Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur

206 
 
Kaluqada ehtiyata malik idilər, bura Moskvadan 145 km aralıda, cənub-şərqdə idi. 
19  oktyabrda  Napoleonun  Böyük  Ordusu  Moskvanı  tərk  etdi,  onun  vur-tut  iyirmi 
günlük  üçün  ehtiyatı  var  idi.  Napoleon  Kaluqanı  mühasirəyə  almaqdan  vaz  keçdi 
və geri çəkilmək əmrini verdi. Fransızlar həm də iqlimə görə məğlub oldular. Pus 
qışı  qəflətən  başladı.Ruslara  artıq  şaxta da  kömək  etməyə  başladı,  “General  Qış” 
öz işini görürdü. Bu vaxt fransızların Rusiya fəlakəti baş verdi.  
Kutuzov  fransız  ordusu  ilə  paralel  qaydada  qərbə  tərəf  irəliləyirdi.  Ruslar 
hücum  edir,  kazak  süvariləri  gözlənilmədən  flanqlara  və  aryerqarda  zərbə  vurur, 
onları ağır itkilərə məruz qoyurdular. Bu vaxt Napoleon Parisdən müxtəlif dövlət 
çevrilişi  cəhdləri  barədə  xəbərlər  alırdı.  Tezliklə  qar  yağmağa  başladı  və  soyuq 
fransızları  məcbur  edirdi  ki,  adekvat  olmayan  qaydada  özlərini  qorusunlar.  Ölən 
fransızlar elə qarın altında da qalırdılar. Viktor Hüqonun sözləri ilə deyilsə, “təbiət 
ölən  əsgərləri  ağ  kəfənə  bürüyürdü”.  Yıxılanlar  bir  də  qalxa  bilmirdi,  adamlar 
soyuqdan  donurdular,  sursat  yoxa  çıxmışdı,  acından  ölməmək  üçün  yük  atlarını 
kəsib yeyirdilr. Ordu 13 noyabrda Smolenskə çatanda taqətdən düşmüş adamların 
sayı 50 minə bərabər idi. Vəd edilən ərzaq da gəlib çıxmadı, ordu həm də əhali və 
kazaklar  tərəfindən  qarət  edilirdi.  Belə  bir  şayiə  gəzirdi  ki,  Kutuzov  çox 
yaxındadır.  Buz  cəhənnəmində  fransızlar  üç  gün  ərzində  Kutuzovun  gəlib 
çıxmasını  gözləməklə  sınağa  çəkildilər.  Napoleon  digər  şəhərə  –  Orşaya  geri 
çəkilməyi əmr etdi.  
Növbəti  maneə  Berezina  çayı  idi.  Fransızlar  noyabrın  25-də  bura  gəlib 
çıxanda  məlum  oldu  ki,  mövcud  olan  bircə  körpü  də  uçurdulmuşdur  ki,  geri 
çəkilənlərin  yolu  kəsilsin.  Napoleon  öz  ordusunun  əlavə  zərbəni  qəbul  etməsinə 
imkan vermədi, qayıqlardan düzəldilən iki ponton körpüsü tikdirdi. Bu körpülər iki 
gün  ərzində  buzlu  suyun  içində  inşa  edildi.  Adamlar  və  artilleriya  çayı  keçməyə 
başladı,  çünki  qaçan  ordu  yaxşı  biirdi  ki,  ruslar  heç  də  uzaqda  deyil.  Adamların 
çoxu  suya  yıxılır,  rusların  artilleriya  atəşindən  detsimasiyaya  (onda  birinin 
öldürülməsinə)  məruz  qalırdı,  panikaya  düşən  əsgərlər  tələsik  özlərini  sahilə 
atırdılar.  
Bədbəxtlikdən, 1812-ci ilin qışı ən sərt qış idi, ona qarşı  farnsızların heç bir 
qorunmaq  vasitəsi  yox  idi.  Napoleon  yürüşə  başlayarkən  yəqin  ki,  belə  vəziyyəti 
nəzərə  almamışdı.  Napoleonun  Rusiya  yürüşü  əslində  həmin  ölkənin  ərazi 
ölçülərinə  və  xalqın  müqavimt  potensialına  əhəmiyyət  verilməməsi  üzərində 
qurulmuşdu.  Ona  görə  də  ona  döyüşdəki  məğlubiyyətdən  betər  olan  bir  fəlakətə 
düşmək, Böyük Ordunun əsasən məhv olmasını görmək qismət oldu.. 95 min sağ 
qalan əsgər Myuratın başçılığı altında Neman çayını bu vaxt əks istiqamətdə keçdi. 
Napoleon isə dövlət çevrilişinin baş verəcəyi qorxusundan özünü Parisə yetirmişdi. 
Napoleonun parlaq qələbələri artıq arxada qalmışdı, Rusiya yürüşü ona əlavə 
şərəf  gətirməkdən  çox  uzaq  idi,  əslində  isə  onun  sərkərdəlik  qabiliyyəti  barədə 
şübhələrin  artmasına  səbəb  olmuşdu.  1812-ci  il  fransız-rus  müharibəsinin  başlıca 
səbəbi  çarın  İngiltərəyə  qarşı  blokadanı  dəstəkləməkdən  imtina  etməsi  idi,  çünki 
belə  hərəkət  Tilzit  və  Erfrut  müqavilələrinə  zidd  idi.  Açıq  elan  edilməsə  də, 
Napoleon  siyasətinin  əsas  məqsədi  Fransa  başda  olmaqla  Avropanı  bir  geniş 
dövlətlər federasiyasında birləşdirmək idi. Üstəlik, o, hesab edirdi ki, Britaniyanın 

