Bakı Məişət tullantılarının yandırılma ilə emalı zavodunun tikintisi və istismarı

  
4.9.21. Baca  
Hər  axın  üzrə  tüstü  boruları  hər  biri  bir  daxili  metal  bacası  olan  xarici  özü  qurulan 
karbonlu  polad  küləkdən  mühafizə  qatından  ibarətdir.  Xarici  küləkdən  mühafizə  qatı 
aşağıdakılardan ibarətdir:  
  Aşağı hissədə lyuk.  
  Təyin edilmiş yoxlama mövqelərinə giriş üçün xarici platforma 
  Yuxarı platforma 
  Təhlükəsizlik qapısı ilə xarici giriş nərdivanı  
  İldırımdan mühafizə 
  Yerli  tənzimləyici  orqanlar  tərəfindən  tələb  olunduğu  halda  gündüz  və  gecə 
siqnalizasiya qüllələri 
Daxili  bacalar  silindrikdir  və  minimum  4  mm  qalınlıqda  korten  poladdan 
hazırlanmışdır.  Bu  bacalar  aşağı  hissədən  dayaqla  təmin  edilir,  termal  genişlənmə  yuxarı 
hissədə  baş  verir.  Üst  platformada  hava  keçirməz  birləşmələr  yerləşdirilmişdir.  Bacaların 
alt hissəsi aşağıdakılardan ibarətdir:  
  Təmizləmə və qurutma üçün girişlə maili alt lövhə 
  Emissiyaların yoxlanılması üçün baxış lyukları  
Bacalar  paslanmayan  polad  millər  üzrə  bərkidilmiş  polad  torlar/mineral  pambıqla  termal 
izolyasiya edilmişdir. İzolyasiya panelləri davamlı örtük formalaşdırmaq üçün birləşdirilir. 
 
 
 
2.1.1  5. ƏTRAF MÜHİTİN  MÖVCUD DURUMU 
 
2.1.2           Bu  fəsildə  Abşeron  yarımadası  ekosisteminin  ekoloji  elementi  olmaqlda, 
Məişət tullantılarının emalı zavodunun yerləşdiriləcəyi ərazidə mövcud olan ətraf  mühit 
haqqında  məlumatlar  verilmişdir.  Verilən  məlumatlar  iqlim,  havanın  keyfiyyəti  və  səs-
küy,  topoqrafiya,  geologiya,  ekologiya,  torpaqlar,  bitki  və  heyvanat  aləmi,  sosial  və 
iqtisadi mühitin əsas aspektlərini əhatə etmişdir. 
            5.1. ƏRAZİNİN İQLİM XARAKTERİSTİKASI 
M i
t tullant lar n n emal  zavodu yerl
diril c k rayonun iqlimi 
ümumilikd  Ab eron yar madas   razisinin iqlimin  müvafiqdir.  razinin iqlim 
göst ricil ri 
haqq nda m lumatlar  s ciyy l ndirm k üçün 
Bak  
h rind  
yerl
n meteoroloji stansiyan n çoxillik mü ahid  materiallar ndan istifad  
edilmi dir. Bu göst ricil r  
5.1 sayl  c dv ld  t qdim olunmu dur.  

