BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
yəsinə girmiş sümük və ya qığırdaqlar
vasitəsilə saxlanılır. Quyruq üzgəci
bel sütununun alt hissəsində yerləşən
sümük və qığırdaqlar vasitəsilə anal
üzgəc və quyruqla saxlanılır.
Bütün onurğalılar kimi balıqların
aşağıdakı əzələləri var: 1) skelet
əzələləri, 2) yastı əzələlər, 3) ürək
separate segments of bone or
cartilage called vertebrae. In bony
fish, each vertebra has a spine at the
top, and each tail vertebra also has a
spine at the bottom . Ribs are
attached to the vertebrae. The skull
consists chiefly of the brain case and
supports for the mouth and gills. The
qurşağı
Pectoral girdle (Jin support)
Bel üzgaci
şüalarının
dayağı
Fm ray support
Anal Uzgocin
sort şüaları
Anal spine
şüalarının dayağı
Fin ray support
əzələləri. Balıqlar skelet əzələ
lərindən sümük və üzgəcləri hərəkət
etdirmək üçün istifadə edirlər. Balığın
yumşaq toxumaları ancaq skelet
əzələlərindən ibərətdir. Onlar bir-
birinin ardınca miomer adlanan iri
şaquli kəmərlər kimi yerləşmişlər.
Miomerlər dərisi soyulmuş balıqlarda
çox aydın görünür. Hər bir miomer
uyğun sinirlə idarə olunur.
Bunun nəticəsində də balıq eyni
zamanda öz bədəninin qabaq tərəfini
bir istiqamətə, quyruğunu isə əks
istiqamətə döndərə bilir. Balıqların
əksəriyyəti məhz bu cür hərəkətlər
vasitəsilə üzə bilirlər. Yastı və ürək
əzələləri avtomatik surətdə fəaliyyət
göstərirlər.
Yastı əzələlər mədə və bağırsağın
pectoral fins of most fish are attached
to the back of the skull by a structure
called a pectoral girdle. The pelvic fins
are supported by a structure called a
pelvic girdle which is attached to the
pectoral girdle or supported by
muscular tissue in the abdomen. The
dorsal fins are supported by struc
tures of bone or cartilage, which are
rooted in tissue above the backbone.
The caudal fin is supported by the
tail, and the anal fin by structures of
bone or cartilage below the back
bone.
Like all vertebrates, fish have three
kinds of muscles: (1) skeletal muscles,
(2) smooth muscles, and (3) heart
muscles. Fish use their skeletal
34
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
fəaliyyətini tənzimləyirlər. Ürək
əzələləri isə ürəyi təşkil edərək onun
işini tənzimləyir.
BALIQLARIN DAXİLİ
ORQANLARI
Başqa onurğalılarda olduğu kimi
funksiyasından asılı olaraq balıqların
daxili orqanları müxtəlif sitemlərdə
qruplaşır. Əsas sistemlər tənəffüs,
həzm, qan dövranı, əsəb və çoxalma
sistemlərindən ibarətdir. Bu sistem
lərin bəziləri başqa onurğalıların
uyğun sistemini xatırladır, bəziləri isə
kəskin fərqlənir.
Tənəffüs sistemi. Demək olar ki,
bütün balıqlar quruda yaşayan
canlılardan fərqli olaraq, oksigeni
ancaq sudan alır. Suda müəyyən
miqdar həll olunmuş oksigen var.
Oksigeni almaq üçün balıq suyu udaraq
qəlsəmələrindən keçirir. Balıqların
əksəriyyətində başın hər iki tərəfində
yerləşən qəlsəmə boşluğunda dörd cüt
qəlsəmə var. Hər bir qəlsəmə,
qəlsəmə qövsünə birləşmiş iki sıra ətli
liflərdən ibarətdir. Qəlsəmə boş
luğuna daxil olan su, qəlsəmelərdən
keçir. Qəlsəmə qapağı adlanan
qoruyucu sümük təbəqə sümüklü
balıqların qəlsəmələrini zədələn
mədən qoruyur.
Sümüklü balıqlarda qəlsəm ə
qapağı bağlanıb, ağız boşluğu
açıldıqda tənəffüs prosesi başlanır.
Eyni zamanda ağız boşluğunun
divarları çölə doğru hərəkət edərək
havanı içəri sorur. Bundan sonra ağızın
divarları içəri hərəkət edir, ağız
bağlanır, qəlsəmə qapağı açılır. Bu
muscles to move their bones and fins.
A fish's flesh consists almost entirely
o f skeletal muscles. They are
arranged one behind the other in
broad vertical bands called myo
meres. The myomeres can easily be
seen in a skinned fish. Each myomere
is controlled by a separate nerve. As a
result, a fish can bend the front part
of its body in one direction while
bending its tail in the opposite
direction. Most fish make such
movements with their bodies to swim.
A fish's smooth muscles and heart
muscles work automatically. The
smooth muscles are responsible for
operating such internal organs as the
stom ach and intestines. H eart
muscles form and operate the heart.
SYSTEMS OF THE BODY
The internal organs of fish, like those
of other vertebrates, are grouped into
various systems according to the
function they serve. The major
systems include the respiratory,
digestive, circulatory, nervous, and
reproductive systems. Some of these
systems resemble those of other
vertebrates, but others differ in many
ways.
Respiratory system. Unlike land
animals, almost all fish get their
oxygen from water. Water contains a
certain amount of dissolved oxygen.
To get oxygen, fish gulp water
through the mouth and pump it over
the gills. Most fish have four pairs of
gills enclosed in a gill chamber on
35