C a n e r t a s L a m a n Big Bang Və Tanrı
Yüklə 70,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kainatın bir-birinə bərabər heç bir anı yoxdur
- 3-KOSMIK FOND RADIASIYASI SÜBUTU Sonsuz kainat fikrinin süqutu nəticəsində yaranan məyusluq
- Bu partlayışın qalıqları hardadir
41 nəzəriyyəsinin ortaya qoyulması baxımından həqiqətən də maraqlıdır. Big Bang nəzəriyyəsinin atası Lamatr, nə- zəriyyənin ortaya atdığı nisbilik nəzəriyyəsinin riyaziyyatı ilə “nəzəri sübuta” qovuşmasında payı olan Eynşteyn et- diyi müşahidələrlə nəzəriyyəni “müşahidə olunmuş sübut formasına” qovuşduran Habl bir araya gəlmiş və Big Bang-i təsdiqləmişdir. Habl Qanunu Hablın və onunla birlikdə Maunt Vilson Rəsədxanada çalışan Vesto M. Sliferin və Milton Humsonun kəşflərinin daha bir əhəmiyyətli tərəfi var. Bu da müşahidələr nəti- cəsində Habl qanununun ortaya qoyulmasıdır. Bu qa- nun qalaktikaların bizdən olan uzaqlıqlarının sürətləri ilə mütənasib olduğunu ortaya qoyur. Habl qanunu istifadə edilərək qalaktikaların uzaqlaşma sürətləri təsbit edilməkdə və müəyyən bir zaman müddətinin sonunda hansı qalakti- kanın harada olacağı təxmin edilə bilməkdədir. Bu hesab- lama qalaktikaların uzaqlıqları ilə sürətləri arasında xətti bir əlaqə olmasından irəli gəlir. Məsələn, bir qalaktikanın bir milyard il sonra hansı mövqedə olacağını təxmin edə bilərik, hətta tərsinə çevirib keçmiş zamana da tətbiq edə bilərik. Zaman xəttində irəliyə doğru deyil, geriyə doğru getsək, sonda kainatın başlanğıc nöqtəsinə çatarıq. Beləcə də Habl qanununu istifadə edərək kainatın yaşını tapmış olarıq. Bu isə yaradılış anının zamanı ifadə edilərək təsbit edilməsi deməkdir. Habl qanununu verən düstur araşdırılsa, kainatın yaşı- nın “Habl Sabiti” tərs alınaraq tapıla biləcəyi görülər. Habl 42 Sabitinin tam mənası ilə hesablanmasında çətinliklər var- dır, bu da kainatın yaşının mübahisəli olmasına gətirib çı- xarmaqdadır. Kainatın yaşının hesablanmasında elm adam- ları bir-birlərindən müstəqil şəkildə fərqli metodlar tətbiq edərək nəticə əldə etməyə çalışmışdırlar. Lakin bir çox elm adamının bir-birlərindən müstəqil bir şəkildə etdikləri araş- dırmaların hamısında gəldikləri nəticələr 10 milyard - 25 milyard il aralığında dəyişir. Düzəlişlərin və dəyişik he- sablama metodlarının heç biri bu aralıqdan kənara çıxmır. 1990-cı illərdən sonra edilən araşdırmalarda əldə edilən nəticələrin 15 milyard il ətrafında olduğunu görürük. Gö- rüldüyü kimi, kainatın yaşı heç bir araşdırmada bir trilyon il, 10 katrilyon il, min il, 100 min il, 10 milyon il kimi çox əlaqəsiz nəticələr verməməkdə, bütün ayrı hesab üsulları müəyyən bir aralığın içində nəticələnməkdədir. Kainatın bir-birinə bərabər heç bir anı yoxdur Başda riyazi “nəzəri sübut”la ortaya qoyulan kaina- tın genişlənməsi müşahidə “genişlənmə sübut”u ilə də dəstəklənmiş və sonra müşahidələrin, kəşflərin və fərqli metodların çərçivəsində hesablamalar aparılmış və kainatın yaşı müəyyən bir zaman aralığı olaraq təsbit edilmişdir. Ar- tıq kainatın başlanğıcı olub olmadığı deyil, kainatın yaşının ən doğru şəkildə necə hesablanacağı mübahisə mövzusu olmuşdur. Aparılan ən son müşahidələr də kainatın genişləndiyinə əlavə sübutlar qatmışdır. Big Bang-ə görə, kainat başlanğıc- da çox sıxdır və bu sıxlıq genişlənməklə daim azalmaqda- 43 dır. Uzaq qalaktikalara baxdığımız zaman əslində kainatın keçmişinə baxmaqda olduğumuzu unutmayın. Çox uzaq qalaktikaların işığı milyardlarla işıq ili məsafədən gəldiyi üçün biz bu qalaktikaların milyardlarla il əvvəlki halını görməkdəyik. Kainatın milyardlarla il əvvəlki vəziyyətini beləcə müşahidə edərək kainatın o zamanlar daha sıx oldu- ğunu anlamaqdayıq. Bu, Big Bang-in bir daha təsdiqlənməsi deməkdir. Milyardlarla il əvvəl daha sıx olan kainat geniş- lənə-genişlənə bugünkü sıxlığına düşmüşdür. Kainatın hər an genişlənməsi fikri astronomiya elmini və insan zehnini dərindən sarsıdan bir dəyişiklikdir. Belə bir dəyişikliyin bütün elm tarixində bənzər nümunəsi çox azdır. Dünya mərkəzli sistem yerinə Günəş mərkəzli bir sistemin oturul- masının yaratdığı zehniyyət dəyişikliyi bu cür dərindən bir dəyişikliyin bənzər bir nümunəsi idi. Məncə, Big Bang-in səbəb olacağı zehni inqilab ondan daha da əhəmiyyətlidir (Hər nə qədər Kopernik inqilabı qədər dəyəri bilinməsə də). Hər an genişlənərək böyüyən bir kainat Heraklitin (e.ə,540-480) “Eyni çayda iki dəfə yuyunmaq olmaz” sö- zünü xatırlatmaqdadır. Genişlənən kainat hər an fərqli bir kainat olmaqda və biz hər an fərqli, yeni ölçüləri olan bir kainatda var olmaqdayıq. Bu kainatın içində heç bir an bir- birinin eynisi ola bilməz. Belə demək mümkünsə: “Kaina- tın bir-birinə bərabər heç bir anı yoxdur.” Əla bir dəyişmə fikri müşahidələrlə sübut edilməkdə və bizləri Herakli- tin nəzərdə tutduğundan çox daha kənara aparmaqdadır. Genişlənən kainatın insan zehnində oyandırdığı dinamizm və davamlı dəyişmə fikirlərindən daha da əhəmiyyətli nəticələri vardır. Bunlar bu müşahidənin bizə kainatın mənşəyi və sonu ilə əlaqədar göstərdiyi nəticələrdir. 44 3-KOSMIK FOND RADIASIYASI SÜBUTU Sonsuz kainat fikrinin süqutu nəticəsində yaranan məyusluq Big Bang nəzəriyyəsinin ilk irəli sürüldüyü vaxtlar marksist ateizmin yüksəlişdə olduğu, pozitivizmin bir çox elm adamı tərəfindən tək etibarlı fəlsəfi sistem olaraq qəbul edildiyi illər idi. Belə bir vaxtda ateizmin fundamen- tal ideologiya olaraq qəbul etdiyi və Tanrını inkar etdiyi üçün pozitivizmin də çox məmnun olduğu “Sonsuzluqdan bəri var olan kainat” fikri süquta uğrayırdı. Kainatın baş- lanğıcı olması fikri ateist elm adamları tərəfindən “iyrənc” olaraq xarakterizə edilirdi. Məsələn, Ser Artur Edinqton hisslərini açıq şəkildə belə ifadə edirdi: “Kainatın başlanğıcı olduğu fikirini fəlsəfi baxımdan iyrənc görürəm...” Belə bir mühitdə Big Bang-ə qarşı müqavimət göstərmə səylərinin mənşəyində elmi qayğılardan çox ideoloji yanaşmaların və ateizmin psixologiyasının rol oynadığını görürük. Fred Hoyl (Fred Hoyle) bir radio proqramında kaina- tın əvvəl bütöv halda olub, sonradan ayrılıb genişləndiyini müdafiə edən fikirdən “Big Bang” deyə lağlağı edərək bəhs edirdi. Bundan sonra Big Bang (Böyük Partlama) adı məşhur oldu və lağ edilmək üçün bu nəzəriyyəyə verilən ad onun gerçək adına çevrildi. Fred Hoyl Big Bang-ə qarşı “Sa- bit Vəziyyət” (Steady State) modelini müdafiə edirdi. Kita- bın növbəti səhifələrində bu modelə də nəzər yetiriləcək. Bu partlayışın qalıqları hardadir? Big Bang-in ərsəyə gəldiyi vaxtda ulduzların həyat müddətləri içərisində bir çox elementin meydana gəldiyi Yüklə 70,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|