---

Abşeron  yarımadasında  iqlimin  formalaşmasına  Avrasiya  quraqlıq  zonası  üzərində  baş 
verən atmosfer prosesləri, Qafqaz dağlarının relyefi, Xəzər dənizi və Xəzəryanı yarımsəhra ərazisi 
kompleks  təsir  göstərir.  Burada  sinoptik  şərait  bütün  fəsillərdə  hava  kütləsinin  tez-tez  dəyişməsi, 
meridional  atmosfer  proseslərinin  daha  intensiv  olması  müşahidə  olunur.  Siklonların  çıxması  və 
güçlü  antisiklonların  keçməsi  zamanı  havanın  atmosfer  təzyiqinin  kəskin  dəyişməsi  müşahidə 
olunur.  
Ərazi  qış  dövründə  Mərkəzi  Asiya  maksimumu  və  İslandiya  minimumunun  atmosfer 
təzyiqi sahələrinin təsiri altında olur, ilin isti fəsillərində isə Azor və Sibir maksimumlarının cənub-
qərb periferiyasının təsirinə  məruz  qalır. Payıza yaxın  Asiya antisiklonu və İslandiya  maksimumu 
yenidən  fəallaşır.  Xəzər  dənizinin  yaxınlığı  da  atmosfer  dövranının  dinamikasına  öz  təsirini 
göstərir.  Onun  təsiri  ilə  yayda  güclü  isti  mülayimləşir,  qışda  isə  şimaldan  daxil  olan  soyuq  hava 
axını havanın temperaturunu tənzimləyir.   
razinin  sas iqlimi yay  quraq keç n mülayim-isti  yar ms hra v  quru  stepl r 
iqlim tipin  aiddir. Bu iqlim tipi yay n n quru-isti, q
n n mülayim keçm si il  
s ciyy l nir.  
Gün
 radiasiyas .  razi üzr  ümumi radiasiyan n illik miqdar  133 kkal/sm
2
,  
radiasiya balans n n illik miqdar  is  50,2 kkal/sm
2 
t
kil edir. Yekun radiasiyas n n 
sas hiss si (65-70) ilin isti yar m hiss si dövründ  daxil olur.  
Temperatur. Havan n orta illik temperaturu 14,4C t
kil edir. Hava 
temperaturunun il  rzind  paylanmas  yanvarda minimumla, iyul v  ya avqustda is  
maksimumla xarakteriz  olunur.  razi üzr  yanvar ay n n orta temperaturu 3,8C,  n 
isti ay olan iyulun orta ayl q temperaturu is  25,7C t
kil edir. Mütl q maksimum 
temperatur 40C-d k yüks lir. Havan n mütl q minimum temperaturu m nfi 13, orta 
mütl q minimum temperaturu m nfi  5-y  çat r.  
 
Torpaq  səthində  yanvarın  orta  illik  temperaturu  havanın  torpaqətrafı  qatının 
temperaturundan 2-3 yuxarı olmaqla, orta hesabla il ərzində 17°C təşkil edir. İl ərzində temperatur 
minimumu yanvara, maksimumu isə iyula təsadüf edir.  
Rütubət. Havanın  nisbi rütubəti atmosferdə baş verən sirkulyasiya proseslərindən birbaşa 
asılıdır.  Qış  aylarında  əraziyə  soyuq  və  nisbətən  yüksək  rütubətli  hava  kütlələrinin  daxil  olması 
nəticəsində havanın nisbi rütubəti 77-78% təşkil edir. Yay mövsümündə isə əksinə olaraq, əraziyə 
quru və isti hava kütlələri daxil olur və bu zaman havanın nisbi  rütubəti  57-68% arasında dəyişir. 
İl ərzindəki orta nisbi rütubət 70% təşkil edir.  
Atmosfer  yağıntıları.  Abşeron  yarımadasında  atmosfer  yağıntılarının  miqdarı  çox 
olmayıb, zəif  rütubətli ərazilərə aiddir.  Bu baxımdan, tədqiqat rayonu ərazisində  yağıntının  orta 
illik  miqdarı  247  mm  təşkil  edir.  Buna  görə  də  burada    yayda  bitki  örtüyü  tamamilə  quruyur. 
Yağıntıların  yarıdan  çoxu  (65-75%)  ilin  soyuq  dövrünə  -    oktyabr  -  mart aylarına  təsadüf  edir  və 
əsasən, yağış şəklində  düşür. İllik yağıntının az hissəsi (8%-dək) qarın və qarışıq yağıntıların - sulu 

