Бирляшмиш Штатлара артан мараг
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
21 kimi görünən sizin qoyunlar indi elə böyük məhvediciyə və vəhşiyə çevrilmişlər ki, onlar adamların özlərini yeyəcək və udacaqlar. Onlar bütün tarlaları, evləri və şəhərləri yeyəcək, udacaq, dağıdacaqlar". Şəhərlər və kəndlər işsiz adamla dolmuşdu. Onlar tənbəl dilənçilər kimi dolaşır və ya dar ağacı cəzasına kimi əsl oğrular kimi həyat sürürdülər. Bu ümidi hər yerdən üzülmüş adamlar öz yaşayışı üçün başqa vasitə tapmadıqlarından, yoldan keçən mühafizəsiz yolçuları qarət etməklə məşğul olurdular. Müharibələr getmədiyinə görə, Londonun küçələri əlindən heç bir iş gəlməyən bekar əsgərlərlə dolu idi. İşsiz və heç nəyə yaramayan adamlar Amerikaya yollanmağı qət edirdilər. Oraya getmək arzusunda olanların yarısı özünü "centlmen" adlandırırdı. Əslində isə onlar yaxşı nəsildən olan, lakin heç bir məşğuliyyəti və iş vərdişi olmayan adamlar olub, yeni torpaqda öz talelərini dəyişdirmək üçün bu macəraya bir şans kimi baxırdılar. Çünki onlar heç bir işi bacarmırdılar. Qalan adamların da az hissəsi əkinçi, dülgər və ya başqa növ zəhmətə alışmış adamlar idi. Belə qruplardan birinin tərkibində tək bir bənna, bir dəmirçi var idi, qrupun heyyəti tərkibi isə 120 adamdan ibarət idi. Burada daha iki kərpickəsən, altı dülgər var idi, 35 nəfəri centlmen olmaqla, qalanları özlərini necə adlandırmağı belə bilmirdi. Yeni məskəndə - Ceymstaunda isə taxıl yetişdirmək, ev tikmək, ağac kəsmək lazım idi. Bu adamlar gözləyirdilər ki, Virciniya Kompaniyası onlara ərzaq göndərəcəkdir, özləri isə yaşayışları üçün nə etmək barədə düşünmək belə istəmirdilər. Lakin yeni məskunların tərkibindəki belə arzu olunmayan rəngarəngliyə baxmayaraq, Virciniya koloniyaları inkişaf edirdi. İngiltərə kral sarayı isə koloniyaların idarə olunmasını öz əlinə keçirirdi. Bu dövrdə Amerikanın şimalında digər koloniyalar da kök salmağa başladı. Jak Kartyerin Müqəddəs Lavrenti çayının üstündə yetmiş il əvvəl tədqiq etdiyi yerlərdə fransızlar özlərinin Monreal və Kvebek ticarət məntəqələrini yaratdılar. Nyufaundlenddə ingilislərin kiçik koloniyası özlərinə ev tikməyə başladı. Holland tacirləri isə Hadson çayının üstündə məskunlaşdılar. `İngilis sektantlarının bir dəstəsi Kod burnunda Nyu Plimut koloniyasının bünövrəsini qoydular. Digər kiçik bir ingilis dəstəsi Massaçusets buxtasının cənub sahilində məskunlaşdı. Beləliklə, nəhayət qitənin məskunlaşması prosesi ciddi xarakter daşımağa başladı. Fransızlar, hollandlar və ingilislər daha çox torpaq ələ keçirmək yarışında bir- birilə fəal rəqabətə girişməli oldular. Qalib gəlməyə görə, ingilislər üçün hollandlar fransızlardan daha ciddi rəqibə oxşayırdı. Doğrudur, Hollandiya dövlətinin ərazisi İngiltərə ərazisinin dörddə biri qədərində idi. Onların əsas gücü dənizdə idi. Onların ərazisinin özü də yarım dəniz torpaqları idi. Hollandlar balıqçı və dənizçi kimi tərbiyə olunmuşdular. Sonralar ispanlar onları buna təhrik etdiklərinə görə, hollandlar iri donanma düzəldib okeanlara çıxdılar və Yer kürəsinin ucqarlarında çoxlu torpaqlar tutdular. Əvvəllər onlar ərazilər işğal etmək haqqında düşünmürdülər də. Portuqaliyalılar artıq münbit torpaqları tutmuşdu və İran körfəzindən Yaponiyayadək böyük ticarət yolu təsis etmişdilər. Onlar öz yüklərini uzaq məsafələrdən Lissabona daşımaqda çətinlik çəkmirdilər. Ona görə də ispanlar Cənubi Amerikada ələ keçirdiklərini Sevilyadan uzağa daşımırdılar. Ancaq Avropanın qalan hissəsinə satılmalı olan malları daşımaq lazım gəlirdi. Hollandlar yalnız ispanlar 22 onları tək buraxdıqda, bir