Bakka ulasimLojistik Rapor

 

 

11 

2.3.1.4.

 

Havayolu Yük Taşımacılığı 

Uçaklar ile yapılan yük taşımacılığıdır. Yolcu uçaklarında gövde içinde yolcuların oturduğu 

kısmın  altında  yük  taşımacılığı  yapıldığı  gibi  sadece  yük  taşımak  için  kullanılan  kargo 

uçakları mevcuttur. Kargo uçakları temelde yolcu uçaklarının yolcu koltuğu, wc, lavabo gibi 

tesislerine sahip olmayan, yük taşımaya uygun döşemeye sahip halleridir. Yolcu uçaklarında 

sadece  alt  güverte  (lower  deck)  kısmında  yük  taşınabilmektedir.  Kargo  uçaklarında  ise  alt 

güverteye ek olarak üst güverte (main deck)  kısmında da kargo taşınabilir. Üst güvertenin 

yük  taşıma  kapasitesi  daha  yüksektir.  Kargo  uçakları  genellikle  geniş  gövdeli  (wide-body) 

uçaklar arasından seçilir. Geniş gövdeli uçaklar, 5 metrenin üzerinde gövde genişliğine ve en 

az  iki  koridora  sahip  uçaklardır.  Toplam  yük  taşıma  kapasitesi  100.000  kg’yi  geçen  ticari 

kargo  uçakları  kullanılmaktadır.  Dar  gövdeli  uçaklar  taşıma  kapasitesinin  azlığı  nedeniyle 

daha çok posta ve çok acil yük gönderiminde kullanılmaktadır. 

Havayolu  taşımacılığı  günümüzün  en  hızlı  taşımacılık  türüdür.  Aynı  zamanda  taşımacılık 

türleri arasında en pahalı olanıdır. Bu nedenle raf ömrü kısa olan, birim ağırlık başına değeri 

yüksek  olan  veya  zamanında  yerine  ulaşması  kritik  olan  gönderilerin  taşınmasında 

kullanılmaktadır.  Uluslararası  anlaşmalar  ülkelere  hava  sahalarının  kullanımını 

sınırlandırma yetkisi vermektedir. Bu nedenle özellikle uluslararası taşımacılıkta yılın bazı 

dönemlerinde  kapasite  sorunu  yaşanmasına  rağmen  uçuş  sayısı  artırılamamakta  ve 

maliyetleri yukarı çeken bir faktör olmaktadır. 

Havayolu  taşımacılığı;  havaalanı,  bağlantı  yolları  ve  hava  trafik  kontrolü  gibi  alanlarda 

yatırımlar  gerektirmektedir.  Diğer  bütün  taşımacılık  türlerinde  olduğu  gibi,  ekonomik 

olması için yeterli talebin olması gerekmektedir. Ayrıca, katedilen kilometre başına en çok 

enerji tüketen taşımacılık türüdür ve bu nedenle en az çevre dostu taşımacılık modlarından 

birisi olarak görülmektedir.  

2.3.1.5.

 

Boru hattı taşımacılığı 

Boru hattı taşımacılığı nakliye edilecek yükü borular yardımı ile nakletme işidir. Genellikle 

sıvı ve gaz maddeler taşınır ancak kömür, demir cevheri gibi katı maddeler de ufalandıktan 

sonra su ile karıştırıldıktan sonra taşınabilmektedir. 

Boru  hatları  taşımacılığı  19.  yüzyıl'ın  sonlarına  doğru  büyük  ölçeklerde  kullanılmaya 

başlanmıştır.  Büyük  miktarda  sıvı  veya  gazı  başka  bir  bölgeye  nakletmede  en  ekonomik 

yoldur. Demir yollarıyla mukayese edildiğinde gönderilen miktar başına daha az masraf ve 

daha yüksek kapasiteli nakliyedir. . 

Petrol boru hatları iç çapı 30–120 cm (12-47 inç) olan çelik veya plastik borulardan yapılır. 

Mümkün olan yerlerde boru hattı toprak üstünde inşa edilir. Yükün hareketini sağlamak için 

boru  hatları  ile  birlikte  pompa  istasyonları  inşa  edilir.  Çoklu  kullanım  için  yapılan  boru 

hatlarında  nakil  işlemi  iki  veya  daha  çok  farklı  ürünü  aynı  hattan  ard  arda  gönderilerek 

yapılır.  Genellikle  bu  tip  boru  hatlarında  ürünler  arasında  fiziksel  bir  ayırıcı  kullanılmaz. 

Ürünlerin ard arda gönderilmesinden dolayı bir miktar karışık ürün ortaya çıkar. Bu karışık 

ürün  boru  hattından  çıkarılır  ve  diğer  ürünlere  karıştırmamak  için  farklı  bir  yerde 

depolanır. 

 

---

 

 

12 

2.3.1.6.

