349
İthaflar
– Sağ olun, bəy!
Bəhruz onu ötürüb geri qayıtdı, qeyri-ixtiyari olaraq Nazlının portreti qarşısında dayandı. İndi
başa düşdü ki, ona bəslədiyi sevgisi bir damcı da olsa azalmayıb.
2
Məcid gəlmədi ki, gəlmədi.
Bəhruz qatarda gedirdi. Ürəyində Nazlı canlı bir varlıq kimi qalsa da, hardasa dumana, buluda
bürünmüş əlçatmaz xəyala çevrilmişdi. Bu xəyal heç zaman ondan kənarda gəzmirdi. Naxçıvanda
isə bu xəyalın həqiqət olmasını hər addımda gözləyirdi. Məhəllədə, küçədə, dükanda, bazarda ona
oxşar bir qıza rast gələndə sarsılırdı. Qəribədir ki, Nazlı haqqında heç nə eşitmirdi. Hətta Hürnisə
belə ondan xəbərsiz qalmışdı. Qəşəng atın belində, böyrü qılınclı, uzun şış papaqlı, bığlı, uca boylu
çapar Məcid isə sanki qeybə çəkilmişdi. Bəhruz dönə-dönə eskizlərinə, qaralamalarına baxır, onun
yolunu intizarla gözləyirdi.
Hörüklü qızı görmək üçün Şahab məhəlləsindəki Süddü nənənin yaxınlığındakı küçədən yenə
bir neçə dəfə keçib getmişdi. Nə ağ saçlı qocanı, nə qızı, nə də ərini görmüşdü. Hətta bir dəfə
qocanın yerində,– daş üstündə əyləşib qapını, ətrafdakı kərpic naxışları çəkmişdi.
Qəlbində yurd salan bu nisgillə, həsrətlə, kədərlə Tilisə gəlib çıxdı.
İndi Toidzenin ikinci dərsi idi, hamı kimi, Bəhruz da işləmək üçün hazırlığını görüb qurtarmışdı.
Müəllim hələ gəlməmişdi. Lado Qudiaşvilinin qanı qara olduğundan bikef gəzirdi. Həmişə bic-bic
qıyılan gözlərində qığılcımlar parlamırdı. Kosta bərk məşğul idi, heç kimə qarışmırdı. Revaz isə
yenə sərkərdəlik edirdi:
– Uşaqlar, bir dəqiqə! – deyə səhnədən hamıya müraciətlə, onları sakit olmağa çağırdı – Bir
dəqiqə qulaq asın, bir dəqiqə!
Eh, hamı Revaza öyrəşmişdi, kim idi ona qulaq asan? Onsuz da Revaz həmişə öz sözünü hay-
küy içində deyir. Elə hey qışqırır, tələbə dostlarını sakitliyə çağırırdı.
Bu zaman Toidze xalatlı bir qadınla içəri girdi. Dərhal sakitlik çökdü. Onlar səhnəyə qalxanda
Bəhruz maraq içində baxır, nəsə qeyri-adi bir şey gözləyirdi. Əvvəlki kimi Toidze ciddi görkəm
almışdı, canlı naturadan çəkməyin qaydaları haqqında qısa məlumat verib, qadına tərəf getdi. Qadın
xalatının düymələrini açırdı. Toidzenin sözlərini dinləyib başı ilə razılıq verdi və əynindən xalatı
çıxartdı.
Bəhruz ömründə ilk dəfə idi ki, çılpaq qadın görürdü, varlığından qəribə bir gizilti keçib getdi.
Qadının ağappaq, zərif bədəni vardı, arxasını tələbələrə çevirib, qollarını yuxarı qaldırdı. Zərif,
mütənasib çiyinlərini, qolları, incə nazik beli, düzgün, hamar, sağlam ayaqları, göppuş oturacaqları,
baldırları, bədənindəki qəribə çökəklər, xətlər– bunlar birlikdə gözəllik yaradırdı, Bəhruz bu
gözəlliyin önündə quruyub qalmışdı, Toidzenin izahatlarını belə dinləmirdi. Elə ki, karandaşı alıb
hamı kimi, işləməyə başladı, bayaqkı hissləri bir anda yoxa çıxdı, hər şey onun üçün adiləşdi...
