B.Hüseynov,
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov
287
NƏTİCƏ
Müəlliflər tərəfindən Azərbaycanın quru ərazisinin mü-
asir regional tektonik quruluşunun dəqiqləşdirilməsi əsasında
aparılmış neft-geoloji rayonlaşdırma, N.Y.
Uspenskaya və
N.N. Tauson t
ərəfindən mütəhərrik qırışıqlıq ərazilərinin
neft-
geoloji rayonlaşdırılması üçün təklif etdikləri “böyük-
d
ən kiçiyə doğru” sxemi üzrə aparılmış və respublika ərazi-
sind
ə “neftli-qazlı əyalət”, “neftli-qazlı subəyalət”, “neftli-
qazlı vilayət” və “neftli-qazlı rayon” bölgüləri ayrılmışdır.
Azərbaycanın tektonik rayonlaşdırmasına
əsaslanaraq
tərtib olunmuş yeni neft-geoloji rayonlaşdırmada Respubli-
kanın quru ərazisinin müasir struktur-tektonik xüsusiyyətləri
ilə yanaşı, bu ərazidə Mezozoy, Paleogen-Miosen və Pliosen
çöküntü komplekslərinin litofasial xüsusiyyətləri, onların
toplandıqları paleotektonik şəraitlər nəzər alınmaqla neftli-
qazlı və mümkün neftli-qazlı rayonlar ayrılmışdır.
1958, 1984, 1987, 1985, 2002, 2008-ci ill
ərdə qurulmuş
Az
ərbaycanın quru ərazisinin neft-qaz rayonlaşdırma
x
əritələrindən bu xəritənin fərqi mütəhərrik qırışıqlıq ərazi-
l
ərinin neft-geoloji rayonlaşdırılması
üçün təklif edilən
böyükd
ən kiçiyə doğru iyerarxiyası üzrə aparılması və onun
struktur-
tektonik rayonlaşdırma prinsipinə əsaslanması, eyni
zamanda neftli-
qazlı rayonların sərhədlərinin tektonik
əsasda məlum dərinlik qırılmalarına uyğun götürülməsidir.
X
əritənin tərtib olunması zamanı
əsas məqsədlərdən biri
onun maksimum m
əlumatla təmin olunmasıdır.
T
əklif olunan iyerarxiya üzrə İndola-Kuban və Terek-
X
əzər çökəklikləri birgə Böyük Qafqazqarşısı neftli-qazlı
Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma
288
əyalətləri (NQƏ), Rion-Şərqi
Qara dəniz və Kür-Cənubi
X
əzər çökəklikləri isə, Cənubi Qafqaz dağlararası neftli-
qazlı əyalətləri (NQƏ) kimi ayrılır. Bu NQƏ-lər daxilində
müvafiq olaraq Terek-X
əzər
və Kür-Cənubi Xəzər neftli-
qazlı subəyalətləri (NQSƏ) ayrılır. Bundan əlavə adı çəkilən
sub
əyalətlər arasında CŞ Qafqaz NQSƏ ayrılmışdır.
B
u NQSƏ-lər daxilində 5 neftli-qazlı vilayət (NQV)
ayrılır ki, onlar da 8 neftli-qazlı rayona (NQR) və 6 mümkün
neftli-
qazlı rayona (MNQR) bölünür (şəkil 2).
I. Şimali Abşeron NQV
II. C
ənub-Şərqi Qafqaz NQV
III. Böyük Qafqazarxası NQV
IV. Kiçik Qafqaz-
Talışqarşısı NQV
V.
Arazyanı NQV
1 - Qusar-D
əvəçi NQR;
2 -
Xızı NQR;
3 -
Şamaxı-Qobustan NQR;
4 -
Abşeron NQR;
5 -
Aşağı Kür NQR;
6 - Kür v
ə Qabırrı çaylararası NQR;
7 - G
əncə NQR;
8 -
Muradxanlı NQR.
1 -
Acınohur MNQR
2 - Kürd
əmir-Saatlı MNQR
3 -
Saatlı-Lənkəran MNQR
4 - Qazax-D
əllər-Dəliməmmədli MNQR
5 -
Talışqarşısı (Cəlilabad) MNQR
6 -
Naxçıvan MNQR
B.Hüseynov,
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov
289
Neftli-
qazlı rayonlar üzrə aparılmış elmi-tədqiqat işləri
nəticəsində Mezozoy,
Paleogen-Miosen, Pliosen çöküntü
kompleksləri kəsilişlərində əsas neftli-qazlı və perspektivli
obyektlər ayrılmış, bu obyektlərdə KH-in toplanması, qoru-
n
ub saxlanılması üçün əlverişli olan struktur və litostratiq-
rafik tip tələlərdə axtarış-kəşfiyyat işlərinin aparılması
tövsiyə olunmuşdur.
Azərbaycan ərazisində neftli-qazlı komplekslərin təd-
qiqi ayrı-ayrı hövzələr üzrə aparılmışdır. Qusar-Dəvəçi və
Xızı neftli-qazlı rayonlarında aparılan
paleostruktur-fasial
analiz orta-üst Yura, alt-ü
st Tabaşir, Paleogen-Miosen və
Pliosen struktur mərtəbələrini ayırmağa imkan yaratmışdır.
Orta
Yura çöküntüləri Qusar-Dəvəçi və Xızı neftli-qazlı
rayonlarında mövcud olan antiklinal strukturlarda, Tabaşir
çöküntüləri isə daha çox tektonik ekranlaşmış və
litostratiqrafik tələlərdə perspektivlidirlər. Paleogen-Miosen
çöküntülərində struktur və litoloji-stratiqrafik yataqların
axta
rışı Qərbi Abşeronda,
Mərkəzi və CŞ Qobustanda,
Yevlax-
Ağcabədi və Qabırrı-Acınohur çökəkliklərində mü-
əyyən dərəcədə perspektivliyə malikdirlər.
Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma
290
Dostları ilə paylaş: