Bob. Fiskal siyosatning mohiyati va uni amalga oshirishning hiquqiy asoslari
jadval Davlat byudjetidan ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo'llab-quvvatlash xarajatlar tarkibi27
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2014 yil 2015 yil Mlrd.
- 2014 yil 2015 yil
| jadval
Davlat byudjetidan ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo'llab-quvvatlash xarajatlar tarkibi27 Ko'rsatkichlar |
2011 yil |
2012 yil |
2013 yil |
2014 yil | |||||||
|
2015 yil | |||||||||||
|
Mlrd. so'm |
% |
Mlrd. so'm |
% |
Mlrd. so'm |
% |
Mlrd. so'm |
% |
Mlrd. so'm |
% | ||
|
Ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo'llab- quvatlash xarajatlari |
9723 |
100 |
12338 |
100 |
15573 |
100 |
18873 |
100 |
22457,0 |
100 | |
|
Ta'lim |
5604 |
57,6 |
7163 |
58,1 |
8984 |
57,6 |
10765 |
57,0 |
12776,2 |
56,8 | |
|
Sog'liqni saqlash |
2228 |
22,9 |
3027 |
24,5 |
3768 |
24,1 |
4495 |
23,8 |
5372,5 |
23,9 | |
|
Madaniyat va sport |
185 |
1,9 |
226 |
1,8 |
279 |
1,7 |
334 |
1,7 |
388,2 |
1,7 | |
|
Ilm-fan |
109 |
1,1 |
139 |
1,1 |
173 |
1,1 |
199 |
1,0 |
245,3 |
1,0 | |
|
Ijtimoiy ta' minot |
72 |
0,7 |
87 |
0,7 |
107 |
0,7 |
125 |
0,7 |
150,4 |
0,6 | |
|
Oilalarga ijtimoiy nafaqalar |
1383 |
14,2 |
1624 |
13,1 |
1839 |
11,8 |
2047 |
10,8 |
2279,8 |
10,1 | |
2011-2015 yillar mobaynida byudjet tashkilotlarida ish haqi va ijtimoiy nafaqalarning izchil ravishda oshirib borilishi davom ettirildi. Jumladan, birgina byudjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi 2014 yilda 23,2 foizga oshirildi. Prezidentimiz Islom Karimov 2014 yildagi erishilgan natijalarga to'xtalib, quyidagi fikrlarni aytib o'tgan e di: “Iqtisodiyotimizning jadal va mutanosib rivojlanib borayotgani aholi hayot darajasi va sifatini izchil oshirish uchun
27O’zb eki ston Re spub lika si Prezidenti Qarorlari, PQ № 1449, 1675, 1887, 2099,2270
mustahkam zamin yaratmoqda. Byudjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi, pensiya va stipendiyalar hajmi o'tgan yili 23,2 foizga oshdi. Aholining jon boshiga to'g'ri keladigan real daromadlar esa 10,2 foizga ko'pay di”28.
Yuqoridagi fikrlardan ko'rinib turibdiki, davlat byudjeti xarajatlarni nafaqat, yurtdoshlarimizning turmush farovonligini oshirish bilan birga aholining jon boshiga to'g'ri keladigan real daromadlarini oshirishini ta'minlash orqali mamlakat milliy iqtisodiyotida yalpi iste'mol talabini rag'batlantirishda muhim moliyaviy omil bo'lib hisoblanmoqda. Bu o'z navbatida hozirgi global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz sharoitida mamlakatimiz milliy iqtisodiyotining tez o'zgarib borayotgan halqaro bozorlardagi kon'yunkturaning salbiy ta'siridan o'ziga xos ravishdagi “Immuniteti”ni s hakllantiri shda as о s b o'lib xizmat qilayotir.