---

207 
 
blokadasının  genişləndirilməsi  onun  qüdrətinin  bir  növ  nümayişi  olacaqdır  və 
bundan hansısa bir kənarlaşma və buna müqavimət göstərmək eyni qaydada zəiflik 
nişanəsi  hesab  ediləcəkdir.  Çar  isə  blokadadan  geri  çəkilməyində  özünün  bərabər 
qaydada  olan  səbəblərinə  malik  idi,  çünki  onun  bu  hərəkəti  Rusiyanın 
iqtisadiyyatına  və  kommersiyasına  xidmət  edirdi.  Həm  də  o,  Polşanın  Böyük 
Hersoquna  olan  fransız  təsirini  zəiflətməyə  cəhd  edirdi,  polyak  hökmdarlarına  öz 
suzerenliyini  təklif  edirdi,  onlar  isə  bütün  ümidlərini  öz  ölkələrinin  yenidən 
birləşməsinə  bağlayırdılar.  Digər  xarici  siyasət  məsələlərinin  də  buna  əlavə 
olunması nəzərə alındıqda, çar üçün bunlar heç də az əhəmiyyət daşımırdı.  
Napoleon  hansı  səbəblərin  təsiri  altında  olsa  da,  Rusiya  müdaxiləsini  öz 
hiddətinə və qəzəbinə tabe etməsi, heç də onun kimi müdrik sərkərdənin və dövlət 
xadiminin geniş dühasına uyğun gəlmirdi.  
Təbiət  çox  vaxt  özünəməxsus  olan  hadisələri  ilə  qızışmış  başları 
sakitləşdirməyə çalışır, döyüşü başlamağın asan, qurtarmağın çətin olduğunu yada 
salır,  başqalarının  torpaqlarını  işğal  iştahı  ilə  yananları  xəbərdar  etmək  istəyir. 
Təbiət,  məğlubiyyət  anının  işartıları  hələ  üfüqdə  görünməyəndə  onun  zəhərli 
qədəhini içməli olanlara özünün ehtiyatlı olmaq barədəki siqnallarını verir. Təəssüf 
ki,  bəzən  hətta  dahi  sərkərdələr  belə,  bütün  problemlərdən,  oyunlardan  baş 
çıxardıqları  halda,  təbiətin  vəzir  qambitini  anlaya  bilmirlər  və  ya  bunu 
ümumiyyətlə  qulaqardına  vurmaqla  öz  faciələrinin  qaçılmaz  qaydada  baş 
verməsinə yol açırlar. Hətta Napoleonun sərkərdəlik dühası sərt rus qışı qarşısında 
aciz  qalmışdı.  Təbiət  qaliblərə  birbaşa  zəfər  bəxş  etməsə  də,  bu  nəticə  etibarilə 
insan  ağlının  və  fərasətinin  bəhrəsi  kimi  meydana  çıxır,  ən  azı  son  anda  onun 
mümkünlüyü üçün hansısa bir şərait yaradır.  
Napoleonun  digər  və  sonuncu  məğlubiyyəti  1815-ci  ilin  iyüunun  18-də 
Vaterlooda baş verdi. İyunun 17-si axşamı güclü tufanda taqətdən düşdükdən sonra 
Napoleon və Vellinqton Belçikadakı Brüssel yaxınlıtğında olan Vaterloo kəndində 
