BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
Bir çox balıqlarda işıq və elektrik
hasil edən orqan olur. Bu orqanlar
balıqların çoxunda təsadüf olunan
strukturların uyğunlaşması nəticə
sində əmələ gəlir. Məsələn, dərinin və
ya həzm traktının bir hissəsinin inkişaf
etməsi nəticəsində suyun dərin
qatlarında yaşayan bir çox balıqlarda
işıqlandırma orqanı yaranıb. Belə
növlər bu orqanlardan ovu cəlb etmək
və ya öz növlərindən olan balıqlara
işarə vermək məqsədi ilə istifadə
edirlər.
Bəzi balıqların gözlərinin, qəlsəmə
və bədən əzələlərinin inkişafı nəticə
sində elektrik enerjisi hasil edən
orqanları olur. Bir sıra növlər bu
orqandan işarə vermək, ovu və ya
düşməni öldürmək və ya gicəlləndir
mək (kar etmək) məqsədi ilə istifadə
edirlər.
well as to provide buoyancy. Some
species communicate by means of
such sounds.
A fish would sink to the bottom if it
did not have a way of keeping
buoyant. Most fish gain buoyancy
by inflating their swim bladder with
gases produced by their blood. But
water pressure increases with depth.
As a fish swims deeper, the increased
water pressure makes its swim
bladder smaller and so reduces the
fish's buoyancy. The amount of gas
in the bladder must be increased so
that the bladder remains large
enough to maintain buoyancy. A
fish's nervous system automatically
regulates the amount of gas in the
bladder so that it is kept properly
filled.
BALIQLARIN HİSS ORQANLARI
Bütün onurğalılarda olduğu kimi
balıqlarda da ətrafda baş verənləri
onlara bildirən hiss orqanları var. Bu
orqanlar onlara ətrafı görməyə,
eşitməyə, iy, dad və toxunmanı hiss
etməyə imkan verir. Bundan başqa
bütün balıqlarda müəyyən məsafədən
təhlükəni və ya kənar orqanizmləri
hiss etməyə imkan verən yan xətt
adlanan orqan və sualtı aləmdə
yaşamaq üçün lazım olan başqa
müxtəlif hiss orqanları da vardır.
Görmə. Balıqların gözlərini
quruda yaşayan onurğalıların göz
lərindən fərqləndirən bir neçə
xüsusiyyət var. Məsələn: balıqların
əksəriyyəti eyni zamanda həm sağ,
həm də sol tərəfi görə bilirlər.
Many fish have organs that produce
light or electricity. But these organs
are simply adaptations of structures
found in all or most fish. For
example, many deep-sea fish have
light-producing organs developed
from parts of their skin or digestive
tract. Some species use these organs
to attract prey or possibly to
communicate with others of their
species. Various other fish have
electricity-producing organs deve
loped from muscles in their eyes,
gills, or trunk. Some species use these
organs to communicate or to stun or
kill enemies or prey.
40
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
Boyunları olmadığından bu xüsusiyyət
onlara başı çevirmədən hər iki tərəfi
görmək imkanı yaradır. Bundan başqa
balıqların göz qapağı yoxdur. Quruda
yaşayan onurğalılarda göz qapağı
gözləri nəmləndirməyə və günəş
işığından qorumağa xidmət edir.
Balığın gözləri suyun hərəkəti ilə
islanır. Onlarda günəş işığından
qorunma zərurəti də yoxdur, çünki,
günəş işığı su altında çox zəif olur. Bir
sıra balıqlar gözlərinin quruluşu ilə bir-
birindən fərqlənirlər. Məsələn: yetkin
kambalanın hər iki gözü başın bir
tərəfində yerləşir. Bu balıq ömrünün
çox hissəsini dənizin dibində böyrü
üstə keçirir, buna görə də göz ancaq
başın yuxarı tərəfə baxan hissəsində
lazımdır.
Bəzi dərin qatlarda yaşayan balıq
ların gözləri başdakı qısa çıxıntılar
üzərində yerləşir teleskop şəklində
olur. Balıqlar bu çıxıntıları uzada
bilirlər. Bu da onlara ətrafda baş
verənləri görməyə imkan verir. Bəzi
balıq növləri kor doğulurlar. Belə
balıqlara sualtı mağaralarda, tam
qaranlıqda yaşayan naxanın, okeanın
dibində yaşayan balinakimilərin bəzi
növləri aiddir. Bu balıqların gözləri
olmasına baxmayaraq, onlar gör
mürlər. Bəzi başqa balıqların isə
gözləri ümumiyyətlə yoxdur.
Eşitmə. Bütün balıqlar demək olar
ki, suda hər cür səsləri eşidirlər.
Balıqlar, həmçinin, mənbəyi sahildə
və ya su səthində olan kifayət qədər
yüksək səsləri də eşidirlər. Naxa və
bəzi başqa balıqların kifayət qədər iti
eşitmə qabiliyyətləri var. Balıqların
başlarının hər iki tərəfində kame-
THE SENSES OF FISH
Like all vertebrates, fish have sense
organs th a t tell them w hat is
happening in their environment. The
organs enable them to see, hear,
smell, taste, and touch. In addition,
almost all fish have a special sense
organ called the lateral line system,
which enables them to "touch"
objects at a distance. Fish also have
various other senses that help them
meet the conditions of life under
water.
Sight. A fish's eyes differ from those
of land vertebrates in several ways.
For example, most fish can see to the
right and to the left at the same time.
This ability makes up in part for the
fact that a fish has no neck and so
cannot turn its head. Fish also lack
eyelids. In land vertebrates, eyelids
help moisten the eyes and shield them
from sunlight. A fish's eyes are kept
moist by the flow of water over them.
They do not need to be shielded from
sunlight because sunlight is seldom
extremely bright underwater. Some
fish have unusual adaptations of the
eye. For example, adult flatfish
(flounder) have both eyes on the same
side of the head. A flatfish spends
most of the time lying on its side on
the ocean floor and so needs eyes only
on the side that faces upward. The
eyes of certain deep-sea fish are on the
ends of short structures that stick out
from the head. These structures can
be raised upward, allowing the fish to
see overhead as well as to the sides
and front.
41