 

Intermodal/Kombine Yük Taşımacılığı 

Gönderme  noktası  ile  teslimat  noktası  arasında  birden  fazla  taşımacılık  türünün  (kara, 

deniz,  demir,  hava,  boru)  kullanılmasıdır.  Tedarik  zincirlerinin  unsurları  arasındaki 

mesafelerin  artmasıyla  birden  fazla  taşımacılık  türünün  kullanılması  kaçınılmaz  hale 

gelmiştir. Kombine taşımacılıkta yük sahipleri her bir taşımacılık türü için ayrı ayrı hizmet 

satın almak yerine gönderi noktasından teslimat noktasına kadar gerekli bütün taşımacılık 

türlerini  bir  arada  satın  alırlar  ve  taşımacılık  türleri  arasındaki  geçişlere  müdahale  etmek 

zorunda kalmazlar. 

Kombine  taşımacılıkta  en  önemli  konulardan  bir  tanesi  taşımacılık  türleri  arasında  etkin 

geçişlerin  yapılabilmesidir.  Geleneksel  bir  kamyonun  yükünü  bir  yük  vagonuna  aktarmak 

için  yükün  kamyondan  vagona  taşınması  gerekir.  Bu  işlem  lojistik  zincirinde  beklemelere 

neden olur. Bu beklemeleri azaltmaya yönelik çeşitli yaklaşımlar ve araçlar geliştirilmiştir.  

Konteyner kullanımı taşımacılık türleri arasında geçişi kolaylaştırır. Konteynerler gemilerle 

taşınabildiği  gibi  kamyonlarla  ve  trenlerle  de  özel  tasarlanmış  treyler  ve  vagonlarla 

taşınabilmektedir. Konteynerler vinçler yardımıyla elleçlenir.  

Ro-Ro  (feribot)  taşımacılığı  kombine  taşımacılıkta  kullanılan  bir  yaklaşımdır.  Karayolu-

denizyolu-karayolu  taşımacılık  türleri  zincirinden  oluşur.  Limanda  elleçleme  ile  süre 

kaybedilmez ve gemi başka limanlara uğramadan gideceği limana ulaşır. Yükler bu şekilde 

konteyner  taşımacılığına  göre  daha  kısa  sürede  teslimat  yerlerine  ulaşırlar.  Ro-Ro,  ulaşım 

zamanının kısa olmasının önemli olduğu durumlarda ve alternatif karayolu mesafesinin çok 

uzun  olacağı  güzergahlarda  toplam  süreyi  kısaltmak  için  kullanılır.  Genelde  kamyon 

şoförünün  araçla  birlikte  seyahat  etmesi  gerekir,  ve  bu  da  taşıma  maliyetini  artıran  bir 

unsurdur.  Buna  ek  olarak  kamyol  ve  treylerler,  konteynler  gibi,  üstüste  dizilemediğinden, 

gemilerin  taşıma  kapasitesi,  konteyner  gemilerine  göre  çok  azdır  ve  bu  da  maliyetleri 

artırmaktadır. Öte yandan, Ro-Ro taşımacılığı, konteyner taşımacılığına göre daha az altyapı 

yatırımı  gerektirir.  Ancak,  yük  trafiğinin  yüksek  olması  halinde  trafik  sıkışıklığına  neden 

olacağı için daha geniş bekleme alanlarına ve yol bağlantılarına ihtiyaç olabilir.  

Ro-La,  karayolu-demiryolu-karayolu  taşımacılık  zincirinden  oluşan  kombine  taşımacılık 

yaklaşımıdır.  Kamyonların  üzerine  rahatça  çıkabileceği,  düşük  taban  yükseklikli  vagonlara 

ihtiyaç vardır. Şoför, kamyonla birlikte seyahat eder.   

Düz yataklı (flatbed) vagonlarla şoför veya çekici olmadan sadece treylerlerin taşınması da 

kombine taşımacılıkta kullanılan bir yaklaşımdır. Ancak bunun için vinç ile taşınmaya uygun 

treyler  kullanılması  gerekmektedir.  Treylerin  trenden  indirildiği  istasyonda  şoför  ve 

çekicinin hazır edilmesi gerekmektedir. 

2.3.2

 

Depolama 

Tedarik zinciri yönetiminde karşılaşılan en büyük problemlerden biri ürün ve malzemelere 

olan talepte önceden kesin olarak bilinemeyen ani değişimler yaşanabilirken stokta bulunan 

miktarlarını değiştirmenin uzun zaman almasıdır. Talebin sezonsal olması durumunda yılın 

belli dönemlerinde daha fazla mala ihtiyaç duyulabilir. Talebin yüksek olduğu dönemlerde 

daha fazla satış yapabilmek için sezon öncesi depoda stok biriktirme yöntemine başvurulur. 

---