Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
334 məhkəməyə müraciət etməsi faktı özlüyündə inzibati orqanın qanunsuz fəaliyyətini dayandırmasına kifayət etmir. Hətta, təcrübədə elə hallar da olur ki, cavabdeh əksinə öz hüquqazidd fəaliyyətini sürətləndirərək məqsədlərinə nail olmaq üçün ardıcıl surətdə müxtəlif hərəkətlər etməkdə davam edir. İnzibati məhkəmə icraatının normativ-hüquqi əsaslarından bəhs edərkən qeyd etməliyik ki, insan hüquq və azadlıqlarının beynəlxalq hüquqi müdafiə mexanizmləri sırasında da inzibati məhkəmə icraatı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Normativ-hüquqi aktların sistemləşdirilməsinin əsas növlərindən biri kimi inkor- porasiya çıxış edir. Azərbaycan Respublikası da beynəlxalq hü- quq normalarının həyata keçirilməsinin inkorporasiya üsulunu müəyyənləşdirmişdir. Konstitusiyanın 148-ci maddəsinin II bəndində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr Azərbaycan Respublikasının hüquq sisteminin ayrılmaz tərkib hissəsidir 571 L.H.Hüseynov haqlı qeyd edir ki, bu maddə bütün beynəlxalq müqavilələrin, yəni, təkcə dövlətlərarası deyil, habelə hökumətlərarası və ida- rələrarası sazişlərin də ümumi inkorporasiyasını nəzərdə tu- tur. 572 Məlumdur ki, dualizm nəzəriyyəsinə görə, beynəlxalq hü- quqla daxili hüquq tamamilə fərqli sistemlərdir. Daxili hüquq- dan fərqli olaraq, beynəlxalq hüquq fərdlər arasındakı münasi- bətləri deyil, dövlətlər arasındakı münasibətləri tənzim etdiyi üçün onun daxili hüquqla birbaşa qarşılıqlı əlaqədə olması mümkün deyil. Hüquq ədəbiyyatında haqlı olaraq qeyd edilir ki, məhz daxili hüquq normaları beynəlxalq hüquq normalarının 571 Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. Bakı: Qanun, 2013, s.60 572 Hüseynov L.H. Beynəlxalq hüquq. Dərslik. Bakı: ABU, 2008, s. 50 335 realizəsini mümkün edir və beynəlxalq hüquqa münasibəti müəyyən etmək hər bir dövlətin suveren hüququdur. 573 Beynəlxalq sənədlərdə inzibati idarəetmə sahəsində insan- ların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi məsələsi böyük əhə- miyyət kəsb edir. İnzibati məhkəmə icraatına dair beynəlxalq sənədlər biri-birindən həm öz məzmunlarına, həm də metod- larına görə fərqlənirlər. Bu sənədlərdə bir qayda olaraq “inzibati məhkəmə icraatı” termininə rast gəlinməsə də, onlarda insan hüquqlarının məhkəmə qaydasında müdafiəsinə mühüm əhə- miyyət verilir. Lakin, ənənəvi məhkəmə icraatı növlərindən fərqli olaraq, icraatın bu növünə nə ümumi prinsiplər və mər- hələlər, nə də vahid forma xas deyil. Bir sıra ölkələrdə inzibati məhkəmə icraatı mülki məhkəmə icraatı qaydalarına uyğun aparıldığı təqdirdə, digər ölkələrdə xüsusi olaraq inzibati pro- sesdə tətbiq olunmalı olan inzibati prosessual normalar hazır- lanır və məcəllələşdirilir. Xüsusilə qeyd edək ki, inzibati məhkəmə icraatı Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsinin də diqqət mərkəzində olan mə- sələlərdən biridir. Komitənin bir sıra qətnamələri üzv dövlətlərin milli qanunvericiliyinin və inzibati məhkəmə icraatının forma- laşmasında mühüm rol oynamışdır. Bunlara aşağıdakıları aid etmək olar: - Şəxsin inzibati hakimiyyət orqanlarının aktlarından mü- dafiəsi haqqında Qətnamə (71); - İnzibati hakimiyyət orqanları tərəfindən diskresiyon səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi qaydası barədə Tövsiyə(80); - Vurulmuş ziyana görə ümumi hüquqi məsuliyyət barədə Tövsiyə (84); 573 Səfixanlı A.M., Əliyev Z. Azərbaycan Respublikasının iştirakçısı olduğu beynəlxalq konvensiyaların qanunvericilikdə təsbiti. Bakı: Qanun, 2003, s. 6 336 - İnzibati işlərdə müvəqqəti məhkəmə müdafiəsi barədə Tövsiyə (89); - İnzibati hüquq sahəsində inzibati və məhkəmə qərarlarının yerinə yetirilməsi barədə Tövsiyə (2003); - İnzibati aktlara məhkəmə qaydasında baxılması barədə Tövsiyə (2004) və s. Qeyd edək ki, Avropa Şurasının İnzibati sanksiyalar haqqında 574 Tövsiyəsi və “Şəxsin inzibati hakimiyyət orqanla- rının aktlarından müdafiəsi haqqında” Qətnaməsi ilə şəxslərin prosessual hüquqlarının təminatları da müəyyən olunmuşdur. Bunlara rəy bildirmək, faktları təqdim etmək, özünə qarşı olan sübutlarla əlaqədar informasiya əldə etmək və iş üzrə çıxarılmış qərarı əldə etmək hüquqlarını aid etmək olar. Bildiyimiz kimi, hazırda BMT və Avropa Şurası səviy- yəsində, yerli səviyyədə mübarizə aparılan məsələlərdən biri də korrupsiyadır. Buna görə də korrupsiya ilə mübarizənin güclən- dirilməsi üçün antikorrupsiya qanunvericiliyinin, həmçinin, antikorrupsiya potensialına malik olan hüquq institutlarının formalaşdırılmasına da xüsusi diqqət yetirilir. BMT Baş Assam- bleyasının 34-cü sessiyasında “Hüquq qaydalarının qorunması üzrə vəzifəli şəxslərin davranışı haqqında məcəllə qəbul olun- muşdur. 1996-cı ildə Avropa Şurası tərəfindən “Korrupsiya ilə mübarizə üzrə” Fəaliyyət Proqramı, 27 yanvar 1999-cu il tarixli “Korrupsiyaya görə cinayət məsuliyyəti haqqında” Konvensiya, 4 noyabr 1999-cu il tarixində isə “Korrupsiyaya qarşı mülki- hüquqi məsuliyyət haqqında” Konvensiya qəbul olunmuşdur. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Korrupsiya əleyhinə Kon- vensiyası Baş Assambleyanın 2003-cü il 31 oktyabr tarixli, 574 Avropa Şurasının İnzibati sanksiyalar haqqında Tövsiyyəsi. № R (91) 1 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|