59
Təmizlik.
(Bəsdir. Yaxşı, get. Get otelə, duş qəbul et, «Paris Notr-Dam kilsəsi»ni, ya da «Maşkul
canavarları»nı oxu, ayıl, nəhayət. Bu da ektrapolyasiyadır, bəs necə.)
Təmizlik. Dəhşətli sözdür. Təmiz, sonra isə – lik. Yaxşı fikirləş. Brisse bu sözdən hansı
şirəni sıxıb çıxarardı! Sən heç cür ağlamırsan? E-ey, sən ağlayırsan?
Bu «təmiz-lik»i xaçın suya salınması möcüzəsi kimi başa düşməliyik.
Damn the
language
1
. Ağılla dərk etmək mümkün deyil, möcüzə kimi qəbul etmək lazımdır. O zaman
itirilmiş cənnəti yenidən əldə etmək haqqında niyə düşünməyək: ola bilməz ki, burada olaq,
ancaq mövcud olmayaq. Brisse? İnsan qurbağadan əmələ gəlib
… Blind as a bat, drunk as a
butterfly, foutu, royalement foutu devant les portes que peut etre…
2
(Boynunun ardına bir parça
buz qoy və yat. Ancaq problem var: kim çalır – Conni Dodds, yoxsa Albert Nikolas? Deyəsən,
Doddsdur. Ronalddan soruşmaq lazımdır.) Yaramaz misra qanadlarını mansardanın pəncərəsinə
çırpır: «Susmazdan və huşunu itirməzdən qabaq…» Bu, nə cəfəngiyatdır. Necə də sərxoşam.
The doors of perception, by Aldley Huxdous. Get yourself a tiny bit of mescaline, brother, the
rest is bliss and diarrhoea.
3
Gəlin ciddi olaq (əlbəttə, bu Conni Doddsdur, bəzən nəticəni dolayı
yolla əldə edirsən. Zərb aləti – Zutti Sinqlton adlı biri,
ergo
4
klarnet – Conni Dodds, cazologiya –
deduktiv elmdir və səhər saat dörddən sonra yaxşı mənimsənir. Məsləhət hörmətli cənablar və
ruhanilər üçün faydasızdır). Gəlin
,
hər halda, ciddi olaq. Horasio, gəlin əvvəlcə şaquli vəziyyət
alıb küçəyə çıxmağa çalışaq və əlimizi ürəyimizin üstünə qoyub özümüzə sual verək (əlimizi
ürəyimizə? Yoxsa dişimizi dişimizə – bir sözlə, nəsə bunabənzər bir şey. Toponimiya,
toponimiya-anatomiya, iki cilddə, illüstrasiyalarla), – sual verək ki, bu işin qulpundan yapışmağa
dəyərmi, əgər dəyərsə, o zaman yuxarıdan, yoxsa aşağıdan (ancaq o qədər də pis deyil, fikirlər
aydındır, araq onları pərvanə – kəpənək kimi mıxlayır, Hə – bu, Hə,
a rose is a rose, is a rose,
April is the cruelest month
5
,
hamı öz yerinə, hər kəsin öz yeri var və hər bir qızılgülü onun
yerinə, qızılgülsə elə qızılgüldür, elə qızılgüldür, elə qızılgüldür…). Uf!
«Becare of the
Jabbercocry my son»
1
.
Horasio azca büdrədi və görmək istədiyini aydınca gördü. O bilmirdi ki, işin qulpundan
aşağıdan yapışsın, yoxsa yuxarıdan və özünü əldən salıb bu vəziyyətə – dalğın, fikri dağınıq
pəncərədən bayıra, yağışa, yaşıl şamlara, Sibillanın quzu kimi külrəngi sifətinə baxan və
«
Jelli
Beans Blues» oxuyan Ma Reynini dinləyən vəziyyətə düşmək ona lazımdırmı? Bəlkə də, belə
1
Лянятя эялмиш дил (инэ.)
2
Йараса кими кордур, пярваня кими сярхошдур (инэ.), эюздян итди, мющтяшям шякилдя йох олду, ола
билдийинъя… (фран.)
3
Олдли Щаксдосун гябул гапысы. Эютцр, гардашым, бир аз от эютцр, сонрасы ися – блйуз вя исщалдыр.
(инэ.).
4
Демяли (лат.)
5
Бурада: гызылэцл еля гызылэцлдцр, еля гызылэцлдцр, еля гызылэцлдцр. Апрел – ян сярт айдыр. (инэ.)
1
Деди-годудан горх, оьлум. (инэ.).
60
yaxşıdır, dalğın və fikri dağınıq və heç bir şeyə xüsusi diqqət yetirmədən süngər kimi canına
çəkməmək, çünki yaxşıca, düzgün nəzərlərlə baxdıqda hər şeyi süngər kimi özünə hopursan. O,
elə sərxoşdu ki, evinin darmadağın olduğunu, içərisindəki ələgələn hər şeyin alt-üst olduğunu
belə hiss edə bilməzdi, ancaq bu eyni zamanda elə ecazkardı ki, döşəmədə, tavanda, çarpayının
altında, hətta ləyəndə ulduzlar və əbədiyyətin qəlpələri, günəşə bənzər şeirlər, hər iki cinsə xas
qəzəbdən alışıb-yanan nəhəng qadın və pişik sifətləri üzür, parlayırdı; və bütün bunlar zibillə və
onun dilində olan yaşma vallarla qatmaqarışıq şəkildəydi, bu vallarda söz gecə-gündüz çarpışır
və qarışqalar kimi skolopendralarla mübarizə aparırdı, kafirlik şeylərin mahiyyətinin dəqiq
izahıyla, təmiz obraz isə iyrənc jarqonla cinsi əlaqəyə girirdi. Hər yanda səliqəsizlik hökm sürür,
otaqlara yayılırdı, ordan-burdan kirli saç kilkələri sallanırdı, gözlər şüşə kimi parlayırdı, heç bir
kombinasiya olmasa da, əllər kartla doludur və hara baxsan, hər yerdə əvvəli və axırı bilinməyən
imzasız məktublar, masaların üzərində soyumuş şorba dolu boşqablar, döşəməyəsə alt tumanları,
çürük almalar, çirkli bintlər səpilib. Bütün bunlar artaraq, böyüyərək, çoxalaraq əcaib bir
musiqiyə çevrilmişdi, bu onun qüsursuz qohumlarının tərtəmiz mənzillərində hökm surən
məxməri sakitlikdən də qorxuluydu, ancaq keçmişin hətta köynəyinin düymələrini tapa
bilmədiyi, indinin isə ülgüc gül dibçəklərindən birinin dibində unudulduğundan şüşə qırığıyla
təraş olduğu bu qarmaqarışıqlığın ortasında, istənilən küləkdə fırlanmağa hazır yelqovan timsalı
zamanın ortasında insan sinə dolusu nəfəs alır və onu əhatə edən səliqəsizliyi görərək hədsiz
dərəcədə təbii yaşadığını hiss edir və özündən bütün bunların bir mənası varmı deyə soruşur.
Əgər insan özündən uzaqlaşmaq istəyirsə, öz-özlüyündə qarmaqarışıqlığın da bir mənası var;
yəqin ki, ağılsızlıqdan keçərək kamala yetmək olar, əgər bu onsuz da ağılsızlıqdan məhv olacaq
həminki kamal deyilsə.
«
Nizamsızlıqdan nizama doğru, – Oliveyra düşündü. – Hə, ancaq elə bir
nizam varmı ki, istənilən nizamsızlıqdan daha iyrənc, daha qorxunc, daha islaholunmaz olsun?
Tanrıların nizamı siklon və ya leykositozdur, şairlərinki – antimateriya, amansız fələk, titrəyən
gül dodaqlardır, ilahi, mən necə də sərxoşam, tez gedib yatmaq lazımdır». Sibilla, nədənsə,
ağlayır, Gi harasa yox olub, Etyen Perikonun ardınca getdi, Qreqorovius, Vonq və Ronald isə
gözlərini valdan ayırmırlar, o isə yavaş-yavaş fırlanır, dəqiqədə otuz üç yarım dövrə vurur, nə az,
nə də çox və bu dövrələrdə “Oscar’s Blues” səslənir, sözsüz ki, həm pələng dərisindən, həm də
məxmərdən nəyisə olan pianoçu Oskar Pitersonun öz ifasında, xülasə, insan royalın, yağışsa
pəncərənin arxasında – bir sözlə, ədəbiyyat.
(–153)
19