Biologiya-9-sinf-imtihon-javoblari pdf

savolga javob:

Odam irsiyatini o‗rganish usullari.Odam irsiyatini o‗rganish anchagina qiyinchiliklar tug‗diradi. Ma‘lumki, eksperimental genetika usullarini odamga tatbiq etib bo‗lmaydi. Odam sekinlik bilan rivojlanib, ancha kech
balog‗atga yetadi. Bir oilaning ko‗radigan farzandlari soni nisbatan kam bo‗ladi. Bunday hollar odam irsiyatini o‗rganishga qiyinchilik tug‗diradi. Odam genetikasini o‗rganishda quyidagi asosiy: geneologik, egizaklar, sitogenetik, biokimyoviy, populatsion, ontogenetik usullardan foydalaniladi.Endi bu usullarning
ta‘rifiga qisqacha to‗xtalib o‗tamiz. Geneologik muusmuklin qadar ko‗proq odamlarning nasl-nasabini
o‗rganib chiqishdan iborat. Shundan foydalanib, insonning ko‗pgina belgilari, jumladan, irsiy kasalliklarining nasldan naslga o‗tib borishini aniqlash mumkin bo‗ladi. Odamning Mendel qonunlariga muvofiq nasldan naslga o‗tib boradigan belgilaridan bir nechtasi quyida misol tariqasida keltirildi.
Odamdagi qobiliyat, ist‘edod va boshqa fazilatlarning rivojlanishi irsiy omillarga bog‗liq ekanligi geneologik usul bilan aniqlangan. Masalan, musiqa, matematikaga bo‗lgan iste‘dod va qobiliyatlar. Egizaklar usulio‗xshash belgilarning egizaklarda rivojlanib borishini o‗rga nishdan iborat. Ma‘lumki, odamda egizaklar ikki xil bo‗ladi. Ba‘zi hollar da bir emas, balki ikkita (kamdan-kam hollarda uchta va hatto
to‗rtta) tuxum hujayra urug‗lanadi. Egizaklar bitta tuxum hujayradan va har xil tuxum hujayradan rivojlanadi. Bitta tuxum hujayradan rivojlangan egizaklar bir jinsli va bir-biriga nihoyatda o‗xshash bo‗ladi.
Bu tushunarli albatta, chun ki ular bir xildagi genotipga egadir, ular o‗rtasidagi tavofutlar esa faqat muhit ta‘siriga bog‗liq bo‗ladi. Har xil tuxumdan rivojlangan egizak lar egizakmas aka-uka yoki opa-singillardek
bir-biriga o‗xshash, bir xil yoki har xil jinsli bo‗ladi. Sitogenetuiskulso‗nggi yillarda katta ahamiyat kasb etdi. U odamda uchraydigan irsiy kasalliklarning sabablarini tushunib olish uchun ko‗pgina qimmatli materiallar beradi. Genetika nuqtai nazaridan olganda irsiy kasalliklar mutatsiyalardan iborat bo‗lib,