Bolalarda intensiv

Ikkilam chi  reanimatsiya.
3. 
Postrcanim atsion 
intensiv  terapiya 
va  bosh 
miya 
reanim atsiyasi  davri.
Bosh  m iya  va  boshqa  hayotiy  zarur  organlar  adekvat  faoliyatini 
tiklash,  saqlash,  m o ‘’tadillashtirishga  qaratilgan  muolajalar.  Bu 
davr ham  uch  bosqichdan  iborat:

---

a)  yurak  faoliyatining  to ‘xtash  sababini,  bcm om i  qutqarish  va 
davolash  chora tadbirlarni  aniqlash;
b)  yangi  usul  va  metodlardan  foydalangan  holda  bosh  miya 
faoliyatini to ‘liq tiklashga qaratilgan muolajalar;
v)  postreanimatsion  davrdagi  hayotiy zarur organlam ing uzoq vaqt 
intensiv tcrapiyasi.
Ilozirgi  vaqtda  bosh  miya p o ‘stloq  qavati  hujayralarini  himoya 
qilishning  yagona  usuli  -  nafas  va  qon  aylanishini  sun’iy  ravishda 
ta ’minlashdan  iborat.  Bu  esa  reanim atsiya  asosidir.  Minglab 
bem orlar  hayotini  saqlab  qolayotgan  keng  qam rovlik  reanimatsiya 
tadbir  usullari  20  -   30  yil  davomida  o ‘zgarm asdan  kelyapti. 
Asbob-uskunalar  talab  qilinm aydigan,  oddiy,  birlamchi  rcanima- 
tsiya  usullarini  har  qanday  shifokor,  hamshira,  kichik  tibbiyot 
hamshirasi  va boshka notibbiyot xodim lar ham bilishi  shart.
Oxirgi  vaqtlarda  reanim atsiyaning  usullari,  reanimatsiya 
davomidagi  sun’iy  qon  aylanish  m exanizm iga  taalluqli  iiziologik 
asoslangan  gumonlar paydo  bo ‘ldi.  Bu  yangicha kliniko-fiziologik 
materiallarni  reanimatsiya  bajarilishi,  nafas  y o ‘llarini  o ‘tkazuv- 
chanligini  ta ’minlash,  qon  aylanishi  va  nafas  tiklangandan  keyingi 
bemor  parvarishi  kabi  bosqichlarda  ko ‘rib  ehiqamiz.  Nafas 
faoliyatining 
sun’iy 
ravishda 
ta ’minlash 
- 
nafas 
yo ‘llari 
o ‘tkazuvchanligini  tiklash  va  o ‘pkalar  sun’iy  ventilyatsiyasini 
bajarishdan  iborat.
Nafas  y o ‘llari  oHkazuvchanligini  tiklashga  yuqori  nafas 
y o ‘llaridagi  qarshilikni  kam aytirish  va  y ig ‘ilgan  shilliq  mod- 
dalam i  olib  tashlash  tadbirlari  kiradi.  Yuqori  nafas  yo ‘llari 
qarshiligini kamaytirish  uchun  quyidagi  usullar qo ‘llaniladi:
1.  Boshni  umurtqa  ensa b o ‘g ‘imida orqaga bukish.
2.  Pastki ja g ‘ni oldinga va yuqoriga siljitish.
Nafas  yo ‘llaridagi  m oddalarni  olib  tashlashda  quyidagi  usullar 
q o ‘llaniladi.
l)b arm o q  bilan  cpigastral  sohaga,  diafragm aga  tom on  tczlik 
bilan  turtish  yoki  ko ‘krak  qafasini  ostidan  siqish  (G eym lix  usuli).