tacir və yük daşıyıcısı kimi başqaları ilə rəqabətə girə bilərdilər. İspaniya isə öz ağılsızlığı üzündən hollandları Roma katolitik dininə qaytarmaq üçün onlara güc tətbiq edirdi, onlar isə protestant və inadkar adamlar kimi buna müqavimət göstərirdilər. Onların arasında 1568-ci ildə başlayan bu müharibələrdə bütün Avropa hərəkətə gəldi, qırx bir il sonra isə İspaniya özünün nəfəsi kəsildikdə sülhə razılıq verdi. Bütün dünya dəyişildi. Hollandiya böyük dəniz qüvvəsinə çevrildi, Portuqaliyanı şərqdən qovdu, burada özünün ticarətini və koloniyalarını yaratdı. O, özünü hətta İngiltərədən əvvəl dənizlərin sahibi etdi və özünə güvənməklə Amerikada yeni torpaqlar tutmağa girişdi. Hollandlar ingilislər kimi torpaq tutmanı ticarətlə birləşdirdilər. Məhz holland tacirlərinin İst İndiya Kompaniyası portuqaliyalıları Şərqdəki torpaqlarından qovdu. Bu sonralar ingilis ticarət İst İndiya Kampaniyasının İngiltərə üçün Hindistanı zəbt etməsinə çox bənzəyir. İst İndiya Kompaniyası öz istilaları və fəaliyyəti ilə özünü qüdrətli və məşhur etdikcə, hollandlar özlərinin Vest İndiya Kompaniyasını da yaratdılar. Bu kompaniyanın məqsədi ticarətlə yanaşı, bacardığı qədər Afrikanın qərb sahillərində torpaqlar tutmaq idi. Bu kompaniya həm də Cənubi Amerikanın hər iki sahilindəki adaları və Atlantik okeanının cənub adalarını tutmalı idi. Onların bu sərgərdan səlahiyyətinə 24 il ərzində eyni zamanda ticarət etmək, vuruşmaq və idarə etmək daxil idi. Hollandlar Hadson çayı üzərində və Delaverdə koloniyalar salmağa cəhd edirdilər. Hollandiyanın İst İndiya Kampaniyasında işləyən ingilis dənizçisi Henri Hadson bu böyük çayı 1609-cu ildə kəşf etdiyindən, çay onun adı ilə adlandırılmışdı. O, həmçinin Delaverdəki böyük buxtaya və axına girmişdi. Hollandlar tezliklə Hadson çayını "Böyük Şimal çayı", Delaver çayını isə "Cənub çayı", onların ətrafında və arasında olan münbit ölkəni isə "Yeni Niderland" adlandırdılar. Burada 1614-cü ildə Yeni Niderland kompaniyası yaradıldı. Bundan əvvəl o Vest İndiya Kompaniyası idi. Şimaldakı Nyu Fransadan Virciniyaya qədər oaln ərazi bu kompaniyanın nəzarətində idi. Bu İngiltərə kralı Ceymsin Virciniya kompaniyasına bəxş etdiyi ölkənin əslində ürəyini təşkil edirdi. Hollandlar isə bu barədə ya çox az şey bilirdilər və ya bilmək istəmirdilər. Onlar Böyük Şimal çayı ətrafından olan və ilk andan onlara hörmətlə yanaşan hindularla xəz alveri edirdilər. Onların içərisindəki tək-tək macəraçılar çaydan çox aralı kimsəsiz yerdə kiçik fort və ya ticarət məntəqəsi tikmişdi. Onların komandalarının bir qrupu buxtadakı Manhetten adasının dənizə tərəf olan hissəsində yerləşirdi. Bu hələ Nyu Niderland Kompaniyasının yaradılmasından dörd il əvvəl baş vermişdi. Bu kompaniya isə nəhəng Vest İndiya Kompaniyasının içərisində böyüyüb meydana gəlmişdi. Onun başlıca vəzifəsi, cənubda təşəbbüsü portuqaliyalıların və ispanların əlindən almaq idi. Kompaniyanın digər işi Şimali Amerikanı məskunlaşdırmaq barədə ardıcıl planları həyata keçirmək idi. 1625-ci ildə bu torpaqlarda iki yüz kolonist var idi. Onların bir hissəsi şimaldakı Fort Orancda, Cənub çayının yanındakı Fort Nassauda, bir hissəsi isə Manhetten adasında, çox azı isə Lonq Aylenddə idi. Hətta kiçik bir ailələr dəstəsi ingilislərin Konnentikut adlandırdıqları "Təzə çayın" üstündə idi. Onlar buralardan həmin əraziyə necə səpələnmək barədə fikirləşirdilər. Elə bu vaxtlar Hollandiyadan gələn bir qrup sürgün olunmuş ingilis sakini buraya gəldi və hollandların qonşusu, həm də rəqibi kimi şimalda yaşamağa başladı. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|