67
maraq oyatmışdı. Üçüncüsü isə ona tarixi, mədəniyyəti, institutları və adamların
əxlaqını
başa düşməklə, qanunu öyrənməyin yolunu göstərmişdi.
Kolleci iki ilə bitirdikdən sonra axırıncının rəhbərliyi altında beş il qanunu
öyrənməklə məşğul olmuş və 1767-ci ildə vəkilliyə qəbul edilmişdi. 1769-cu ildə
isə o, koloniya qanunvericilik parlamentinin aşağı palatasına daxil olmuş və
beləliklə, gələcəkdə onun Birləşmiş Ştatların prezidentliyindən istirahətə
yollanacağı vaxta qədərki 40 il müddətində davam edən uzun siyasi karyerası
başlanmışdı.
Cefferson burgess palatasına daxil olanda Virciniya və digər koloniyalar on
il ərzində Britaniyanın müstəmləkə siyasətinə qarşı müxalifət mövqeyində
dayanmışdı, bu isə labüd olaraq inqilaba və müstəqilliyə aparacaqdı. Cefferson
Patrik Henri ilə yanaşı daim kral III Corca güclü müqavimət göstərən digər
şəxslərə qoşuldu və tezliklə bu qrupun liderlərindən birinə çevrildi. Onun siyasi
üslubu Henrininkindən çox fərqli idi. O, bir alim kimi qanunçuluq və tarix
sahəsindəki biliyini Böyük Britaniyaya qarşı olan hərəkatı daha məharətlə
dəstəkləməyə sərf edirdi. O, nadir hallarda çıxış edirdi, söz müzakirələrini
sevmirdi, səmərəli siyasi fəaliyyət üçün razılaşmanın zəruri olmasını qəbul edirdi.
Onun ilk essesi olan “Britaniya Amerikası haqlarına məcmu baxış” (1774-cü il)
onun güclü qabiliyyətini və ehtirasını nümayiş etdirirdi, intellektual radikalizmə
meylini açıb göstərirdi. Bu vaxt onun kolleqalarından heç kəs Britaniya
parlamentinin qanunvericiliyə görə koloniyalar üçün heç bir səlahiyyətə malik
olmadığı barədə gəldiyi nəticəni qəbul etməyə hazır deyildi. Ancaq Böyük
Britaniya ilə münasibətlər getdikcə daha da pisləşirdi.
Onun arqumentləri daha qəbul edilən olmaqla, dili isə həm inandırıcı, həm
də adamları hərəkətə gətirən idi. “Allah bizə həyat verməklə, eyni zamanda azadlıq
vermişdir; güc əli onları məhv edə bilər, lakin bir-birindən ayıra bilməz”.
1775-ci ilin yazında Virciniya qanunvericiliyi kral qubernatoruna açıqca
tabe olmamaqla, inqilabi qurultayını keçirdi və Ceffersonu Filadelfiyada
toplaşacaq İkinci Kontinental Konqressə yollanacaq öz nümayəndə heyətinin üzvü
təyin etdi. Burada o, Konqressdəki radikal qrupa qoşuldu və bir komitə üzvü kimi
yenə də onun bacarığı, yazı qabiliyyəti və yanaşma üslubu qiymətləndirildi və
bunlardan istifadə edildi.
1776-cı ilin iyununda Böyük Britaniya ilə əlaqəni tamam kəsmək qərarı
yaxınlaşdıqca, Cefferson bu qərarın səbəblərini göstərən rəsmi bəyanatın layihəsini
hazırlayan komitəyə təyin edildi. İstiqlaliyyət Deklarasiyasını hazırlamağa ondan
başqa Con Adams, Rocer Şerman, Robert Livinqston və Bencamin Franklin
seçilmişdi. Bencamin Franklin və Con Adams virciniyalının yüksək istedadını
etiraf edib, minnətdarlıq şəklində buna baş əydilər. Beləliklə, Cefferson
İstiqlaliyyət Deklarasiyasının başlıca müəllifinə çevrildi. Bu rəsmi dövlət sənədi
idi və sonrakı dövrdəki həyatında da o, bəyan etmişdi ki, bu sənəd o vaxtlar da
amerikan rəyini ifadə etmək məqsədini güdürdü. Bu, heç şübhəsiz, doğru idi, lakin
həm də bu da doğru idi ki, Deklarasiyanın prinsiplərinə onun şəxsi münasibətinin
özü də dərin və çox güclü idi. Bu sadəcə ədəbi müəlliflik deyildi, Cefferson
Deklarasiyada ifadə olunan idealların unikal simvolu olmaq düşüncəsini yaradırdı.