Tənəffüsdə hamı qadının bədənindən, onun gözəlliyindən danışırdı, qızğın mübahisə
qopmuşdu.
350
İthaflar
Bəhruz dəhlizə çıxdı, iki gün dalbadal Mariya Ratiyevanın dərsə gəlməməsinə görə nigaran
qalmışdı. Özünə yer tapmırdı. Həmişə Mariyanın yanında əyləşən Kosta yaxınlaşıb, Bəhruzun
əhvalını soruşdu:
– Pis deyiləm, Kosta, səndə nə var, nə yox?!
– Mariya nədənsə gəlmir, ürəyimi yeyə-yeyə ikirləşirəm ki, görəsən nə olub?!
– İstəyirsən dərsdən sonra gedək onlara.
– Mən dünən getmişdim, qapını açan olmadı.
– Nə əcəb getmişdin, Kosta?!
– Yoldaşımız deyil?! – Kosta həm məna, həm də bic-bic gülüb uğundu – mən Mariyanı çox
istəyirəm.
Dərs başlayanda hamı otağa doldu. Toidze yenə həmin qadınla gəldi. Qadın xalatını soyunub,
bir kənara atdı, əvvəlki vəziyyətində dayandı.
3
– Bax, Bəhruz – Mariya gülə-gülə dedi – Bütün Tilisi gəzirik, yoruldum demirik, yaxşı?!
– Yaxşı! – Bəhruz gülə-gülə razılaşdı.
Tramvay. Sisianov küçəsi. Yoxuş. Tramvay ağzına kimi adamla dolu... Yavaş-yavaş yoxuşu
qalxır. Bəhruz Mariya ilə arxada, ayaq üstə, pəncərədən baxır. Aşağıda Kür çayı, sahilin o tərəindən
üstündə evlər olan hündür qayalar, sonra Narınqala, sonra şahzadə Tamaranın dəyirmi şəkilli
Darınca qəsri. Burdan ovuc içi kimi açılan şəhər bütünlüklə, daha gözəl və daha əzəmətli görünür.
Yenə qırmızı damlar, qüllələr, gümbəzlər... Metex qalası...
Gümüş kimi parıldayan çay. Bağlar – bağatlar, yaşıl düzənlər! Hər ikisinin albomu eskizlərlə,
qaralamalarla dolmuşdu. Sonra Kür qırağının sahilləri. Balaca evciklər, daxmalar, balıqçılar,
paltaryuyan qızlar, qadınlar...
Bəhruz dayandı, Kürün sahilində iri daşın üstündə paltar ovxalayan diribaş, gözəl bir qız
çevrilib ona baxdı, dizə qədər suya girən qızın qəşəng ayaqları ağarırdı, bunu görən kimi paltarının
yığılmış ətəklərini buraxdı və ayaqları görünməz oldu. Sonra yenə Bəhruza baxdı. Bəhruz gürcücə
salamlaşdı, qız başını tərpədib gülümsündü:
– Mən gürcü deyiləm – deyə təmiz Azərbaycan dilində sözə başladı.– Sizə nə lazımdır,
qardaş?!
– İcazə versən şəklini çəkərdim.
– Niyə?! – Paltarı sıxa-sıxa qız sadəlövhcəsinə soruşdu – ikrin nədir?!
– Rəssamlıq məktəbində tələbəyəm. Bir azca dayansan səni paltar yuyan yerdə...
– Yox, yox! – qız onun sözünü kəsib, hirsli – hirsli baxdı – biabır olmaq istəmirəm. Lazım
deyil. Çəkməyin!
Bəhruzun israrı bir nəticə vermədi, qız tez – tələsik paltarlarını yığışdırıb, qaşqabağını töküb,
ona baxmadan çıxıb getdi. Bəhruz arxaya çevriləndə Mariyanı görmədi, Kür sahili boyunca heç kəs
gözə dəymirdi. Bəhruz dikdiri qalxdı. Uzaqda, almanların yerləşdiyi daxmaların böyrü ilə gedən
Mariyanı güclə tanıya bildi, ardınca qaçıb Mixaylovski küçəsində ona çatdı.
– Yaxşı, hirslənmə! – Bəhruz Mariyanın azca yumşaldığını duyub, qoluna girdi, könlünü