Бялядчи-ъядвял
Yüklə 3,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
55
göz yaşlarına boğan pəncərənin o tərəfindəki yağış kimi, Vonq isə qəhvəni gətirib çıxarmır ki, çıxarmır. – Bəsdir, – Etyen ah çəkərək dedi. – Özüm də başa düşmürəm ki, bu başağrısına necə dözürəm. Yanıqlıdır, söz yox, ancaq zəhlətökəndir. – Əlbəttə, bu Pizanello deyil, – Oliveyra dedi. – Heç Şenberq də deyil, – Ronald göydə tutdu. – Niyə o zaman xahiş etdiniz? Sənin ağlınla bərabər ürəyin də yox imiş. Yəqin ki, gecəni küçədə yaş ayaqlarla dolaşmamısan. Bax, Celli Roll oxuyur, dostum, dərhal görünür ki, nə oxuduğunu bilir. – Mən ayaqlarım quru olanda yaxşı rəsm çəkirəm, – Etyen dedi. – Və mənə xilaskar Ordunun arsenalından gətirdiyin dəlillərlə təsir etməyə çalışma. Elə bir şey qoy ki, bu qədər səfeh olmasın, məsələn,
Sonni Rollinsin solosunu. Bunlar, «Cest Coast» 2 dan çıxanlar uzaq başı Cekson Polloku, ya da Tobini yada salır, dərhal görünür ki, ya pianola, ya da sulu boya nəslinin nümayəndələridir. – O, incəsənətdə tərəqqiyə inanmağı bacarır, – Oliveyra əsnəyərək dedi. – Ona fikir vermə, Ronald, bekar əlinlə « Stack O’Lee Blues» valını tap, məncə, royalda əsl diqqətəlayiq solo oradadır. – İncəsənətdə tərəqqi arxipopulyar cəfəngiyatdan başqa bir şey deyil, – Etyen dedi. – Sənətin başqa növlərində olduğu kimi cazda da xeyli şantajçı var. Bir var emosiya verən musiqi, bir də var musiqiyə bənzəməyə çalışan emosiya. Atanın iztirablarını fa-diyezdə ifadə etmək – sarı-bənövşəyi-qara rənglərlə sarkazm yazmaq kimi bir şeydir. Yox, dostum, incəsənət ya bundan əvvəl, ya da sonra başlanır, ancaq bununla yox. Deyəsən, kimsə ona etiraz etməyə hazırlaşmırdı, çünki elə bu vaxt Vonq əlində qəhvədan içəri girdi və Ronald çiyinlərini çəkərək « Carning’s Pennsylvanians» 1 ı qoydu; dəhşətli fışıltı və cırıltının içində əvvəlcə trubada, sonra isə royalda çalınan musiqi Oliveyranı valeh etdi. Lent yazısı dəhşətliydi, cazaqədərki dövrün sadə orkestrinin ifası köhnə fonoqrafla edilmişdi, ancaq məgər insanları esperantodan, YUNESKO-dan, yaxud hava yollarından daha çox və daha yaxşı yaxınlaşdıran əsrin yeganə universal musiqisi bu cür köhnə vallardan, «shoc boats» 2 lardan
, Storivilladakı tamaşalardan yaranmamışdı?! Bu musiqi universal olmaq üçün kifayət qədər sadədir, öz coşqunluğu, məhrumiyyətləri və bidətləri, öz çarlstonları, öz «black bottom» 3 ları
, blyuzları ilə özünəməxsus tarixə malik olmaq üçün yetərincə yaxşıdır. Əgər klassifikasiya və yarlıklara, üslublara ayırmalara qədər ensək, o zaman svinq də, bibop da, kul da öz romantizmi və klassisizmi olan «qaynar» və «bərkgedən» cazdır – bir sözlə, heyvani rəqs musiqisindən,
2
Мусиги групунун ады 1
Популйар ансамбл 2
Цзян театрлар (инэ.) 3
Гара диб (инэ.) 56
