Bəhmən Əliyev˗Ayvazalı HİNDİstan etnoqrafiyasi

Bəhmən Əliyev-Ayvazalı
224
C tipli ştatları (Delhi, Kuth, Himaçal-Pradeş, Bilaspur, Kurq, 
Bhopal, Manipur, Acmer və Tripura) idarə etmək üçün mərkəzi 
hökumət tərəfindən komissarlar təyin olunur.Cammu və Kəşmir 
isə xüsusi ərazilər elan olunmuşdur.
Müasir dövrdə Hindistanda 28 ştat və 7 ərazi (6 ittifaq ərazi-
si, 1 paytaxt dairəsi) mövcuddur. Hər bir ştat dairələrə ayrılır. Bu 
ölkədə 642 inzibati dairə vardır. Hər bir ştatın özünün qanunveri-
ci və icraedici orqanı vardır. Ştatın qubernatorunu prezident təyin 
edir. Qubernator ştatın hökumətini formalaşdırır, baş naziri yerli 
seçkilərdə qalib gəlmiş partiya üzvündən təyin edir. Ştatlarda bir 
və ikipalatalı parlament vardır. Ştatın aşağı palatası “vidhan sab-
ha” adlandırılır, qanunvericiliyə uyğun olaraq aşağı palatada 60-
500 üzvü olur. Parlament 5 ildən bir seçilir. Parlamentin yuxarı 
palatası “vidhan parişad” adlandırılır, deputatlar 6 il müddətinə 
seçilir, hər 2 ildən bir yuxarı palatanın müəyyən hissəsi yenidən 
seçilir. Ştat parlamentləri Hindistan İttifaq parlamentinin səlahiy-
yətinə daxil olan xarici siyasət, müdafiə, vətəndaşlıq məsələlə-
rindən başqa, bütün məsələlərlə bağlı müzakirələr apara, qanun 
qəbul edə bilər. İttifaq ərazilərini və milli paytaxt dairəsini Hin-
distan  hökumətini  təmsil  edən  komissarlar  idarə  edirlər.  İttifaq 
ərazilərində federal qanunlar qüvvədədir.
Dünyada ən sıx məskunlaşmış 10 administrativ vahiddən 5-i 
Hindistan ştatlarıdır. Uttar Pradeş 180 milyon əhali ilə dünyada 
birinci yerdə, Maharaştra ikinci, Bihar altıncı, Qərbi Benqal sək-
kizinci, Andhra-Pradeş onuncu yerdə durur. Bəzi ştatlar məsələn, 
Racastan  ştatı  ərazisinə  görə  Avropanın  iri  ölkələrindən  olan 
Polşadan  böyükdür.  Ölkə  üzrə  əhalinin  orta  sıxlığı  bir  kv.km-ə 
368,07 nəfərdir. 

---

Hindistan etnoqrafiyası
225
Hindistan ştatları (Cədvəl, 2011)
Sıra
Ştatın adı
Paytaxtı
ə r a z i / 
k v . k m
əhali
11
Andhra Pradeş
Haydarabad
275 069
84 665 533
22
Arunaçal Pradeş İtanaqar
83 743
1 382 611
33
Assam
Dispur
78 438
31 169 272
34
 Bihar
Patna
94 163
103 804 637
 5
Qoa
3702
1 457 723
 6
Qucarat
Qandinaqar
196 024
60 383 628
 7
Cammu 
və 
K ə ş m i r
Sriqanar
222 236
12 548 926
 8
Çarkhand
Rançı
79 714
32 966 238 
 9
Qərbi Benqal
Kolkota (Kəlküttə) 88 752
91 347 736
 10
Karnataka
Banqalop 
191 791
61 130 704
 11
Kerala
Tiruvanantapuram
38 863
33 387 677
 12
Madhya Pradeş
Bhopal
308 000
72 597 565
 13
Manipur
İmphal
22 327
2 721 756
 14
Maharaşhtra
Mumbay
307 713
112 372 972 
 15 
Meqhalaya
Şillonq
22 429
2 964 007
 16 
Mizoram
Aical
21 081
1 091 014
 17
Naqaland
Kohima 
16 579
1 980 602
 18
Orissa
Bhubaneşvar 
155 707
41 947 358
 19 
Puncab
Çandiqarh 
50 362
27 704 236
 20
Racastan
Caypur
342 239
68 621 012 
 21
Siqqim
Qanqtok
7096 
607 688