---

qarın  (12%-dək)  payına  düşür.  Tufanlı  günlərin  sayı  15-ə  çatır.  Qarla  örtülü  günlərin  sayı  isə  il 
ərzində 7 gün təşkil edir. 
Yay  fəsli  kəskin  ifadə  olunmuş  çöküntü  minimumu  ilə  xarakterizə  olunmaqla,  iyul  və  ya 
avqust aylarının yekununda 6-8 mm-ə çatır. Düşən yağmurlar əksərən buxarlanırlar.  
Mümkün  buxarlanma.  Mümkün  buxarlanmanın  əsas  kütləsi  ilin  isti  dövrünü  (114-
123mm) –may-sentyabr aylarını əhatə edir ki, bu zaman maksimum buxarlanma ilin ən isti ayı olan 
iyul    ayına  təsadüf  edir-  202  mm.    Qış  aylarında  isə  havanın  mümkün  buxarlanması  minimum 
həddə düşür: 34-38 mm. İl ərzində buxarlanmanın mümkün olan miqdarı 1140 mm təşkil edir.  
Dumanlar.  Abşeron  yarımadası  üzərindəki  dumanlar  ilin  soyuq  dövründə  –  əsasən 
oktyabrdan  aprel  ayına  kimi  müşahidə  olunur,  onların  maksimumu  isə  fevral-mart  aylarında  (22 
gün) qeydə alınır. Yay aylarında burada dumanlar nadir hallarda olur.  
Tufanlar.  Atmosfer  hadisələri  arasında  ən  mürəkkəb  və  təhlükəli    olan  tufan  prosesləri 
adətən, leysan tipli yağıntılar və şiddətli küləklərlə müşaiyət olunur. Bəzən yağıntılar dolu şəklində 
düşür. Yarımadada tufanlar ən çox ilin isti yarısında, onların tez-tez təkrarlanması  isə  may-avqust 
aylarında müşahidə olunur. Tufanlı günlərin orta illik sayı 5, maksimumu isə 19 günə qədər olur. 
Küləklər. Küləklərin ərazidəki xarakteri həm atmosfer sirkulyasiyasının iri miqyaslı təsiri, 
həm də yerli atmosfer hərəkətləri və termik şəraitlə müəyyən olunur.  
 
Cədvəl 5.1. Regionun iqlim göstəriciləri 
 
Aylar  
Əsas iqlim göstəriciləri 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
İl 
Meteostansiyanın adı - Bakı rəsədxanası 
Ümumi radiasiyanın 
miqdarı, kkal/sm
2
 
4,5 
5,9 
9,3 
12,4 
15,2 
18,8 
18,8 
17,4 
13,4 
8,0 
5,2 
4,1 
133,0 
Radiasiya balansının 
miqdarı, kkal/sm
2
 
0,3 
1,4 
3,6 
4,9 
6,3 
8,3 
8,5 
7,7 
5,6 
2,5 
1,0 
0,1 
50,2 
Havanın orta 
temperaturu, 
0
C 
3.8 
4.0 
6.2 
11.0 
17.7 
22.6 
25.7 
25.6 
21.6 
16.6 
10.9 
6.5 
14.4 
Havanın orta mütləq 
minimum  temperaturu, 
0
C 
-4 
-3 
-1 
4 
10 
15 
20 
20 
14 
9 
2 
-1 
-5 
Havanın mütləq minimum  
temperaturu, 
0
C 
-13 
-8 
-7 
0 
4 
8 
14 
14 
7 
0 
-6 
-9 
-13 
Havanın mütləq 
maksimum  temperaturu, 
0
C 
21 
27 
31 
31 
33 
39 
40 
39 
35 
35 
29 
27 
40 
Torpağ səthinin orta 
temperaturu 
0
C 
4 
5 
7 
14 
23 
28 
31 
30 
24 
17 
11 
6 
17 
Havanın orta nisbi 
rütubəti, % 
78 
78 
77 
69 
64 
57 
58 
63 
68 
74 
77 
76 
70 
Yağıntıların miqdarı, 
mm 
30 
22 
25 
23 
12 
9 
6 
8 
15 
33 
38 
26 
247 
Mümkün buxarlanma, 
mm 
38 
34 
46 
72 
114 
165 
202 
176 
123 
80 
49 
41 
1140 
Hakim küləklərin 
istiqaməti 
Şm. 
C 
Şm. 
C 
Şm. 
C 
Şm. 
C 
Şm. 
C 
Şm. 
C 
Şm. 
 
Şm. 
Şm. 
Şmq 
Şm. 
C 
Şm. 
C 
Şm. 
Şmq 
Şm. 
C 
Küləyin orta sürəti, 
m/san 
6,1 
6,6 
6,9 
6,5 
6,2 
6,5 
6,8 
6,3 
6,2 
6,1 
5,7 
5,6 
6,3 
Güclü  küləkli günlərin 
miqdarı (>15 m/san) 
4,9 
6,0 
7,5 
6,8 
5,2 
6,2 
6,6 
5,2 
4,7 
5,3 
4,2 
4,8 
67 
Ağ yelli günlərin 
miqdarı 
 
 
 
0,0 
0,1 
2,8 
6,8 
4,5 
0,7 
 
 
 
14,9 
Qarla örtülü günlərin 
miqdarı 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7 
Dolu düşən günlərin 
miqdarı 
0,02 
0,02 
0,1 
0,1 
0,03 
0,05 
 
 
0,03 
 
0,03 
 
0,4 

---