bütün bu polkalardan, valslardan və sambadan fərqli olaraq öz tarixi olan insan musiqisidir. Bu musiqini Kopenhagendə olduğu kimi, Mendosda, yaxud Keyptaunda da qəbul edir və qiymətləndirirlər, bu musiqi qoltuqlarında disklər gəzdirən bütün gəncləri birləşdirir və bir- birinə yaxınlaşdırır, onlara adlar və melodiyalar, bir-birini tanımağa, özlərini əvvəlki kimi kontorlardakı rəislərin, qohumların, ailədəki doğmaların və bitmək bilməyən eşq acılarının qarşısında tənha deyil, cəmiyyət kimi hiss etməyə imkan verən şifrələr hədiyyə edir. Bu musiqi istənilən təsəvvürə və zövqə, Freddi Keppardla, yaxud Bank Consonla 78-ci afonik seriyaya, diksilendin mürtəce müstəsnalığına, Biks Beyderbekin akademik təlimlərinə, Telonius Monkun, Xores Silverin, yaxud Ted Consun böyük avantürasına sıçrayışa, Errol Qarnerin və ya Art Teytumun ibarəbazlığına imkan verir; hələ peşmanlıq və dönüklük, kiçik musiqi qruplarına, firmaların əlüstü möcüzələri, yaxud zəmanənin şıltaqlıqlarıyla yazılaraq gizli ayama və ad altında çıxan qəribə lent yazılarına meyillilik bir yana, üstəlik də şənbə axşamları tələbə otağında, yaxud hər hansı zirzəmidə toplanan frankmason yığınaqlarında « Star Dust», yaxud « Chen your man is going to put you docn»un sədaları altında qızların şən rəqsləri, onlardan gələn zəif, lakin şirin ətir və qızmış dəri qoxusu. Artıq axşam düşdüyündən onlar özlərini öpməyə icazə verirlər və bu zaman « The blues cith a feeling»” qoyulur və heç kəs rəqs etmir, sadəcə,
dayanıb yırğalanırlar, ancaq qəlblər narahatdır, natəmiz və iyrəncdir və istisnasız olaraq hər kəs əlini qızının kürəyində nəvazişlə gəzdirərək onun zərif lifçiyini soyundurmaq arzusunu sınaqdan keçirməyə başlayır, qızlarsa ağızlarını azca aralayıb dadlı qoxuya və gecəyə təslim olurlar və birdən truba özünü araya soxur və bütün kişilərin əvəzinə bircə hərarətli frazayla bütün qızları dəlib keçir və onlar çalınmış ot kimi tərəf müqabillərinin qucağına düşürlər və artıq heç bir şey yoxdur, yalnız hərəkətsiz qaçış, gecənin qaranlığına hava sıçrayışı var. Sonra royal onları yavaş-yavaş özlərinə gətirir, əldən salınmış, sakitləşdirilmiş və əvvəlki tək ismətli – növbəti şənbəyədək; və bunlar hamısı musiqidir. Hər şeyə lojadan baxmağa öyrəşənləri, əgər sizi aldığınız biletlərə uyğun yerlərə əyləşdirən bütün qaydalara müvafiq çap olunmuş proqramlar və kapeldinerlər yoxdursa, bunun həqiqi olmadığını düşünənləri qorxudan musiqi. Çünki dünya belədir, caz isə quş kimidir, uçur, uçub gəlir, uçub gedir, uçub köçür, heç bir hüdud və sərhəd tanımadan; caz heç bir gömrük nəzarətinə tabe olmadan bütün dünyanı gəzir və bu gün axşam Vyanada Ella Fitscerald oxuyur, eyni vaxtda Parisdə Kenni Klark hansısa «cave» 1
açır, Perpinyanda isə Oskar Pitersonun barmaqları klavişlərin üzərində gəzir və hər yerdə – Birmingemdə, Varşavada, Milanda, Buenos-Ayresdə, Cenevrədə, bütün dünyada – Satçmo ona bu istedadı bəxş edən tanrı kimi hər yerdə hazırdır və nə olursa-olsun, o olacaq, yağış kimi, çörək kimi, duz kimi, sarsılmaz ənənələrə və milli dayaqlara, müxtəlif dillərə və özünəməxsus folklorlara baxmayaraq, sərhəd tanımayan bulud kimi, hava və su kəşfiyyatçıları kimi, formanın
1
Бурада: зирзями (фран.) Yüklə 3,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|