---

Bəhmən Əliyev-Ayvazalı
226
 22
Tamil Nadu
Şennai 
130 058
72 138 958
 23
Tripura
Aqartala
10 492
3 671 032
 24
Uttarakhand 
Dehradun
53 484
10 116 752
 25
Uttar Pradeş
Lakhau
240 928
199 581 477
 26
Haryana
Çandiqarh
44 212
25 353 081
 27
Himaçal Pradeş
Şimla 
55 673
6 856 509
 28
Çhattisqarh
Raypur
136 034
25 540 196
İttifaq əraziləri
 1
Andaman  və  Nikobar 
adaları
Port-Bler
8249
379 944
 2
Dadra və Naqar Haveli Silvassa
491
342 853
 3
Daman və Diu
Daman
112
242 911
 4
Lakşadueep
Kavaratt
32
64 429 
 5
Pondiçeri
Pondiçeri
492
1 244 464
 6
Çhandiqarh
Çhandiqarh
114
1 054 686
 
Milli paytaxt dairəsi
 1
Delhi
1483
16 753 235
Hindistan üzrə
Delhi
3 287 882 1  210  193 
4 2 2
Hindistanda etnik müxtəlifliyi üfiqi baxımından, yəni onların 
yerləşdiyi ərazi baxımından qiymətləndirmək vacibdir. Bu etnos-
lar qarşılıqlı əlaqədədirlər. Lakin onlar iqtisadi inkişaf, milli hə-
yat, real muxtariyyat baxımından bir-birindən ciddi fərqlənirlər. 
Buna görə də bəzi etnoslar hüquqları uğrunda mübarizəyə qalxır-
lar. Son illərdə etnik proseslər yeni müstəviyə keçmişdir. İqtisadi 
inkişaf, əmək və kapitalın sürətli hərəkəti, yeni sənaye mərkəzlə-
rinin yaranması hindlilərin coğrafi mobilliyini təmin edir. Xüsusi 

---

Hindistan etnoqrafiyası
227
qeyd etmək lazımdır ki, Hindistanda etnik problemlər demokratik 
əsasda həll olunsa da, harmoniyanı, ideal etnik bərabərliyi təmin 
etmək gələcəyin işidir.
Sual və tapşırıqlar
1. XIX əsrdə Hindistan 4 böyük hissəyə (ölkə) və 20 subəyə 
(sobə)  bölünürdü. 
2. Hindistanda etnolinqivistik ştatlar anlayışı.“Bir ştаt, bir 
dil”  prinsipi.
3. Hindistаn ştаtlаrı А, B, C kimi üç böyük qrupdа təsnifаt-
lаndırılmışdır.
4. Hindistanda 28 ştat və 7 ərazi (6 ittifaq ərazisi, 1 paytaxt 
dairəsi)  mövcuddur.
5. Ştatlarda bir və ikipalatalı parlament fəaliyyət göstərir.

---

Bəhmən Əliyev-Ayvazalı
228
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT SİYAHISI
1.  Ахundоv M.F. Sеçilmiş əsərləri. Bаkı: Yаzıçı,1987, 368 s.
2.  Axundzadə  M.F.  Kəmalüddövlə  məktubları.  Bakı:Şərq-Qərb, 
2005,376  s.
3.  Babur Z.M. Baburnamə. Bakı: Nurlan, 2011, 424 s.
4.  Cəvahirləl  N.  Ümumdünya  tarixinə  nəzər.  Bakı:  Gənclik,  1986, 
360 s.
5.  Əliyev B.F.Hindistanın tarixi-etnoqrafik baxımdan öyrənilməsində 
Hacı Zeynalabdin Şirvaninin rolu. ADU//Beynəlxalq Münasibətlə-
rin Aktual Problemləri. 2013, №1, s.3-12
6.  Əliyev B.F. Moğol miniatür sənəti Azərbaycan-Hindistan əlaqələ-
ri  kontekstində//Azərbaycan  Dillər  Universiteti  Elmi  Xəbərləri 
(AUL Researsch Papers), 2012, №3, s.276-285 
7.  Hüseynov  İ,  Əfəndiyeva  N.  Qədim  dünya  mədəniyyəti.  Bakı:-
Mars-print  NPM,  2009.  432  səh.  (s  151-157) 
8.  Xəlilov S.S. Fəlsəfə: tarix və müasirlik (Fəlsəfi komparativistika). 
Bakı: “Azərbayсan Universiteti” nəşriyyatı, 2006, 420 səh.
9.  Kərəmov N. Qırx il səyahətdə. Bakı: Azərbaycan Dövlət Nəşriy-
yatı, 1977, 183 s.
10.  Qasımov P. Cənubi Qafqazın eneolit və tunc dövrü kurqan mədə-
niyyətinin  etno-genetik  interpretasiyasında  Riq Veda  məlumatla-
rından istifadə metoduna dair // “Azərbaycan Arxeologiyası” jur-
nalı, Xəzər Universiteti. 2011-ci il, I cild, səh.35 – 47
11.  Quliyeva  N.  M.  Etnoqrafiya  və  etnologiya  (dərs  vəsaiti).
Bakı:2009,157  s.
12.  Mahatma Q. Bütün insanlar qardaşdır, Bakı: Qanun, 2011, 132 s.
13.  Mahabharata və ya Bharata övladlarının böyük vuruşları haqqında 
dastan. Bakı: Gənclik, 1988, 168 s.
14.  Mаnаfоvа  M.Аzərbаycаnın  Şərqi  Аsiyа  ölkələri  ilə  əlаqələri.

---

Hindistan etnoqrafiyası
229
Bаkı:2008.36  s.
15.  Məmmədov R.H., Bəhərçi Tofiq, Mehdiyeva V.Z., Quliyeva T.S. 
Dünyanın iqtisadi və sosial coğrafiyası. Bakı: 2006, 464 s.
16.  Məmmədli Ş. XVII-XVIII əsrlərdə Azərbaycan-Hindistan ticarət 
əlaqələri. Bakı: Şərq-Qərb, 2011, 152 s.
17.  Mahmudi S.Ə. Dinlərlə tanışlıq. Bakı: Şəhriyar, 2006, 277 s.
18.  Mustafayeva S. ABŞ və Böyük Britaniyanın ən yeni tarixi (1918-
2007). Bakı: ADPU-nun nəşriyyatı. 2009, 350 s. 
19.  Paşayev Q. Azərbaycan və Hindistan ədəbi-mədəni əlaqələrinə bir 
baxış/Ədəbiyyat qəzeti. 2012-ci il 7 dekabr. S.1-3. 
20.  Vəzirov X. Hindistan xatirələri. Bakı:Azərnəşr. 1958, 121 s.
21.  Səidzadə A.A. Orta əslərdə Azərbaycan Hindistan əlaqələri//AEA 
Elmi Xəbərləri, Sosial elmlər seriyası,1958, №1
22.  Şükürov A. Fəlsəfə. İkinci nəşri. Bakı: 2008, Elektron kitab, 471 
s.YYSQ Milli Virtual Kitabxananın e-nəşri.N69 (2011), s.116-124
23.  Tövfiqi  H.  Böyük  dinlərlə  tanışlıq.  Bakı:  “Xəzər  Universitəsi” 
Nəşriyyatı,  2013.  290  s.
       Türk dilində
24.  Abdullah D. Biruni: ilmi kisiliği, tarih anlayısı ve yöntemi. Türk 
Dünyası İncelemeleri Dergisi //Journal of Turkish World Studies, 
X/2 (Kıs 2010), s.19-38.
25.  Arthur F. B.Hindistanda Eşrafileşme Eğilimleri. Bülent Ecevit Üni-
versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2014, s.129-146
26.  Lissner  İ.  Uygarlık  tarihi.  İnsanlık  Tarihinin  Büyük  Esrarı  Mo-
herjo-Daro  ve  Harappa.  s.101-117.  İstanbul:  NoktaKitap.  2012. 
404 s.
27.  Luce E. Tanrılara rağmen, Hindistanin olağandışı yükselişi. hindis-
tanrice.pdf., www.ozetkitap.com. 37 s.
28.  Mohapatra A.R. Hinduizm / Philosophy of Religion an Approach 
to World Religions. Türk dilində.New Delhi, India. 1990, s. 119-
138
29.  Ozkan  D.,  Parladır  H.S.  Modern  Toplumun  Oluşum  Sürecinde 

---

Bəhmən Əliyev-Ayvazalı
230
Politika,  Toplum  ve  İletişim:  Modern  İngiltere’nin  İlk  Dönemi. 
Gaziantep University //Journal of Social Sciences. 2014, 13 (4). 
S.837-880
30.  Sivrioğlu U.T. Avesta dilinin tarihi coğrafyası. Turkish Studies - 
International Periodical For The Languages, Literature and History 
of Turkish or Turkic Volume 8/8 Summer 2013, s. 1141-1165
31.  Soydan C. Urdu Dilinde Akrabalık Terimleri ve Müslüman Hint 
Toplumunda Aile Yapısı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğraf-
ya Fakültesi Dergisi 43, 1 (2003) s.43-56
32.  Tüysüzoğlu G. İkinci dünya savaşı sonrası ingiliz dış politikasi:im-
paratorluk yaşıyor mu?// Akademik Bakış dergisi. Sayı: 26, Eylül 
– Ekim 2011, www.akademikbakis.org
33.  Whitaker İ. Çev. Fatma Kızıl. Biruni Çalışmalarının Bugünkü Du-
rumu: Bir İnceleme ve Bibliyografya. T.C. Uludağ Üniversitesi İla-
hiyat fakültesi dergisi. Cilt: 20, Sayı: 1, 2011, s. 259-294.
       İngilis dilində
34.  Abhik G. İndian anthropology. History of anthropology in İndia. 
Panjab University, Chandigarh. 2007, 50 pp.
35.  Aliyev  B.F. Azerbaijan-India  relations:  history  and  modernity  //
Post-Soviet States. Two Decades of Transition and Transformati-
on. Editors- Ajay Patnaik. Tulsiram Publisher: KW Publishers Pvt 
Ltd New Delhi. 2012 pp.333-337 
36.  Ambedkar B.R. Castes in India. New Delhi: Critcal Quest, 2013, 
31 p.
37.  Ancient India.www.jeywin.com
38.  Anjan G. 2007. Indian anthropology. History of anthropology in 
India.Panjab  University,  Chandigarh.  50  p.p
39.  Barbara D. M., Thomas R. M. A Concise History of Modern India. 
Cambridge: Cambridge University Press, 2006, 337 p.
40.  Berger P.Theory and ethnography in the modern anthropology of 
India. 2012,HAU: Journal of Ethnographic Theory 2 (2): 325–57
41.  British Raj After World War I. http:// www.newworldencyclopedia. 
org/entry/British_Raj

---

Hindistan etnoqrafiyası
231
42.  Bhasin M. K. Indian Anthropology. Racial, ethnic, religious and 
linguistic  elements  in  indian  population.  B-2  (gf),  south  city  ii, 
Gurgaon 122 002, Haryana, india 50 pp.
43.  Ganguly M., Gunjan S. Facets of İndian culture. New Delhi: 2013, 
520 p.
44.  Humayuns tomb& Adjacent monumets, Archaelogical Survey of 
India. Government of India. New Delhi: Eicher Goodearth limited, 
2002, 99 p.
45.  Incredible India. Arts&Crafts. Ministry of Tourism. Government 
of India. Trancport Bhawan. New Delhi: Ogilvy&Mather Pvt.Ltd. 
2006, 48 pp.
46.  Keay J. İndia. A history. London: İndia. 2000. 576 p.p
47.  Ketkar  S.V.  History  of  Caste  in  İndia.Banglore:Mythic  So-
ciety.2014.  210  p.
48.  King  R.Orientalism&the  myth  of  modern  Hinduism.New  Delhi: 
Gautam Printers. 2008. 40 p.
49.  Manihara U. Panorama of Indian Culture. Religios legacy& cultu-
ral arcievement. New Delhi: Dominant Publisers and Distributors. 
2005, 292 p.
50.  Majumdar D.N., Madan T.N. An introduction to social anthropo-
logy. New Delhi: Mayoor Paperbacks.2013, 271 p.
51.  Mukherjee A.Empire: How Colonial India Made Modern Britain. 
Economic & Political Weekly EPW december 11, 2010. p. 73-82
52.  Nadeem H. Indian Antropology. Delhi:2011.393 p.
53.  Nauriya A. Myth of Hindustan Nationalism // The Times of India. 
1998. 08 Jan. 
54.  Patnaik U. New estimates of eighteenth century British Trade and 
their relation to transfers from tropical colonies //The Making of 
History. New Delhi. Published by Tulika books. 2000. pp.359-402
55.  Richard K. Orientalism&the myth of modern hinduizm. New Del-
hi: Critical Quest,2008, 40 p.
56.  Rohan P. Panorama of Indian Culture. Culture of Creativity. Foo-
tprints of Indian civilization. New Delhi: Dominant Publisers and 
Distributors. 2005, 384 p.

---

Bəhmən Əliyev-Ayvazalı
232
57.  Sadıgoğlu A. Azerbaijan-İndia relations. Baku: Nurlan, 2009, 110 
p.
58.  The Making of history. Essays presented to Irfan Habib.New Del-
hi: Tulika Books, 2011 p.
59.  Upadhyay V.S, Gaya P.. History of antropological thhought. New 
Delhi: 1997, 500 p.
60.  Yogendra S. Culture chance in India. Identity&Globalization. New 
Delhi:Rawat Publications. 2008, 260 p.
       Rus dilində
61.  Антонов K.А. и др. История Индии (краткий очерк). Mосква: 
Мысль, 1973. 558 c.
62.  Алаев Л.Б. Индусско-мусульманский конфликт в 
Индии // Этносы и конфессии на Востоке: конфликты и 
взаимодействие. Mосква: 2005.
63.  Аулова Р.А. Учебник языка хинди. Ташкент: Укитувчу, 1969, 
252 с.
64.  Ашурбейли С. Экономические и культурные связи Азер байджана 
с Индией в средние века. Бakу:1990, 152 стр.
65.  Бонгард-Левин Г. М., Ильин Г. Ф. Индия в древности.Mосква: 
Наука, 1985. 758 с.
66.  Бонгард-Левин Г.М., Грантовски Э.А. От Скифии до Индии. 
Древние арии: мифы и история.Москва: Мысль, 1983. 206 с.
67.  Гачев  Г.  Д.  Образы  Индии  (Опыт  экзистенциальной 
культурологии).  Москва:  Восточная  литература,  1993.390  с.
68.  Индия  по-русски.  Индийские  ковры  Индийский  вестник 
16/03/2015 - 17:45 http://indonet.ru/Statya/Indiyskie-kovry#ixzz-
3lVWpzeof
69.  Индо-арийские  народы,  Дравидийские  народы,Маратхи, 
Бихарцы,  Гуджаратцы.  http://www.bharatiya.ru/india/
70.  Ишвари А. Культура Индии. http://www.bharatiya.ru/india/
71.  История Востока: в 6 т. Т. 5. Восток в новейшее время: 1914-
1945гг. Москва: 2006. 717 с.

