Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma

Kürd
əmir-Saatlı-Lənkəran mümkün neftli-qazlı 
rayonu (MNQR). 
Rayon
 
Kür-C
ənubi Xəzər neftli-qazlı sub-
əyalətinə (NQSƏ) daxil olan Böyük Qafqazarxası neftli-
qazlı vilayətinin (NQV) cənub-qərb hissəsində yerləşir. 
Kürd
əmir-Saatlı-Lənkəran MNQR eyni adlı gömülmüş 
qalxımlar zonasını əhatə edir. Rayon şərqdə və şimal-şərqdə 
Q
ərbi Xəzər dərinlik qırılması, şimal-qərbdə Mingəçevir-
Göyçay üst
əgəlmə qırılması ilə uyğun olaraq Aşağı Kür və 
Acınohur çökəkliklərindən, cənub-qərbdə isə Carlı-Sorsor 
antiklinal zolağının cənub-qərb qanadından keçən Carlı-
C
əlilabad regional qırılması ilə Yevlax-Ağcabədi və 
C
əlilabad çökəkliklərindən ayrılır. Cənub-şərqdə bu zona 
X
əzər akvatoriyasına qədər davam edir (şəkil 55).
Tektonik c
əhətdən cənub-qərbdə Yevlax-Ağcabədi və 
C
əlilabad çökəklikləri şimal-şərqdə isə Aşağı Kür çökək-
liyi arasında yerləşən, submeridional istiqamətdə uzanan 
Talış-Vəndam qravitasiya maksimumuna uyğun gəlir.
Bu gömülmüş
qalxımlar zonası Araz dərinlik qırılması 
il
ə Kürdəmir-Saatlı və Saatlı-Lənkəran gömülmüş qalxım 
zonalarına bölünür. Hər iki hissənin geoloji quruluşunda 

---

Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 
104
Mezozoy yaşlı vulkanogen-çökmə mənşəli süxur və çökün-
tül
ər, Pliosen-Antropogen yaşlı qumlu-gilli çöküntülərlə və 
b
əzi hallarda isə Sarmat mərtəbəsinin terrigen-karbonatlı 
çöküntül
əri ilə qeyri-uyğun şəkildə örtülürlər (şəkil 56, 57, 
58, 59, 60) 
[
30
]
. 
Şəkil 55. Kürdəmir-Saatlı-Lənkəran mümkün neftli-qazlı
rayonu
. Strukturların yerləşmə sxemi. 

---

B.Hüseynov, 
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 
105 
Kürdəmir-Saatlı-Lənkəran gömülmüş qalxımlar zona-
sının yerləşdiyi ərazinin çox hissəsini az maili Mil, Muğan 
və Şirvan düzənlikləri əhatə edir. Zona əsasən Dördüncü 
dövr çöküntülərilə örtülmüşdür. Üst Tabaşirdən başlayaraq 
Miosen epoxasının sonuna, bəzi sahələrdə isə hətta Alt 
Pliosenə qədər çöküntütoplanmada uzunmüddətli fasilə baş 
vermişdir
(şəkil 56, 57, 58, 59, 60).
Şəkil 56. Zərdab-Qaracalı istiqamətində seysmogeoloji profil. 
Şəkil 57.
Muradxanlı-Carlı istiqamətində seysmogeoloji profil. 
Tektonik zonanın daha intensiv qırışıqlığa məruz qa-
lan Kürd
əmir-Saatlı hissəsində Müsüslü, Kürdəmir və Carlı 
kimi böyük ölçülü qrav
itasiya maksimumları aşkar 
edilmişdir. Seysmik-kəşfiyyat üsulları və axtarış-kəşfiyyat 

---

Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 
106
qazması ilə tektonik zonanın cənub-qərb hissəsində, Mezo-
zoy çöküntül
əri üzrə, Qaracalı, Carlı, Sorsor, Şimali Saatlı 
kimi braxiantiklinal strukturların, Paleogen-Miosen çökün-
tül
əri üzrə isə İncə, Müsüslü, Qarabucaq gömülmüş qal-
xımların varlığı təsdiq edilmişdir. Bu strukturlarda Mezo-
zoy çöküntül
ərinin səthi əsasən 3000-3200 m dərinlikdə 
yatırlar. Şimal və şimal-qərb istiqamətlərində (Müsüslü 
qalxımlar qrupu və Qarabucaq qalxımı) Mezozoy çöküntü-
l
əri səthinin 3800-4000 m dərinliklərə, şimal-şərqdə Kür-
d
əmir qalxımı rayonunda isə 4500-5500 m-ə qədər gömül-
düyü mü
əyyən edilmişdir.
Şəkil 58. Carlı-Padar istiqamətində seysmogeoloji profil. 
Kürd
əmir-Saatlı-Lənkəran gömülmüş qalxımlar zona-
sının Saatlı-Lənkəran (Saatlı-Muğan) hissəsində bir çox lo-
kal qravitasiya maksimumları müəyyən edilmişdir. 
Saatlı-Lənkəran zonasının cənub-qərb hissəsində aş-
kar olunmuş, Paleogen-Miosen çöküntüləri üzrə gömülmüş 
Kürd, Orta Kür
d, Qırmızıkənd, Biləsuvar və Uzuntəpə 
antiklinal strukturları, zonanın şimal-şərq hissəsində Mezo-
zoy çöküntül
əri üzrə Həşimxanlı, Xəlfəli, Orta Muğan, 

---