Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин
Yüklə 10,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
V.M.MƏMMƏDƏLIYEV, Q.T.MƏMMƏDƏLİYEVA 26
məxsus et” – deyə buyurmuş, bundan narazılıq edənlər olmuş,nəticədə, bir rəvayətə görə 83, digər bir rəvayətə görə isə 333 nəfər meymuna və donuza çevrilmişdi (3,366-367;6,225-226;7,196;8,240-243). Bəziləri Allahın bu nemətinin tükənməsindən qorxur, yeyib doyandan sonra süfrədəki təamlar- dan dəsmallarına büküb evlərinə aparmaqdan belə çəkinmirdilər. Belə bir rəvayət də mövcuddur ki, Allah Maidəni ondan sonra küfrə düşməmək, neməti inkar etməmək şərti ilə endirəcəyini vəd etdikdə həvarilər Ondan bağışlamalarını diləyib istədiklərindən vaz keçmiş və bunagörə də süfrə enməmişdi(3,367). Qazi Beyzavi Mücahidə itinadən qeyd edir ki, bu (Maidə əhvalatı- V.M.,Q.M) əslində bir atalar sözüdür ki, Allah-Təala onu möcüzə istəməkdə israr edənlərüçün söyləmişdir. O həmçinin qeyd edir ki, bəzi mütəsəvviflərə görə, burada süfrə dedikdə biliklərin həqiqətləri nəzərdə tutulur. Çünki maddi yeməklər bədənin qidası olduğu kimi, biliklərin həqiqəti (gerəç biliklər) də ruhun qidasıdır (9,təfsiru surətil-Maidə). İndi isə Maidə surəsindəki həmin ayələrin,ümumiyyətlə Maidə əhvala- tının böyük mütəsəvvif,qüdrətli şair, təriqət piri Mövlana Cəlaləddin Rumi- nin Məsnəvisində nə cür təfsir edildiyinə nəzər salaq. Məsnəvinin birinci dəftərinin 79-88-ci beytlərində Mövlana bu barədə belə deyir:
Əz xoda cuyim tovfiq-e ədəb, Bi ədəb məhrum gəşt əz lotf-e Rəbb. Bi ədəb tənha nə xodra daşt bəd, Bəlke atəş dər həme afaq zəd. Maede əz aseman dər mirəsid, Bi şera vo bey’o bi qoft o şenid. (və ya:Bi soda vo, bi foruxt o bi xərid). Dər miyan-e qovm-e Musa çənd kəs Bi ədəb qoftənd ku sir o ədəs? Monqəte şod xan o nan-e aseman, Mand rənc-e zər’o bil o daseman. Baz İsa çon şəfaət kərd həqq, Xan ferestad o qənimət bər təbəq. Baz qostaxan ədəb beqozaştənd, Çon gədayan zelleha bərdaştənd. Məsnəvidə Maidə surəsinin təfsirinə dair 27
Kərd İsa labe işan ra ke in, Daem əst o kəm nəgərdəd əz zəmin. Bədqomani kərdən o hersavəri, Kofr başəd piş-e xan-e mehtəri. Zan gədaruyan-e nadide ze az, An dər-e rəhmət bər işan şod fəraz. “Biz ədəbə müvəffəq olmağı Allahdan diləyək, Çünki ədəbsiz Allahın lütfündən məhrum olar. Ədəbsizin zərəri təkcə özünə toxunmaz, Bəlkə bütün göylərə od vurmuş olar. Maidə (süfrə) heç bir alqı-satqı, sövdələşmə olmadan, (Baş ağrısı olmadan, zəhmət çəkilmədən) göydən enirdi. Musanın qövmü arasında bir neçə nəfər ədəbsiz, “Hanı sarımsaq, hanı mərcimək?” dedilər. Göydən gələn süfrə və çörək kəsildi (bildirçinlə, qüdrət halvası yox oldu), Bizə isə əkin, bel və oraq məşəqqəti qaldı. Təkrar İsa şəfaət edincə, Allah tabaq üzərində qənimət (gözəl) bir süfrə göndərdi. Biədəblər yenə də ədəbsizlik etdilər, (Yeyib doyandan sonra) gədalar kimi yeməklərdən düyünçəyə büküb saxladılar İsa onlara yalvarıb dedi ki, Bu süfrə daimidir, yer üzündən əskik olmaz. Bədgümanlıq etmək, hərislik, tamah göstərmək, Böyük bir Zatın süfrəsi müqabilində küfr etmək deməkdir. O gəda sifətli görməmişlərin ucbatından, tamah üzündən, O rəhmət qapısı onların üzünə qapandı (göyə qalxıb qeyb oldu)”.