qarşılaşdılar.  Britaniya  ordusu  Mon-Sen-Jan  təpəsində,  fransızlar  isə  düzənlikdə 
mövqe  tutmuşdular.  Prussiya  generalı  Blyuxer  öz  qüvvələrini  xeyli  artırmaqla, 
mümkün  olan  qədər  tezliklə  Vellinqtona  qoşulmalı  idi.  Napoleon  general  Qruşini 
30  minlik  ordu  ilə  prussiyalıları  izləməyə  göndərmişdi  ki,  onların  ingilislərlə 
birləşməsinə imkan verməsin.  
İyunun 18-də Neyin başçılıq etdiyi fransızlar şotland və ingilis qoşunlarına 
qarşı  hücuma  başladı.  Günortaya  qədər  hücum  davam  etdi,  lakin  hər  iki  tərəfdən 
ağır  itkilər  verilməklə,  onlar  geri  oturtduruldular.  Qruşidən  isə  heç  bir  xəbər  yox 
idi, Vavra doğru irəliləməkdə davam edirdi, güman edirdi ki, Blyuxerin qoşunları 
hələ də şəhərdədir. Lakin günorta ora gəlib çıxanda heç kəsi tapmadı. Onsuz da, nə 
olursa-olsun, artıq gec idi.  
Napoleon öz qvardiyasını işə saldı, lakin bunun da köməyi olmadı. Blyuxer 
Vellinqtonun  gözlədiyindən  bir  qədər  sonra  gəlib  çıxdı.  Lakiin  çox  vaxtında 
gəlmişdi.  Fransız  ordusu  məğlub  oldu.  Napoleona  qaçmaqdan  başqa  heç  nə 
qalmamşdı.  Dəmir  hersoq  –  Vellinqton  lakonik  qaydada  demişdi:  «Napaleon 
mərhəmət  çevrilişini  qəbul  etdi!  İndi  təkcə  onu  tutmaq  qalır!».  22  iyunda  isə 
Napaleon ikinci dəfə imperator taxt-tacından əl çəkdi.  

---

208 
 
Yenə də təbiət Napoleonla istehzalı oyununu oynadı. Tufan və güclü yağış 
onun  işlərini  pozmuşdu,  topları  atlarla  dartmaq  xeyli  çətinləşmişdi,  süvarilər  də 
yaxşı  hərəkət  edə  bilmirdilər.  Torpaq  yağış  nəticəsində  palçığa  döndüyünə  görə, 
fransızlar döyüşü 18 iyunda bir saat gec başlamağa məcbur olmuşdu. Avropanı öz 
sərkərdəlik məharəti ilə lərzəyə salan Napoleon təbiət qarşısında gücsüz olduğuna 
bir  daha  inanmalı  idi.  Ancaq  görünür,  Rusiya  yürüşündən  o,  ibrət  dərsi 
götürməmişdi.  
Vaterloo  məğlubiyyəti  onun  şəxsi  faciəsinə  də  yol  açdı.  İkinci  dəfyə 
sürgünə,  bu  dəfə  gözdən,  könüldən  uzaq  Müqəddəs  Yelena  adasına  yollandı. 
Burada  o,  altı  il  ərzində  qüssə  və  xəstəliklərlə  muşayiət  olunan  izqoy  həyatı 
yaşamağa  məcbur  oldu  və  1821-ci  ildə  orada  da  öldü.  Şatobrian  demişkən, 
dünyadakı «ən böyük nəfəs» birdəfəlik susdu. 
 
