Безымянный-1
Yüklə 178,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.5. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin məsləhət rəyləri verilməsi ilə bağlı yurisdiksiyası
kənarda tətbiq etmək səlahiyyəti həmin dövlətin və digər dövlətin ərazi səlahiy - yə tindən asılıdır. Bundan əlavə, dövlət digər dövlətin razılığı, dəvəti və ya güzəşti ol madan onun ərazisində öz yurisdiksiyasını, əslində, tətbiq edə bilməz. Yuris - dik siyanın ərazi anlayışının mühümlüyünü nəzərə alaraq, Məhkəmə yalnız müs - təs na hallarda razılaşır ki, Razılığa Gələn Dövlətlərin öz ərazilərindən kənarda et diyi hərəkətlər, yaxud onların hüquqi nəticələri Konvensiyanın 1-ci maddəsinin mənası baxımından onlar tərəfindən yurisdiksiyanın tətbiqi sayıla bilər». Eyni fikirləri Məhkəmə «Öcalan Türkiyəyə qarşı» işi üzrə qərarında təkrar - la mışdır. Bu işdə xüsusilə maraq kəsb edən məqam ondan ibarətdir ki, ərizəçinin faktiki olaraq başqa bir dövlətin, daha dəqiq desək, Keniyanın ərazisində tutul ma - sı na baxmayaraq Avropa Məhkəməsi ərizəçinin Konvensiyanın 1-ci maddəsi ba - xı mından Türkiyənin yurisdiksiyası altında olması qənaətinə gəlmişdir. Ərizəçi Keniyanın paytaxtı Nayrobi şəhərinin aeroportu daxilindəki beynəlxalq zonada Türkiyə təhlükəsizlik qüvvələrinin nümayəndələri tərəfindən həbs edilmişdi. Bundan dərhal sonra o, Keniya rəsmiləri tərəfindən Türkiyə rəsmilərinə təhvil ve - ril mişdi. Bununla bağlı Məhkəmə qərara gəlmişdir ki, «ərizəçi faktiki olaraq Tür - kiyə hakimiyyətinin nəzarəti altında idi və buna görə də, baxmayaraq ki, bu halda Türkiyə öz hakimiyyətini ərazisindən kənarda tətbiq etmişdi, ərizəçi Türki yənin yurisdiksiyası altında idi». Bu işin halları yuxarıda adı çəkilən «Bankoviç» işinin hallarından məhz onunla fərqlənir ki, ərizəçi Türkiyə rəsmiləri tərəfindən Tür ki - yə yə qayıtmağa məcbur edilmişdi və oraya qaytarılmasından sonra hakimiyyət or qanlarının nəzarəti altında idi. 2.5. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin məsləhət rəyləri verilməsi ilə bağlı yurisdiksiyası 1963-cü ildə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına dair 2 saylı Protoko - lun qəbul edilməsi ilə Məhkəmənin məsləhət rəyləri vermək kimi daha bir sə la - hiy yəti yarandı. Sonradan bu Protokol bütünlüklə Konvensiyanın mətninə inkor porasiya edildi. Avropa Məhkəməsi Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin sorğusu ilə Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının və ona dair Protokolların müddəalarının şərhinə dair hüquqi məsələlər üzrə məsləhət rəyləri verə bilər. Belə rəylər nə Konven si - ya nın birinci bölməsi və ona dair Protokollarda müəyyən edilən hüquq və azad - lıqların məzmun və həcminə dair hər hansı məsələyə, nə də Məhkəmənin və ya Nazirlər Komitəsinin Konvensiyada nəzərdə tutulan hər hansı müraciətə baxarkən toxunmalı olduğu digər məsələlərə aid olmamalıdır. Məsləhət rəyi vermək haqqında Nazirlər Komitəsi tərəfindən edilən sor ğu - Zaur Əliyev 90 nun Məhkəmənin səlahiyyətinə aid olub-olmamasını Avropa Məhkəməsi özü həll edir. Məhkəmə hesab etsə ki, məsləhət rəyi çıxarmaq haqqında xahiş onun Kon - ven siyanın 47-ci maddəsi ilə müəyyən edilən məşvərətçi səlahiyyətinə aid deyil, əsaslandırılmış qərar formasında bunu elan edir. Məsləhət rəyləri Böyük Palatanın səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Çoxluq təşkil edən hakimlərin sayı orada göstərilməlidir. Məhkəmənin məsləhət rəyləri əsaslandırılmalıdır. Əgər məsləhət rəyi ümu - milikdə və ya qismən hakimlərin yekdil rəyini əks etdirmirsə, onda hər hansı ha - kim özünün xüsusi rəyini vermək hüququna malikdir. Qeyd etmək lazımdır ki, təcrübədə Məhkəmənin məsləhət rəyləri olduqca azdır. Ümumiyyətlə, Məhkəmə bu səlahiyyətindən nadir hallarda istifadə edir. 2002-ci ildə Nazirlər Komitəsi İnsan hüquqları və əsas azadlıqları haqqında Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) Konvensiyası ilə nəzərdə tutulan MDB İnsan hüquqları komissiyasının Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 35-ci maddəsi baxımından beynəlxalq araşdırma orqanı kimi qəbul edilə bilməsi ilə bağlı məs- ləhət rəyi verilməsinə dair sorğu ilə Məhkəməyə müraciət etmişdir. Məhkəmə yekdilliklə bu məsələnin onun səlahiyyətində olmaması barədə qərar qəbul etmişdir (36, 187). Nazirlər Komitəsi Avropa Məhkəməsi hakimlərinin seçilməsi üzrə təsdiq edilən namizədlər siyahısının geri götürülə bilməsi ilə əlaqədar dövlətlərin səlahiy - yətləri barədə müəyyən qanuni məsələlər üzrə məsləhətçi rəy üçün Məhkəməyə müraciət etmişdir. İş namizədlərin siyahısının Parlament Assambleyasına təqdim edilməsi üçün nəzərdə tutulmuş müddətin bitməsindən sonra bu siyahının geri götürülməsi ilə bağlı olmuşdur. Məhkəmə 22 yanvar 2010-cu il tarixdə Avropa Məhkəməsi hakimlərinin se - çilməsi məqsədilə təqdim edilən namizədlər siyahısı ilə əlaqədar hüquqi məsələlər üzrə məsləhətçi rəy çıxarmışdır. Nazirlər Komitəsi Məhkəməyə əsasən aşağıdakı suallarla müraciət etmişdir: 1. Avropa Məhkəməsinə hakim seçilmək üçün dövlət tərəfindən irəli sürülən üç namizəddən ibarət siyahı yenisi ilə əvəz edilə bilərmi? Əgər edilə bilərsə, bu halda zaman məhdudiyyəti varmı? 2. Geri götürülmüş siyahıdakı namizədlər Konvensiyanın 22-ci maddəsinə müvafiq olaraq dövlət tərəfindən irəli sürülmüş hesab edilə bilərmi? 3. Geri götürülmüş siyahının dövlət tərəfindən təqdim edilən namizədlərin yeni siyahısı ilə əvəz edilməsi Parlament Assambleyası tərəfindən nəzərə alın - malıdırmı? 4. Dövlət tərəfindən Parlament Assambleyasına təqdim edilən siyahıda bir Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 91 və ya bir neçə namizəd Assambleyanın səs verməsindən əvvəl geri çəkilərsə, həmin dövlət yeni siyahı təqdim etmək məqsədilə namizəd və ya namizədləri əlavə etmək öhdəliyi daşıyırmı? 1-ci sualla əlaqədar Məhkəmə qeyd etmişdir ki, dövlətlər tərəfindən yeni siyahı AŞPA-ya müəyyən olunmuş son tarixə qədər təqdim edilməlidir. Bu tarixdən sonra dövlətlər siyahılarını geri götürə bilməzlər. Eyni məntiqlə dövlətlər namizədlərin siyahısını zaman məhdudiyyətinin bitməsindən əvvəl geri götürdükdə, həmin siyahıdakı şəxslər artıq namizəd kimi qiymətləndirilə bilməz (2-ci suala cavab), yeni siyahıdakı şəxslər isə namizəd qismində qəbul olunmalıdırlar (3-cü suala cavab). 4-cü sualla bağlı Məhkəmə vurğulamışdır ki, bu cür vəziyyət siyahını təqdim edən dövlətin səlahiyyətlərindən kənar olan müstəsna halın yaranması ilə bağlı ola bilər. Məhkəmə həmçinin qeyd etmişdir ki, əgər geri çəkilmə zaman məhdudiyyətinin bitməsindən əvvəl baş verərsə, dövlət ya namizədi əvəz edə, yaxud da üç namizəddən ibarət yeni siyahı təqdim edə bilər. Lakin geri götürmə həmin tarixdən sonra baş verərsə, dövlət yalnız irəli sürülməsi mümkün olmayan namizədi əvəz edə bilər. Beləliklə, Məhkəmə yekdilliklə qərara almışdır ki, Parlament Assamble ya - sına təqdim edilmənin son tarixindən sonra siyahının geri götürülməsinə yol verilmir. Fikrimizcə, Avropa Məhkəməsinin məsləhət rəyləri verilməsi sahəsində fəaliyyəti canlanmalıdır və məsləhət rəyləri verilməsi ilə bağlı müraciət edə biləcək subyektlərin dairəsi genişləndirilməlidir, yəni insan hüquq larının müdafiəsinin Amerika sistemində olduğu kimi, Avropa Konvensiyasının iştirakçı-dövlətlərinin də bununla bağlı birbaşa Məhkəməyə müraciət etmək hüququ təmin edilməlidir. Məhkəmənin məsləhət yurisdiksiyası ilə bağlı başqa bir müddəa Avropa Şurası çərçivəsində qəbul olunan digər bir beynəlxalq müqavilədə - İnsan hüquqları və biotəbabət haqqında 4 aprel 1997-ci il tarixli Konvensiyada öz əksini tapmışdır. Qeyd olunan Konvensiyaya əsasən, Avropa İnsan Hüquqları Məhkə - məsi iştirakçı-dövlətlərdən birinin və ya bu Konvensiya əsasında təsis edilən Bioetika üzrə Rəhbər Komitənin (CDBİ) müraciəti əsasında bu Konvensiyanın şərhi ilə bağlı hüquqi məsələlərə dair məsləhət rəyləri verə bilər. Zaur Əliyev 92 Yüklə 178,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|