---

Bu  usullar  ovoz  tirqishi  sohasidagi  yot  jism lam i  olib  tashlashda 
qo‘llaniladi.
2 )o g ‘iz  va  burun  b o ‘shlig‘i  hamda  xalqumdagi  balg‘am  va 
suyuqliklar  tupfcr,  noksim on  ballon,  yoki  elektr  quvvatida 
ishlaydigan so‘rg ‘ichlar orqali'so‘rib olinadi.
3)havo  o ‘tkazgichni  ishlatish  tilni  orqaga  ketishdan  saqlaydi, 
agar  til  orqaga  ketib,  nafas  y o ‘llarini  to‘sib  q o ‘ysa,  til  ushlagich 
bilan tashqariga tortish zarur.
4)X iqildoq 
va 
kekirdak 
sohasi 
laringoskopiya 
qilinib, 
tozalanadi.
5)traxeyaga  intubatsion  naycha  kiritish,  traxeya  va  bronxlam i 
tozalashga imkon beradi.
6) traxeo-bronxial  daraxtini  bronxoskopiya yordamida tozalash.
7) kekirdak  va  traxeyaning  yuqori  sohasi  to ‘liq  berkilib 
qolganda traxeostom iya bajariladi.
0 ‘pkalam ing  sun’iy  ventilyatsiyasini  maxsus  asboblar  yoki 
asboblarsiz ekspirator usullarda bajarish mumkin.
1.  Asboblarsiz 
o‘pkalarni 
ekspirator  ventilyatsiya 
qilish 
"og‘izdan-og‘izga"  va  "og‘izdan-burunga"  kabi  sun’iy  nafas 
berishni  o ‘z  ichiga  oladi.  Buning  uchun  bem orning  nafas 
y o ‘llarida  erkin  o ‘tkazuvchanlikni  ta ’minlagan  holda  chuqur  nafas 
olib,  og ‘izni  -   og‘izga  yoki  og ‘izni  -   burunga  qo ‘yiladi-da 
chiqayotgan  nafas  purkaladi.  Yuzni  yon  tomonga  burib,  bemorga 
passiv  nafas  chiqarishga  imkon  bcrish va ko ‘krak qafasi  harakatini 
kuzatib  turish  lozim.  Ilavo  purkash  hajmi  va  m inutlik  nafas 
bolaning  yoshiga  mos  b o ‘lishi  kerak.  Gipoksiya  belgilarining 
kamayishi  sun’iy  nafas  olishning  samarali  bo ‘lganligini  bildiradi. 
Bunday  usullar  bilan  o ‘pkaning  sun’iy  ventilyatsiyasi  1 5 — 20 
daqiqadan oshmasligi  lozim.
2.  A sboblar  orqali  o ‘pkalam i  ekspirator  ventilyatsiyasi  og‘iz- 
burun niqoblari,  S-simon  Safar havo  o ‘tkazgichi,  qaytmas  klapanli 
Bruk  havo  o ‘tkazgichi,  intubatsion  nay  va  og ‘iz-burun  niqobli 
G ordon-M aykl  ovqat  obturatori  kabi  asboblardan  foydalanib 
amalga  oshiriladi.

---

0 ‘pkalami  respirator]ar  orqali  sun’iy  vcntilyatsiya  qilishda 
atm osfcra  havosi,  toza  kislorod  va  ularning  aralashmasidan 
foydalaniladi.  Respirator  q o ‘l  bilan  yoki  avtomatik  boshqari- 
ladigan b o ‘lishi  mumkin.
Q o‘l  bilan  foydalaniladigan  rcspiratorlarga  Am bu  qopchasi, 
o ‘zi  tarqatadigan  xalta  A D R -l,  -2,  ATVI  (Daniya)  va  narkoz 
apparatlarida Eyr usulida qo‘llaniladigan T-shaklidagi  nay kiradi.
A vtom atik rcspiratorlarga:
•  bosimga qarab qo‘yiladigan asboblar  DP-1,  -2,  -5, RD-1;
•  chastotasiga  qarab  qo ‘yiladigan  asboblar 
AID-2,  Lada, 
pnevmat;
•  hajmiga qarab qo‘yiladigan  RO-5,  -6;
•  chaqaloqlarda  va  kichik  yoshdagi  bolalarda  qo ‘llanadigan 
respiratorlar DP-5,  Mlada,  Bebi-Pulmotorlar kiradi.