       Sovet ordusunun alman qoşunları üzərində qələbəsi 
 
Alman füreri Hitler də dünya ağalığı iddiasında olmaqla, Avropanın bir çox 
ölkələrini işğal  edib,  digərləri  ilə  müttəfiqlik  edib,  Britaniyanı  və  gələcəkdə  digər 
hücuma  məruz  qoyacaqlarını  diz  çökdürmək  üçün  əlavə  resurslara  yiyələnmək 
məqsədi  ilə  SSRİ-yə  qarşı  «Barbarossa»  adlanan  hücum  planı  hazırladı  və  geniş 
müdaxilə  1941-ci  ilin  22  iyununlda  baş  verdi.  3  milyon  nəfərlik  ordu  3  min  km 
məsafədəki  uzunluqda  olan  cəbhə  boyu  ilə  irəliləyirdi.  Müharibə,  onun  planına 
görə, «ildırım sürətli» olmalı idi, ona görə də «blits kriq» adlanırdı. Müharibə bir 
ay  tez  başlamalı  idi.  Lakin  digər  muharibə  teatrlarındakı  vəziyyətə  görə  oradan 
orduların  çıxarılması  ləngidiyindən  hücum  bir  qədər  təxirə  salındı.  İlk  günlər 
almanlar üçün olduqca uğurlu, sovet qoşunları üçün isə fəlakətli oldu. Sovet ordusu 
ağır itkilər verir, yüz minlərlə əsgər əsir götürülürdü. Minlərlə təyyarə ilk günlərdə 
uçuş meydaqçalarında hava bombardmanı ilə məhv edilmişdi. Qısa müddət, başqa 
sözlə,  beş  ay  ərzində  SSRİ  Avropadakı  öz  ərazisinin  xeyli  hissəsini  itirmişdi. 
Alman qoşunları Moskvaya yaxınlaşmışdı. 
Düşmən müharibəyə qədər olan dövrdə SSRİ əhalisinin 40 faizinin yaşadığı 
ərazini  tutmuşdu,  çuqunun  70  faizinin,  poladın  –  60,  dəmir  yolu  avadanlığının  – 
40,  şəkərin  –  85,  taxılın  40  faizinin  istehsal  edildiyi  torpaqlar  düşmən  tapdağı 
altında  idi.  Hitler  tezliklə  Moskvanı  işğal  etməyi  nəzərdə  tuturdu.  Lakin  Moskva 
ətrafında  gedən  qızğın  döyüşlər  bu  planı  bütünlüklə  pozdu.  Dekabrın  6-da  uzun 
sürən müdafiə döyüşlərindən sonra Moskva altında sovet qoşunları hücuma keçdi. 
Sentyabrın  sonu,  oktyarbın  əvvəlində  Hitler  komandanlığının  Moskvanı  tutmaq 
barədəki  başladığı  «Tayfun»  əməliyyatı  məğlubiyyətlə  nəticələndi.  Alman  natsist 
ordusunun  Moskva  ətrafındakı  bu  uğursuzluğu  İkinci  Dünya  müharibəsinin  ötən 
dövrü  ərzində  onun  ilk  böyük  məğlubiyyəti  idi.  Lakin  qış  hücumunun  uğuruna 
baxmayaraq, muharibəydə SSRİ-nin vəziyyəti ağır olaraq qalırdı.  
Rus qışı da düşmənə qarşı öz sərtliyini göstərirdi. Oktyarbda yağan yağışlar 
yolları  keçilməz  etmişdi,  topların  və  texnikanın  hərəkəti  çətinləşmişdi, 
ümumiyyətlə,  şaxtadan  mürəkkəb  alman    texnikası  və  silahları  sıradan  çıxırdı. 
Alman  əsgərləri  isti  qış  geyiminə  malik  olmadıqlarından  soyuqdan,  şaxtadan  çox 

---

209 
 
əziyyət  çəkirdilər,  əslində  Napoleon  ordusunun  aqibətini  təkrar  edirdilər. 
Yaponiyanın  hücum  etməməsinə  əminlik  yarandıqdan  sonra  Sibir  diviziyaları 
hesabına Sovet ordusu isə xeyli güclənmişdi.  
Erkən  səmərəli  uğurlardan  sonra  almanların  hücumu  sovet  qoşunlarının 
güclü müqaviməti ilə, həm də ağır qar yağmasına və Arktika hərarəti ilə muqayisə 
edilə  bilən  soyuğa,  şaxtaya  görə  dayandırıldı.  Çünki  onlar  bütünlüklə  belə  qış 
şəraitində  vuruşmağa  hazırlaşmamışdılar.  ABŞ  prezdenti  F.D.Ruzveltin  göstərişi 
ilə  əsas  yun  istehsalçıları  olan  Avstraiiyadan  və  Yeni  Zelandiyadan  yun  satın 
alındığından, almanlar dünya bazarında bu əmtəəni tapa bilmirdilər. Alman əsgər 
və zabitlərinin yüngül, nazik, yay geyimini andıran hərbi forması əslində onları rus 
şaxtasının və buzlu küləyinin qarşısında müdafiəsiz qoymuşdu. Hitler Napoleonün 
130  il  əvvəlki  acı  təcrübəsindən  nəticə  çıxarmamışdı,  heç  öz  generalları  ilə  onun 
Rusiya yürüşünü müzakirə də etməmişdi. Hitler öz kumiri saydığı “dəmir” kansler 
Otto fon Bismarkın Rusiyaya müdaxilənin bataqlıq kimi təhlükəli olduğu barədəki 
ciddi  xəbərdarlığına  da  məhəl  qoymamışdı.  Tarixi  nümunəyə  və  dahiyanə 
məsləhətə əhəmiyyət verməmək bir qayda olaraq ağır nəticələrə gətirib çıxarır. 
1942-ci  ilin  sonu  və  1943-cü  ilin  başlanğıcının  qışında,  Stalinqrad 
döyüşündə  də  almanlar  həm  olduqca  ağır  iqlimlə  və  həm  də  aclıqla  üzləşməli 
oldular. German Gerinqin aviasiya ilə ordunu ərzaqla təmin edəcəyi barədəki vədi 
əsasən  boş  söz  olaraq  qaldı.  Belə  bir  vəziyyətdə  alman  əsgərləri  çarəsiz  hala 
salınmışdı.  Ona  görə  də  1943-cə  il  fevralın  2-də  almanlar  böyük  itki  verməklə 
Stalinqrad  cəbhəsində  təslim  oldular  və  bu  Böyük  Vətən  müharibəsində  dönüş 
nöqtəsi  xarakterini  daşıdı.  Alman  ordusu    Napoleon  ordusunun  başına  gələn 
bədbəxtliyi təkrarən yaşamalı oldu. Əgər almanlar öz iki məğlubiyyətini, Moskva 
altındakı və Stalinqraddakı ağır uğursuzluqlarını sərt rus qışının adına yazırdılarsa, 
qeyd etdiyimiz kimi, hər iki döyüşdə bu faktorun mühüm iştirakını heç də danmaq 
olmaz,  Sovet  ordusu  1943-cü  ilin  iyununda  Kursk  yaxınlığındakı  məşhur 
Proxorovka tank döyüşündə qalib gəldikdən sonra, xırda istisnalar nəzərə alınmasa, 
daim  hücumda  oldu.  Sovet  qoşunları  Berlini  tutduqdan  sonra  8  may  1945-ci  ildə 
alman  komandanlığı  Müttəfiqlər  qarşısında  qeyd-şərtsiz  təslim  aktını  imzaladı. 
Hitlerin  dünyaya  ağalıq  etmək  iddiası,  öz  ölkəsinin,  alman  torpaqlarının  işğalı  ilə 
nəticələndi və bu ağır məğlubiyyət məğrur xalqı xeyli alçaltdı və dörd onillikdən 
çox  bir  müddətdə  Almaniya  parçalanmış  şəkildə  qaldı.  Müharibə  həm  də  qısa 
müddətə də olsa Almaniyaya aclıq və viranəlik toxumu səpdi. 
 