Demak, davlat byudjeti xarajatlari bir tomondan ijtimoiy sohadagi davlat siyosatini amalga oshirishning mustahkam moliyaviy manba bo'lib hisoblanishi bilan birga, milliy iqtisodiyotdagi islohotlarda davlatning bosh islohotchilik rolini bajarishida ham markaziy o'rinni egallayapti. Hozirgi global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz sharoitida respublikamiz oziq-ovqat xavfsizligining asosi hisoblangan qishloq xo'jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, sohadagi ishlab chiqarishni intensivlashtirishda davlat byudjetining ahamiyati ham yuksak bo'lmoqda.
Davlat byudjetidan qishloq xo'jaligini moliyaviy qo'llab-quvvatlash tizimi quyidagi yo'nalishlarda amalga oshirilmoqda:
Qishloq va suv xo'jaligi vazirligi tasarrufidagi suv xo'jaligi tashkilotlari tomonidan iste'mol qilinadigan elektr-energiyasi to'lovlariga xarajatlar;
O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash fondiga maqsadli ajratmalar;
1. 28Shavkat M.M. 2018 yilda iqti sodiyotimizda tub tarkibiy o’zgari shlarni amalga oshiri sh, modernizatsiya va diversifikatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish hisobidan xususiy mulk va xususiy tadbirkorlikka keng yo’l ochib b eri sh - ustuvor vazifamizdir. - T.: “O’zb eki ston”, 2015. 71 b.
|
- hosildorligi past yerlarda davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchi fermer xo'jaliklarini moliyaviy qo'llab-quvvatlash uchun maqsadli mablag'lar. Davlat byudjetidan iqtisodiyotni qo'llab-quvvatlash uchun xarajatlari tarkibida Qishloq va suv xo'jaligi vazirligi tasarrufidagi suv xo'jaligi tashkilotlari tomonidan iste'mol qilinadigan elektr-energiyasi to'lovlari jami byudjet xarajatlari tarkibida 2011 yilda 3,7 foizni tashkil etgan bo'lsa, 2011 yilda 3,8 foizni, 2012 va 2013 yillarda 3,5 foizni, 2014 yilda 3,4 foizni, 2015 yilda esa 3,3 foizni tashki etishi ko'zda tutilgan. jadval Davlat byudjetining iqtisodiyot xarajatlari tarkibi29, jamiga nisbatan foizda Ko'rsatkichlar |
2011 yil |
2012 yil |
2013 yil |
2014 yil |
2015 yil |
|
Davlat byudjeti xarajatlari |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
|
Iqtisodiyotga ajratilgan xarajatlar |
11,5 |
11,0 |
10,6 |
10,7 |
10,8 |
|
Qishloq va suv xo'jaligi vazirligi tasarrufidagi suv xo'jaligi tashkilotlari tomonidan iste'mol qilinadigan elektr-energiyasi to'lovlari |
3,8 |
3,5 |
3,5 |
3,4 |
3,3 |
|
Moliya vazirligi huzuridagi Sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash fondiga maqsadli ajratmalar |
1,1 |
0,9 |
0,8 |
0,9 |
0,8 |
|
Hosildorligi past yerlarda davlat ehtiyojlari uchun qishloq xo'jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchi fermer xo'jaliklarini moliyaviy qo'llab-quvvatlash uchun maqsadli mablag'lar |
0,8 |
0,7 |
0,8 |
0,9 |
0,6 |
|
Boshqa xarajatlar |
5,7 |
5,7 |
5,7 |
5,8 |
6,1 |
29O’zb eki ston Re spub likasi Prezidenti Qarorlari, PQ № 1449, 1675, 1887, 2099,2270
O' zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 29 oktyabrdagi «Erlarning meliorativ holatini yaxshilash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g' ri si da»gi Farmo niga muv о fiq “Sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini 2008-2012 yillarda yaxshilash bo'yicha chora-tadbirlar dasturi” i s hlab c hiqilgan. Ushbu dastur doirasida maxsus fond tashkil etilgan bo'lib, ushbu fond mablag'larini shakllantirishga byudjetdan xarajatlar amalga oshirilmoqda. Ushbu fondga ajratmalarning 2015 yildagi miqdori jami byudjet xarajatlariga nisbatan 0,8 foizni tashkil etmoqda.