Mövlananın Maidə ilə bağlı təfsirini araşdırdıqda aydın olur ki, burada şair təxəyyülünün məhsulu olaraq iki süfrədən söhbət gedir. Bunlardan biri Musa əleyhissəlamın, digəri isə İsa əleyhissəlamın peyğəmbərliyi dövrünə aiddir. Məlumdur ki, yəhudilər Musanın rəhbərliyi altında Misirdə Firon əsarə- tindən qurtulub Sina yarımadasına daxil olarkən bir müddət Tih səhrasında sərgərdan vəziyyətdə, ac-yalavac dolaşmışdılar. Sonra Allahın onlara rəhmi
V.M.MƏMMƏDƏLIYEV, Q.T.MƏMMƏDƏLİYEVA 28
gəlmiş, bir müddət onlar üçün göydən hazır yemək olaraq qüdrət halvası (mənn) və bildirçin göndərmişdi. Yəhudilər heç bir məşəqqətə qatlanmadan bildirçinləri tutub kəsir, qüdrət halvasını da ağacların, kolların üstündən yığıb yeyirdilər. Bir qədər keçdikdən sonra Bəni-İsrail Musanın yanına gəlib eyni cür yeməkdən çiyrəndiklərini, qüdrət halvası və bildirçinin onların məzəsini vurduğunu dedilər və bununla da Allahın nemətini danıb Ona asi oldular. Qur’ani- Kərimdə bu haqda belə deyilir: “...Biz bulutları onların üstündə kölgəlik etdik, onlara qüdrət halvası və bildirrçin endirdik. Onlara: “Sizə ruzi olaraq verdiyimiz pak nemətlərdən yeyin!”- dedik. Onlar (naşükür olmaqla) Bizə deyil, ancaq özlərinə zülm etdilər.” (Ə’raf, 160). “Yadınıza salın o vaxtı ki, siz (yəhudilər): “Ya Musa Biz hər gün yediyimiz eyni təama əsla özməyəcəyik. Rəbbinə dua et ki, bizim üçün torpağın yetişdirdiyi şeylərdən- tərəvəzindən, sarımsağından, mərciməyindən və soğanından yetirsin”- dediniz. (Musa da cavabında: “Siz xeyirli olan şeyləri bu cür alçaq şeylərlə dəyişdirməkmi istəyirsiniz? O halda şəhərlərdən birinə gedin, istədiyinizi orada taparsınız”- demişdi. Onlara zəlilik, miskinlik damğası vuruldu və Allahın qəzəbinə düçar oldular. Bu onların Allahın ayələrini inkar etdiklərinə və peyğəmbərləri haqsız yerə öldürdüklərinə görə idi. Bu onların (Allaha) asi olduqlarına və həddi aşdıqlarına görə idi.” (Bəqərə,61) İlk baxışda yəhudilərin hər gün onlara verilən eyni yeməkdən çiyrən- məsi, bezməsi təbii görünür. Çünki insan eyni yeməyi uzun müddət yeyə bil- məz. Bunda heç bir günah yoxdur. Lakin Musa qövmünün ədəbsizlik, naşükürlük etməsinin əsas səbəbi onda idi ki, onlar Tih səhrasında sərgərdan dolaşarkən Allah-Təala onlara qüdrət halvası və bildirçin ətini verməzdən əvvəl aclıq üzündən çox məşəqqət çıkmişdilər. Allah göydən ruzi yetirməklə onları bu əzab-əziyyətdən xilas etmiş, heç bir ağır zəhmətə qatlanmadan əldə etdikləri yemək göndərmişdi. Digər tərəfdən, onlar Həzrəti Musaya “Rəb- bimizə dua et!” deməli olduqları halda, “Rəbbinə dua et!” deməklə Allaha inanmadıqlarını biruzə verirdilər. (3,c.1,309). Göründüyü kimi, bir neçə ədəbsizin küfrani- nemət olması, azğınlığı üzündən başqalarının da ruzisi, bərəkəti kəsildi (10,114-121). Yüklə 10,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|