F
ə
ls
ə
f
ə
term
i
nl
ə
r
i
n
i
n
i
zahl
ı
l
üğə
t
i
157
mağa və əlindən gəldiyi zaman dəyişdirməyə hüququ çatan hər
şey.
PESSĠMĠZM [alm. Pessimismus; fr. Pessimisme; ing.
Pessimism; lat. Pessimus – ən pis, osm. tr. bədbinlik] – ümumiy-
yətlə hər şeyi ən pis tərəfindən, hər vəziyyəti qaranlıq hesab edən
və həmişə ən pis olanı gözləyən dünyagörüşü. Əksi optimizmdir.
PLURALĠZM [lat. pluralis – çoxlu] – monizmə əks
konsepsiya: mövcud
olan hər şey eyni hüquqlu,
bir-birindən təcrid
olunmuş, vahid başlanğıca müncər edilməyən mahiyyətlərin
çoxluğundan
ibarətdir
POLĠSĠLLOGĠZM – Mürəkkəb sillogizm [Sillogistika];
sillogizmlərin ardıcıllığını, zəncirini ifadə edir; bu ardıcıllıqla və
zəncirdə əvvəlki sillogizmlərin nəticələri sonrakı sillogizmlərin
müqəddimələrinin tərkibinə daxil olur.
POLĠTEĠZM [alm. Polytheismus; fr. Politheisme; ing.
Polytheism; ər.
خٍَ٘إ حشثو yun. Poly – çox, theos – alllah; tr.
çoktanrıcılık] – çoxallahlılıq və təkallahlılıq, bir neçə allaha və ya
bir allaha sitayiş edilməsi.
POSTULAT [alm.=fr. Postulat; ing. Postulate; lat. postulatum
– tələb; osm. tr. mevzua] – müəyyən elmi nəzəriyyənin baçlanğıc
nöqtəsi kimi qəbul edilən və bir qayda olaraq, həmin nəzəriyyə
çərçivəsində isbat olunmayan prinsip və ya hökm.
PROSTAVLIQ [yun. Orthodoxia] – xristianlığın mühüm
cərəyanlarından biri; başlıca olaraq Şərqi Avropa, Yaxın Şərq və
Balkanlarda yayılmışdır.
PRAQMATĠZM [alm. Pragmatismus; fr. Pragmatisme; ing.
Pragmatism; yun. Pragma – iş, hadisə, faydalı; tr. pragmaçilik] –
Ad
i
l
ə
N
ə
z
ə
rova
158
düzgünlüyü və həqiqəti təktərəfli olaraq ancaq doğurduğu hərə-
kətlərin nəticələri və uğurları ilə dəyərləndirilən fəlsəfi təlim.
müasir fəlsəfədə geniş yayılmış
subyektiv idealist cərəyan
PRAQMATĠKA Semiotikanın bölməsi.
PARLAMENT – (fransız parler, yəni danışmaq sözündən) –
hakimiyyətin ali təmsilçi orqanıdır. Orta əsrlər Avropada yüksək
təbəqələrin nümayəndələrindən formalaşan məşvərət və qanunve-
rici orqan idi. Müasir mənasını XVII-XIX əsr burjua inqilablar-
ından sonra almışdır. Parlamentarizm cəmiyyətin dövlət idarəçilik
sistemidir. O, parlamentin başqa hakimiyyət qanadlarına müna-
sibətdə üstün mövqeyə malik olması ilə yanaşı, qanunverici və
icraedici funksiyaların dəqiq şəkildə müəyyənləşdirilməsi ilə
xarakterizə olunur.
PARTĠYA – ―Partiya‖ termini, ―pars‖ – hissə və ya ―partire‖ –
bölmək olan latın sözlərindən meydana gəlmişdir. Partiya adlan-
dırılan siyasi birləşmələr hələ qədim zamanlardan məlum olsalar
da, müasir dövrdə onların yeri və rolu bilavasitə demokratiyanın
inkişafı və təmsili, hakimiyyət orqanlarının möhkəmlənməsi ilə
bağlıdır.
PATRONĠMĠYA – Sinifsiz cəmiyyətin son dövründə, patri-
arxal ailələrin dağılması zamanı daha yaxın qohumluq telləri ilə
bir-birinə bağlı olan ailələr vahid birlik təşkil edirdilər ki, bu cür
ailə qrupları patronimiya adlanırdı. Nəsli və ya qəbiləni ağsaq-
qallar idarə edirdilər. Nəsli Şura nəslin tam bərabər hüquqlu
üzvlərinin ümumi yığıncağı idi. Qəbilə Şurası isə qəbiləyə daxil
olan nəsil ağsaqqallarının yığıncağı idi.