmanın meydana gə tir -
di yi əsas sosium kimi daha sürətli mübadilə mü na sibət lə -
rinin  mövcudluğunu  və  qarşılıqlı  inteqrasiya  şəbəkəsinin
davamlı inkişafını tələb edir. Öz növbəsində, qloballaşmanın
kö kündə xalqlar, mədəniyyətlər, təşkilatlar, sistemlər ara sın -
da informasiya mübadiləsinin durması, informasiya yüklü
cə miyyəti bir növ sosial, mədəni imploziyadan (qapalı mə -
ka na istiqamətlənmiş partlayış) qoruyur. Beləliklə, informa -
siya cəmiyyəti ilə qloballaşma prosesinin bu cür simbiozu,
geniş bir məkanın-informasiya mühitinin inkişafı üçün baş -
lı ca amilə çevrilir.
Artıq yeni dövrün informasiya mühiti birareallı, lokal
de yil. O, fəzanı (peyk vasitəsilə), yeri (telekommunikasiya
və İnternet vasitəsilə) və yerin təkini (müxtəlif uzaqməsafəli
in formasiya kanalları vasitəsilə) əhatə edir. Bu trayektoriyada
in formasiya o qədər sürətlə mübadilə olunur ki, kilo metr lər -
cə dərinlikdə və yaxud, hündürlükdə baş verən hər hansı pro -
ses  barədə  anındaca  məlumat  almaq  mümkün  olur.  Bu
mə nada, informasiya mühiti beynəlxalq substansiyadır və
onun dəyəri istər kosmopolit, istərsə də fundamental baxışlar
kon tekstində eynidir.
Beynəlxalq informasiya mühitinin əsas komponentləri
ara sında kitabxanaların özünəməxsus yeri və rolu var. Ki -
tabxa nalar  qlobal  informasiya  axınının  formalaşmasında,
idarə olunmasında, istiqamətləndirilməsində kifayət qədər
ciddi əhəmiyyətə malik təsisatlardır. Çünki onlar təkcə in -
BEYNƏLXALQ İNFORMASİYA MÜHİTİ
6


for ma si ya  cəmiyyətinin  deyil,  onun  fövqündə  duran  və
yaxud, onun növbəti mərhələsi olan biliklər cəmiyyətinin
əsasını təşkil edir lər. Bilik qədər dəyərli informasiya resur-
suna malik bu kitab məbədləri istənilən şəraitdə və dövrdə
cə miyyətinin intellektual nəbzini tənzimləmək iqtidarın da -
dırlar.  Məhz  buna  görə  də,  kitabxanaların  informasiya
mühitində iştirakı cə miy yət lərarası, mədəniyyətlərarası elmi-
mədəni münasibətləri, dialoqu qorumaq və inkişaf etdirmək
ba xımından olduqca vacibdir. Bu münasibətləri forma laş dı -
ran başlıca proses ki tab  xanalararası beynəlxalq kitab və in-
formasiya müba di lə si dir. 
Kitab mübadiləsi mədəniyyət tarixi üçün yeni mövzu
deyil.  Hesab  etmək  olar  ki,  kitab  istənilən  form-faktorda
mövcud olduğu dövrdən mübadilə obyektidir və bu proses
ancaq artan xətt üzrə inkişaf etmişdir. Kitabxanaların inkişafı
və bu missiyanı öz üzərinə götürməsi ilə kitab mübadiləsi
bey nəlxalq miqyas almış və sistemli şəkildə həyata keçiril -
mə yə başlamışdır. Xüsusən də, bu sahənin tənzimlənməsi
üçün hələ ötən əsrin 50-ci illərində dünya ölkələri tərəfindən
birgə, beynəlxalq normativ sənədlərin qəbul edilməsi, eləcə
də məsələnin BMT və IFLA (Beynəlxalq Kitabxana Asso si -
a  siyaları Federasiyası) səviyyəsində həlli, kitabxanalararası
ki  tab mübadiləsinin inkişafı baxımından həyati əhəmiyyət
da şımışdır. 
Kitabxanalar arasında qlobal kitab mübadiləsi bey nəl -
xalq münasibətlərin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Dövlətlərarası
bey nəlxalq əlaqələrdə elmi-mədəni əməkdaşlıq, o cümlədən
ELMİ-MƏDƏNİ İNTEQRASİYA
7


bilik, kitab, informasiya mübadiləsi vacib yerlərdən birini
tutur və istənilən dövlətin uğurlu xarici siyasəti, beynəlxalq
arenadakı mövqeyi həmin dövlətin kitabxanalarının apardığı
kitab mübadiləsinə birbaşa təsir edir. Bu mənada, Azər bay -
can kitabxanalarının fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün öl -
kə mizin  balanslaşdırılmış  və  düşünülmüş  xarici  və  daxili
siya sətini adi vətəndaş mövqeyindən anlamaq və təhlil etmək
kifayətdir.
Azərbaycanda kitab mübadiləsinin kökləri orta əsrlərə
söy  kənsə də, proses XX əsrin 30-40-cı illərindən təşkilati və
sistemli xarakter almış, kitabxana və nəşriyyatların sayının
art  ması ilə kitab mübadiləsinin forma və metodları dəyiş -
miş  dir.  Ötən  əsrin  50-ci  illərindən  etibarən  mütəmadi
bey nəl   xalq kitab mübadiləsinə qoşulmuş Azərbaycan ki tab -
xanaları son 60 ildə bu sahədə kifayət qədər təcrübə və uğur
qazanmışlar. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin Azər bay ca -
na ikinci rəhbərliyi dövründə Azərbaycan kitabxanaları 80-
ci illərin sonu 90-cı illərin əvvələrində itirilmiş beynəlxalq
əla qələrini bərpa və inkişaf etdirmişlər. 
Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 1998-ci ildə qəbul olun -
muş “Kitabxana işi haqqında” Qanunda kitabxanaların bey -
nəl xalq kitab mübadiləsinə qoşulması vacib məsələlərdən
biri kimi təsbit olunmuşdur. Azərbaycan kitabxanalarının
beynəlxalq  informasiya  mühitindəki  mövqeyi  Prezident
cənab  İlham  Əliyevin  hakimiyyəti  illərində  bir  qədər  də
möh kəmlənmiş, bu sahəyə ciddi önəm və əhəmiyyət veril -
miş dir. Cənab Prezidentin təşəbbüsü və imzası ilə elm, təhsil
BEYNƏLXALQ İNFORMASİYA MÜHİTİ
8


Yüklə 213,05 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   61




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə