170
ki, belə xüsusiyyətləri daha səylə və ürəkdən yerinə yetirən eks-
trasenslərin taleyini yeni-yeni uğurlar gözləyir. Ən ali varlıq onun
yolunu əziz tutanları həmişə əzizləyir. Ey insan övladı, ən ali var-
lığın nüfuz və hörmətini qazanmağa cəhd et, bu sənin həyatda ən
böyük müvəffəqiyyətin olar. İnsanın fiziki və mənəvi keyfiyyətləri
həyatdakı mövqeyindən çox asılıdır. İnsanın insanlar arasındakı
mövqeyi onun şəxsiyyəti ilə çox bağlıdır. Öz şəxsiyyətini qiymət-
ləndirən hər bir kəsə onun insanlar arasında necə mövqeyə ma-
lik olmasının çox böyük mənəvi və fiziki təsiri vardır. Düzdür, öz
şəxsiyyətini qoruyan kəs əksər hallarda
cəmiyyətin içərisində yax-
şı mövqeyə malik olur. Ancaq ümumiyyətlə götürdükdə, insanın
həyatdakı mövqeyi elə bir növ onun həyatdakı yaşayışı deməkdir.
İnsanın şəxsiyyəti ilə onun cəmiyyət içərisindəki mövqeyi bir-biri
ilə əlaqəlidir. Burada dövlətdə tutulan müəyyən vəzifəyə görə şəxsi
münasibətləri yox, ictimai rəyi nəzərə almaq lazımdır. Cəmiyyətin
hər bir fərdi üzvi o səviyyəli dövlət işləri ilə məşğul olmur ki, on-
ların haqqında geniş ictimai rəy yaransın və bu ictimai rəyə görə
də onların şəxsiyyətinə qiymət verilsin. Lakin hər bir kəs haradasa
müəyyən kollektiv içərisində fəaliyyət göstərir və bu kollektivin
rəyi, o cümlədən müəyyən dost tanış münasibəti, lap elə ailə üzv-
ləri arasındakı nüfuzu həmin şəxsin şəxsiyyəti deməkdir. Şəxsiyyət
hər bir kəsin əxlaq göstəricisi olduğu kimi, hər bir kəsin şəxsiyyə-
tinə toxunmamaq da cəmiyyətin bütün üzvlərinin borcudur. Dövlət
özü də şəxsiyyətin toxunulmazlığı barədə qanunlar verib . Atala-
rın gözəl bir misalı var “mərdi qova-qova namərd edərlər. Əgər
cəmiyyətin hər bir üzvi bir birinə dostluq, yoldaşlıq və qardaşlıq
münasibəti
göstərsə, hər bir insan həyatda
öz yerini tapar və bəzən
cəmiyyətdə qarşılaşdığı haqsızlıqlarla, eybəcərliklərlə mübarizədə
iradəsizlik edib öz şəxsiyyətlərini ucuz tutmazlar. İnsan
gərək sev-
sin öz sənətini, işini. Əks təqdirdə onun hər gün məcburi icra etdiyi
iş bir əzab yükünə çevrilər. Sevdiyin sənət həyatda sənin üçün çox
şey deməkdir. Sən öz sənətinə ürəkdən bağlanmısansa, sənin ürək
yanğın icra etdiyin hər bir işdə özün göstərəcək və bu iş çoxlarının
xoşuna gəlib sənin həyatdakı mövqeyini bir qədər də möhkəmlən-
171
dirəcək. Öz sənətini təbii bir istəklə sevən kəs həyatda xoşbəxtdir.
Xoşbəxtlik nisbi məfhum olsa da təbiiliklə əldə olunan könül ra-
hatlığı elə əsil xoşbəxtliyin özüdür. Ey insan, öz məşğul olduğun
sənəti sev və başqalarına da sevgi ilə öyrət. Ən ali varlıq öz sənəti-
ni sevənlərdən öz sevgisini əsirgəməz. Çünki öz sənətini sevənlər
gözəllik yaradıcılarıdır. Gözəllik isə təmiz qəlb sahiblərinin daxili
duyğularının mücəssəməsidir. Ən ali varlıq öz qəlbinin odu ilə ət-
rafa nur yayanları özünə yaxın sanar. Sənət – insan təfəkkürünün
ölməyən şah əsəridir. Sənət insanlığın həyat simvoludur. Dünyaya
gələn hər bir insan haradasa müəyyən sənət və peşəyə malik ol-
malıdır. Əks təqdirdə bir insan kimi cəmiyyət içərisində mövqeyi
olmaz və haradasa, kimin üçünsə əlavə bir yükə çevrilər. İşsizli-
yin, ailədəki mövqeyinə də zərbə vura bilər. Ey insan hər yerdə
xüsusilə ailə içərisində öz nüfuzunu və hörmətini qoru. Ailə kiçik
bir dövlətdir. Ailənin başçısı ailəni idarə etməyə borcludur. Hər bir
ailə üzvi isə ailənin qanunlarına riayət etməli, ailənin şərəf və na-
musunu qorumalıdır. Ailə üzvlərinin hər
birinin ailədə öz mövqeyi
və yeri var. Ailənin başçısı isə ailənin idarə olunmasında əsas işti-
rakçıdır. Əgər ailə başçısı və ya ailənin işə qadir hər hansı bir üzvi
özünə aid olan funksiyanı ləyaqətlə yerinə yetirmirsə haradasa ailə
içərisində gec-tez öz nüfuzunu itirməlidir. Ən zəruri maddi təminat
ailə idarəçiliyində əsas şərtdir. Bu hökmdür. Əks təqdirdə ailənin
sabitliyindən söhbət gedə bilməz. Maddi təminata malik olmaq
üçün ailə büdcəsinə mədaxilin gəlməsi ən vacib şərtdir. Deməli,
haradasa ailəni maddi cəhətcə təmin etmək üçün hökmən hər hansı
bir fəaliyyət növü ilə məşğul olmaq lazımdır.
Lakin bəzən ailə maddi cəhətcən təmin olunsa da onun sabitli-
yi təmin olunmur. Bu ailə başçısının şəxsiyyəti və məşğul olduğu
fəaliyyət növü ilə çox bağlıdır. Əslində elə hər bir kəsin fəaliyyəti
onun şəxsiyyətini təmin edən şərtlərdən biridir. Deməli, haradasa
insanın görəcəyi iş təmiz və ləkəsiz bir əməlin duyğulanmasından
yaranmalıdır. Həm də cəmiyyət üçün faydalı olan hər hansı bir işlə
məşğul olmaq ailə içərisində də nüfuz və hörmətə malik olmaq
deməkdir. Həyatda hər hansı bir peşə və sənət sahibi deyilsənsə,