“Hosildorligi past bo'lgan yerlarda davlat ehtiyojlari uchun paxta xom ashyosini yetishtiruvchi qishloq xo'jaligi korxonalarini moliyaviy qo'llab- quvvatlash tartibi to'g'ri s ida”gi Nizomda davlat byudj etidan aj ratiladigan mablag'lar quyidagi yo'nalishlarda sarflanishi ko'zda tutilgan:
fermer xo'jaliklarining soliqlar va majburiy to'lovlar bo'yicha qarzdorliklari, boshqa joriy majburiyatlari, asosiy maxsulotlarni yetishtirish uchun moddiy-texnika resurslar va ko'rsatilgan xizmatlar uchun qarzlarini to'lashga;
kelgusi yil hosili uchun sotib olinadigan resurslar va ko'rsatiladigan xizmatlar uchun oldindan to'lovlarga;
yerlarni meliorativ holatini yaxshilash tadbirlarini va xo'jalikning ishlab chiqarish faoliyati bilan bog'liq boshqa xarajatlarini moliyalashtirishga yo'naltiriladi.
Ushbu xarajatlarning jami byudjet xarajatlaridagi salmog'i 2015 yilga kelib 0,6 foizni tashkil etmoqda. Umumiy tendentsiyada pasayish kuzatilayotgan bo'lsa- da, nominal mazmunda uning o'sib borayotganligi kuzatilmoqda.
Yuqoridagi tahlillardan ko'rinib turibdiki, davlat byudjeti xarajatlarini oqilona boshqarish pirovardida nafaqat ijtimoiy sohadagi davlat islohotlarining samaradorligi ortmoqda, balki, o'z navbatida milliy iqtisodiyotni muvozanatli rivojlanishini ta'minlashning samarali mexanizmlarini shakllantirish imkoniyatlariga ega bo'linadi.
Xukumatning bandlik daraj asi, ishlab chiqarish haj mi, inflyatsiya sur’atlari va to’l ov balansi ho latini o’zgartiri s hga y o’naltirilgan max s us qaro rlarni qabul
|
qilishi natijasida davlat xaraj atlari, soliqlar va davlat byudj eti qoldig’ini maqsadli o’zgartirilishi diskret fiskal siyo sat deyiladi. Diskretsion fiskal siyo satyuritilganda iqti so diy pas ayi sh davrida j ami talabni rag’b atlantiri sh uchun davlat xaraj atlarini oshirilishi va soliqlarni kamaytirilishi natijasida davlat byudjeti kamomadi yuzaga keltiriladi. O’z navbatida davriy ko’tarilish paytida byudj et ortiqchaligi yuzaga keltiriladi. Diskretsion fiskal siyosat iqtisodiy tebranishlarni yumshatishda muhim rol o’ynasada, uning ayrim kamchiliklari mavjud. Bu, avvalambor, vaqt oraliqlari bilan bo g’liq. Nodiskretsion fiskal siyosat — davlat xarajatlari, soliqlar va davlat byudjeti qoldig’ini avtomatik o’zgartirishni ko’zda tutadi. Nodiskretsion fiskal siyo sat o’rnatilgan b arqaro rlashtirgi chlarga as o slanadi. Rivoj langan davlatlarda o’rnatilgan barqaror-lashtirgichlari rolini progressiv soliq tizimi, davlat transfertlari tizimi va fo ydada i s htiro k eti s h tizimi o’ynay di. No di s kret si o n fi skal siy o s at davriy tebranishlarni yumshatish uchun huqumatning bevosita aralashuvini talab etmaydi. jadval Davlat byudjeti ko'rsatkichlarining bajarilishi darajasi30, foizda Yillar |
|
Yüklə 155,75 Kb.
Dostları ilə paylaş:
