Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин

İlk Dönem İslam Toplumunda Kadınların Tezyini Üzerine Bazı Notlar 
155 
Katıldığı savaşlarda verdiği sağlık hizmetleriyle ön plana çıkan hanım 
sahabîlerden Ümmü Atıyye gibi, Ümmü Süleym bint Milhân’ın da 
hanımların düğün için hazırlanması  sırasında yapılan bakım uygulamaları 
hususunda becerikli olduğu, Hz. Peygamber’in Safiyye bint Huyey ile düğün 
gününü tasvir eden rivayetlerden anlaşılmaktadır. 7/628 yılında Hayber 
seferi dönüşünde gerdeğe giren Safiyye bint Huyey’e Ümmü Süleym 
tarafından gelin süsü uygulanmış ve saçları yapılmıştır.
19
 İbn Sa‘d’ın olayla 
ilgili aktardığı rivayete göre, Hz. Peygamber Safiyye’nin düğün öncesi 
bakım ve tezyini Ümmü Süleym’e bırakmış ve hazırlık işlemleri için uygun 
bir çadır veya otağ bulunmadığından iki kumaş veya elbise parçasıyla 
paravan yapılarak Safiyye’ye orada saç bakımı yapılmış ve koku 
sürülmüştür.
20
 Hayber savaşına katılarak yaralıların tedavisinde gösterdiği 
çabayla iştihar etmiş Ümmü Sinân el-Eslemiyye
21
 de, düğün günü 
Safiyye’nin bakımını yapanlar arasında bulunduğunu ifade etmektedir.
22
 
Mezkûr hanım sahabîlerin savaşlarda hemşirelik görevi üstlenmenin yanında 
gelinlerin düğün için hazırlanması gibi kuaförlük alanında da beceri sahibi 
olduğu söylenebilirse de, genellikle profesyonel kuaförlerin bulunmadığı bir 
ortamda verdikleri tezyin hizmetinin, devrin pek çok genç kadınının 
yapabileceği türden bir işlem olduğu söylenebilir. 
Gerek konuyla ilgili sözlük açıklamaları
23
, gerekse meslekten kuaförler 
veya zaruret halinde bu mesleği üstlenen hanımların bu alandaki 
uygulamalarıyla ilgili rivayetlerden, günümüzde olduğu gibi kuaförlerin 
özelde düğün için hazırlanan geline saç, yüz ve vücut bakımı yaptıkları, 
genelde ise kadınların periyodik bakımını üstlendikleri anlaşılmaktadır. 
Meselâ Devs kabilesinden Ümmü Gaylân’ın bir kuaför olarak yaptıklarının 
                                                 
19
 Bk. İbn Hişâm, s. 878-879; Süheylî, er-Ravzü'l-ünüf fî şerhi's-Sîreti'n-nebeviyye li-İbn 
Hişâm, I-VII, y.y. 1390/1970, VI, 514; İbn Kesîr, el-Bidâye, IV, 212. 
20
 İbn Sa’d, VIII, 121; İbn Hacer, el-İsâbe, VII, 739; Makrizî, İmtâ, X, 56. 
21
 Bk. Vâkıdî, el-Meğâzî (thk. Marsden Jones), I-III, Beyrut 1984, II, 687; İbn Sa’d, VIII, 292; 
İbn Hacer, el-İsâbe, VIII, 231. 
22
 İbn Sa’d, VIII, 121; İbn Hacer, el-İsâbe, VIII, 231. 
23
 Bk. Ebû Ubeyd, Garîbu’l-hadîs, IV, 132; İbnü’l-Esîr, en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser 
(thk. Tâhir Ahmed Zâvî, Mahmûd Muhammed Tenâhî), I-V, Beyrut 1399, IV, 135; İbn 
Manzûr, XIII, 352. 

