Asar matnini tahlil qilish.
Asar turi (alohida, to‘plam, ko‘p
jildli nashrning bir qismi, ruknli nashrning qismi) aniqlanadi.
qaysi masala, muammo, mavzu yoki bilim sohasiga bag‘ish-
langanligi ko‘rsatiladi. Nashr tuzilishi va materialning guruh-
lanishiga e’tibor qaratiladi. Materialning qay usulda berilishini
yoki izohlanishini aniqlash kitobxonlar guruhini aniqlashga
yordam beradi. Tahlilda so‘zboshi, kirish so‘zi, eslatmalardan,
qo‘shimcha tanqidiy materiallardan foydalaniladi.
Qo‘shimcha manbalarni o‘rganish.
Mavzuga oid asarlar,
taqrizlar, tanqidiy maqolalar, biografik materiallar, fan va
madaniyat tarixiga oid asarlar tegishli ma’lumotnoma-nashrlar
va bibliografik qo‘llanmalar yordamida topiladi va o‘rganiladi.
Ma’lumotlarni to‘plash.
Asarlarga annotatsiya berishda muallif
haqida avtobiografik ma’lumotlar, asarning hozirgi davr uchun
ilmiy va badiiy qimmati haqida ma’lumot beriladi. Zamonaviy
asarlarga annotatsiya berishda, unga haqqoniy va obyektiv baho
beriladi, muallifining shaxsiy tasavvuri yoki taassurotiga suyanib
qolish kerak emas. Ba’zida muallif fikri, ba’zi annotatsiyalarda
tanqidchi fikri, voqea yoki hodisa ishtirokchisi, mualliflar xotirasi
keltiriladi.
Adabiy tahrir yoki annotatsiyani rasmiylashtirishda
eng asosiy
ma’lumotni ajratib olish zarur. Kitobxon e’tiborini jalb etish
uchun, tavsiya annotatsiyasida eng qiziq faktlar haqida axborot
berish kerak. „Kitob juda qiziq...“ yoki „Kitob qiziqarli hikoya
qiladi...“ kabi fikrlardan qochish, bibliografik tavsifdagi
ma’lumotlarni takrorlashdan tiyilish lozim.
Referatlash
birinchi darajali hujjatdagi axborotni analitik-
sintetik tahlil qilishdir. Hujjatdagi eng zarur faktlarni —asosiy
holat, faktik ma’lumotlar, natija va xulosalarni ajratib olish kerak
bo‘ladi. Referat matni o‘zining aniqligi, to‘g‘riligi, mantiqiyligi
bilan ajralib turadi, unda ikkinchi darajali axborot — tanqid,
isbot, dalil, misollar bo‘lishi mumkin emas.
|