5.Təbiət ambitsiyaları ram edir 
 
Tarix  çox  sayda  belə  sadalanan  faktlarla  doludur.  Təbəti  heç  kəs  öz 
qüdrətinə tabe edə bilmir, əksinə, təbiət ən qüdrətli olanları da sarsılmaz hökmünə 
təslim  olmağa  məcbur  edir.    Özünə  dünya  şöhrəti  qazanmaq  istəyənlər  də  bəzən 
təbiətin adi bir çətinliyindən sarsılır, hətta onun girovuna çevrilmək təsadüfündən 
qaça  bilmirlər.  İnsanlar  gəlib  gedir,  təbiət  isə  özünün  əsasən  təslim  olmayan 
mövcudluğunda  qalmaqda,  öz  qanunları  ilə  idarə  olunmaqda  davam  edir.  Onun 
özünüidarə  mexanizmindən  isnanlar  öyrənsəydilər,  heç  şübhəsiz,  daha  çox  şeyə 

---

210 
 
nail ola bilərdilər. Axı təbiəti dərk etmək çətin olduğu kimi, ondan öyrənmək də o 
qədər  asan  məsələ  deyildir.  Təbiət  dünyanın  sifətini  dəyişdirməyə  qadirdir,  bunu 
çox sayda misallar bütünlüklə təsdiq edir. 
 
 
 
 
 
Obamanın parlaq qələbəsi 
 
Noyabrın 6-da ABŞ-da keçirilən prezident seçkiləri Barak Obamanın bu ağır 
döyüşdəki  parlaq  qələbəsi  ilə  nəticələndi.  O,  ikinci  müddətə  Birləşmiş  Ştatların 
prezidenti    seçildi.  Seçki,  amerikanların  öz  ölkəsinin  taleyinə  heç  də  biganə 
qalmadığını  bir  daha  sübut  etdi.  Avropada  Obamaya  rəğbət  bəsləyənlərin  hamısı 
bu mühüm hadisə ərəfəsində elə bil ki, amerikanlara çevrilmişdilər. Ölkə tarixində 
«quzğun»  prezident  kimi  tanınan  Corc  U.Buşun  ardıcılı  olan  respublikaçı  Mitt 
Romni  bütün  canfəşanlığına  baxmayaraq,  xalqın  əksəriyyətini  özünün  təxəyyül 
vədlərinə  inandıra  bilmədi.  Amerikanların  coxluğu  öz  iradəsi  ilə  son  dörd  ilin 
obyektiv  çətinliklərinə  və  bundan  əvvəl  başlamış  böhranın  dağıdıcı  qüvvəsinin 
xeyli  davam  edən  tüğyanına  baxmayaraq,  Obamaya  ölkəyə  liderliyini  davam 
etdirməyə imkan verdi. Axı bu dövrdə onun uğurları da az olmamışdır, ən başlıcası 
o,  Birləşmiş  Ştatların  dünyada  jandarm  rolu  oynaması  barədəki  relikt  ideyanın 
ömür sürməsinə ağır zərbə vurmuşdur.  
Obama İraqda müharibəni dayandırmış, Əfqanıstandan amerikan ordusunun 
geri  qaytarılmasını  planlaşdırmış,  «Əl-Qaida»  lideri  Üsamə  ben  Ladenin  fiziki 
olaraq sıradan çıxarılmasına nail olmuşdur. 
Prezident  Obama  sələfindən  fərqli  olaraq  təcavüz  sindromundan  uzaqdır, 
prolemlərin diplomatik yolla həll edilməsinə üstünlük verir. Böyük təhlükə hesab 
edilən İranın nüvə proqramının qorxulu fazasının qarşısının alınmasında da həmin 
metoda  xilaf  çıxmaq  istəmir.  «Ərəb  baharı»  dövrlərində  də  o,  diktatorların  deyil, 
onlara  qarşı  qalxan  xalqların  tərəfində  oldu  və  bu,  həmin  inqilablara  uğur 
qazandırdı.  
Daxili  siyasətdə  kəskin  tənqidlərə  məruz  qalmasına  baxmayaraq,  Obama 
prinsipial  mövqeyindən  uzaqlaşmadı.  Böhranın  daha  ağır  nəticələrindən  qaçmaq, 
onu tamamilə aradan qaldırmaq üçün xeyli cəsarətli addımlar atdı. Dövlətin böyük 
məbləğdəki maddi köməyilə Birləşmiş Ştatların avtomobil sənayesi iflasdan xilas 
edildi,  beləliklə,  ölkə  iqtisadiyyatının  dayaqlarının  sarsılmasına  əslində  yol 
verilmədi. 
Demokrat  Franklin  Delano  Ruzvelt  1933-cü  ildə  prezident  kimi  fəaliyyətə 
başlayanda  ölkəsini  «Böyük  Depressiyanın»  məhvedici  bəlasından  xilas  etmək 
üçün  titanlara  məxsus  işlər  gördü.  Onun  başçılığı  altında  Birləşmiş  Ştatlar 
dünyanın  ən  qüdrətli  iqtisadi  və  hərbi  dövlətinə  çevrildi.  2008-ci  ildə  də  ABŞ 
«Böyük  Depressiyadan»  sonra  ən  ağır  böhranla  üzləşdi.  Həmin  vaxt  Obamanın 
prezident  seçilməsi  və  2009-cu  ilin  əvvəlində  bu  vəzifənin  icrasına  başlaması 

---

211 
 
böhranın  dərinləşməsinin  qarşısını  almaqla  yanaşı,  dirçəliş  dövrünün  bünövrəsini 
qoydu.  XXI  əsrin  ilk  demokrat  prezidenti  də  ölkəni  yaxınlaşan  ağır  fəlakətdən 
qorudu.  
Obama  respublikaçı  konqressmenlərin  böyük  müqavimətinə  baxmayaraq, 
olduqca  mühüm  sosial  islahata  imza  atdı,  tibbi  sığorta  barədə  qanunun  qəbul 
edilməsinə  nail  oldu.  Bu,  əlavə  46  milyon  adamın  pulsuz  müalicə  olunmasına 
şərait yaradacaqdır.  
   Barak  Obamanın  hələ  senator  olarkən  yazdığı  «Ümidin  cəsarəti»  kitabını 
ingiliscədən  tərcümə  edərkən,  onun  geniş  intellektinə  və  yazısındakı  təbii 
səmimiyyətə yəqinlik tapmışdım. Prezident kürsüsünü tutması onun digər müsbət 
keyfiyyətlərini  üzə  çıxardı.  Dünyanın  yeganə  fövqəl  dövlətinə  rəhbərlik  edən 
şəxsdən  böyük  ağıl  və  yenilməz  iradə  tələb  olunur.  Obamanın  şəxsiyyətində  bu 
xüsusiyyətlər öz əksini tamamilə tapır.  
   ABŞ-ın  gələcəyi  həm  də  bütün  dünyanın  sabahına  öz  təsirini 
göstərəcəkdir. Ona görə də amerikan xalqı acı keçmişə qayıtmaq istəmədiyindən, 
gələcəyin  adamı  kimi  gördüyü  Obamaya  üstünlük  verdi.  Böyük  sınaqlar  anında 
liderin  kimliyi  olduqca böyük  əhəmiyyət  kəsb edir  və bunu nəzərə  almamaq elə 
bir  səhv  olardı  ki,  Fuşe  demişkən  ,  bu  cinayətdən  betər  olardı.Praqmatizmi  ilə 
seçilən bir xalq öz məsuliyyətini yaxşı dərk etdiyindən düzgün qərarını verdi.   
   Onun  yenidən  prezident  seçilməsi  böyük  ümidlər  doğurur.  Güman  edirik 
ki,  Obamanın  dünya  siyasətində  ədalətli  hərəkət  etməsi  onun  nüfuzunu  daha  da 
artıracaqdır,  bundan  yəqin  ki,  Dağlıq  Qarabağ  probleminin  müsbət  həllinə  də  bir 
umulan  pay  düşəcəkdir.  Qoy  qarşıdakı  illər  onun  üçün  daha  böyük  uğurlarla 
müşayiət olunsun, köhnə yeni prezidentə bəslənən arzular gerçəklikdə öz ifadəsini 
tapsın. 
 
08.11.12
 
525-ci qəzet