---

Hindistan etnoqrafiyası
233
72.  Криворучко  А.  В.  Изменение  правового  статуса  английской 
Ост-Индской компании и колонизация Индии в 1600–1758 годах 
// Форум права. 2011. № 1. С. 528–536. http:// www. nbuv. gov. ua/ 
ejournals/  FP/2011-1/11kaviki.pdf
73.  Кучма  В.В.  Особенности  национально-освободительного 
движения в Индии: этно-конфессиональный и госу дар с твенно-
правовой  аспекты//  Исторические  и  об щетео ре тические 
вопросы. Вестн. Волгогр. гос. ун-та. Сер. 5, Юриспруд. 2011. 
№ 1 (14). c.16-26
74.  Королев К. Индийская мифология, Москва: Мидгард 2004, 445 
с.
75.  Кудрявцев М.К. Кастовая система в Индии. Москва: Восточная 
литература, 1992, 264 с.
76.  Кулиева  Х.  Роль  азербайджанской  миниатюрной  школы  в 
становлении индийской миниатюры эпохи моголов//Təsviri və 
dekorativ- tətbiqi sənət məsələləri № 1, 2009, 91-96.
77.  Кузык Б. Н., Шаумян Т. Л.Индия- Россия: стратегия партнерства 
в XXI веке. Москва: Институт экономических стратегий, 2009. 
1224 с.
78.   Kученков А.А. Эволюция индийской касти. Mосква: 1983.367 
s.
79.  Маретина С.А., Котин И.Ю. Племена в Индии. Санкт 
Петербург: Наука, 2011, 152 с, s.119.
80.  Ольденбург С. Ф. Культура Индии. Москва: Наука. 1991. 277 
с.
81.  Филострат.  Жизнь  Аполлония  Тианского.  Москва:  Наука, 
1985.  s.30-51
82.  Современная  Индия.  http://  dic.academic.ru/  dic.nsf/enc_  co-
lier/1155/ 
83.  Томас П. Индия. Эпос, легенды, мифы./Перевод с 
английского Н.Г. Краснодембская: Евразия,, 2000. 320 с.
84.  Успенская Е.Н. Антропология индийской касты.СПб.Москва: 
Наука, 2010. 558 с.

---

Bəhmən Əliyev-Ayvazalı
234
85.  Успенская, Е.Н. Этнокастовые общности в контексте 
формирования и функционирования индийской 
традиционной социальной организации Автореферат 
диссертации на соискание ученой степени доктора 
исторических наук.Санкт-Петербург: 2010, 50 с.
86.  Хрестоматия по истории древного мира. Москва: 
Просвещение, 1991, 288 с.
87.  Чайтанья Д.Б. . Индийская музыка/ Пер. с англ. Е. М. 
Гороховик.Москва: Музыка, 1980. 207 е., ил.
88.  Эдварде  М.  Древняя  Индия.  Быт,  религия,  культура  /  Пер.  с 
англ. С.К. Меркулова. Москва: ЗАО Центрполиграф, 2005. 224 
с.
89.  Этнические и этно-социальные категории: Свод этногра фи ческих 
понятий и терминов. Вып. IV. Москва: 1995, 216 с.
       Özbək dilində
90.  Ўзбекистон  Миллий  Энциклопедияси.  “Ўзбекистон  миллий 
энциклопедияси”  Давлат  илмий  нашриёти  pdf.  www.ziyouz.
com. 

---

Bəhmən Fazil oğlu Əliyev˗Ayvazalı
HİNDİSTAN 
ETNOQRAFİYASI
(Mənəvi mədəniyyət)
II

---

"Elm vя тящсил" няшриййатынын  директору:
профессор Надир МЯММЯДЛИ
Dizayn: Zahid Məmmədov
Texniki redaktor: Tünzalə Tağıyeva
Чапа имзаланмыш 12.07.2017.
Шярти чап вяряги 14.75 Сифариш № 400.
Каьыз форматы 60х84 1/16. Тираж 500.
Китаб "Elm vя тящсил" няшриййат-полиграфийа мцяссисясиндя
щазыр диапозитивлярдян чап олунмушдур.
E-mail: [e-mail]
Цнван: Бакы, Ичяришящяр, 3-ъц Магомайев дюнэяси 8/4.

---