---

 i.e.n. Elnurə ƏZİZOVA 
156 
gelinlerin düğün öncesi bakımı ve kadınların saç vs. yapımı ( زھجتو ءاسنلا طشمت
ّ َ ُ
ِ ْ َ
سئارعلا) olmak üzere iki farklı yönde olduğu rivayet edilmiştir.
24
 
Gelinlere düğün öncesi özel bakım yapılması adetinin toplumdaki 
yaygınlığına işaret etmesi açısından, Hz. Peygamber’le Hayber savaşı 
dönüşü sırasında evlenen Safiyye’ye ilkel şartlarda dahi olsa saç bakımı 
yapılmasının ve koku sürülmesinin ihmal edilmediğine dair rivayet 
hatırlanmaya değer.
25
 Gelinlik kızların saçının kuaför tarafından 
yaptırıldığına dair İbn Habîb es-Sülemî’nin (ö. 238/852) aktardığı rivayette, 
Bekîr b. (Abdullah b.) Eşec’in annesi, düğün günü kuaförü ile birlikte Hz. 
Âişe’nin yanına girmiş ve Hz. Âişe gelinin saçındaki modelin kendi saçıyla 
yapılıp yapılmadığını sorması üzerine kuaför, onun kendi saçının yanı  sıra 
yün de eklediğini haber vermiştir.
26
 
Herhangi bir cilt hastalığı sebebiyle veya daha güzel gözükmek için 
özellikle buluğ çağındaki genç kızların veya yeni evlenmiş hanımların 
eşlerinin isteği üzerine saçlarına ekleme yaptırmalarının, toplumda yaygın 
bir süslenme şekli olduğu anlaşılmaktadır. İbn Sa’d’ın aktardığı bir rivayete 
göre, Medineli hanımlardan birisi Hz. Âişe’nin yanına gelerek, gelin olan 
kızının saçlarında bir hastalık sebebiyle şiddetli bir dökülme yaşandığını 
belirtmiş ve taranamayacak durumda olan bu saçlara ekleme yapılması 
hususunda dinî bilgi istemiştir.
27
 Yine bir rivayette, sahabeden bir hanımın, 
yeni evlenmiş  kızının rahatsızlığı sebebiyle saçlarının döküldüğü ve 
damadının geline saç ekletilmesinde ısrar ettiğine dair Hz. Peygamber’le 
görüştüğünden bahsedilmektedir.
28
 Saç ekletilmesi, dişlerin arasının 
yontulması, dövme yaptırılması gibi aşırı süslenme şekillerine karşı 
tavırlarıyla bilinen
29
 Abdullah b. Mesûd’la saçlarına ekleme yaptırmak 
isteyen seyrek saçlı  (ءارعز
ْ َ ) bir hanım arasındaki tartışmadan bahseden 
                                                 
24
 İbn Hişâm, s. 361; Cümahî, Tabakâtu fuhûli’ş-şu‘arâ, I, 251; İbn Hacer, el-İsâbe, VIII, 273; 
İbn Kesîr, el-Bidâye, III, 106. 
25
 İbn Sa’d, VIII, 121; Süheylî, VI, 514; İbn Hacer, el-İsâbe, VII, 739. 
26
 İbn Habîb es-Sülemî, Kitâbu Edebi'n-nisâ (thk. Abdülmecid et-Türkî), Beyrut 1992 s. 225-
226. 
27
 Bk. İbn Sa’d, VIII, 479; Müslim, “Libâs”, 115; İbn Hanbel, VI, 116; Nesâî, “Zîne”, 70; İbn 
Mâce, Sünenü İbn Mâce (thk. Muhammed Mustafa el-A‘zamî), I-IV, Riyad 1984, “Nikâh”, 
52. 
28
 Buhârî, “Nikâh”, 94; “Libâs”, 83, 85; Müslîm, “Libâs”, 116, 118; İbn Mâce, “Nikâh”, 52. 
29
 Meselâ bk. Buhârî, “Libâs”, 83-85; Müslim, “Libâs”, 115-117; Nesâî, “Zîne”, 23; Taberânî, 
el-Mu’cemu’l-kebîr, IX, 292-293. 

---