422
DlZİN
"Aydınlanan" anlamına gelen
buda sözcüğü, özel bir ad değil,
örneğin "mesih” gibi bir sandır.
Budacılıkta, geçmişte olduğu
gibi
gelecekte de
sayısız
buda’mn ortaya çıkabileceğine
inanılır; am a tarihin tanıdığı tek
buda, Gautama (Pali dilinde
Gotama) Buda'dır.
Burckhardt, Jacob (1818-1897):
A lmanca yazan İsviçreli yazar
ve tarihçi. Zürich politeknik
okulunda ve Basel Üniversi-
tesi'nde öğretm enlik yaptı.
Sanat ve uygarlık tarihi üzerine
incelemeler yazdı. — 144
Charcot, Jean Martin (1825
1893): Fransız nörolog. Ünlü
Salpetriere Nöroloji Okulu'nun
kurucusudur. — 12, 93-4, 96,
374,380
Cohen, Gustave (1879-1958):
Fransız Ortaçağ uzmanı. O r
taçağ edebiyatı üzerine in
celemeler yaptı. — 395
Colonna, Francesco (1433-1527)
İtalyan hümanist. — 339
Crookes, sir W illiam (1832
1919): İngiliz kimyacı ve fi
zikçi. 20 yaşm da Krallık Ko-
leji'nde vekil profesör oldu.
— 224
Dante, Alighieri (1265-1321):
İtalyan yazar. — 71 ,332, 335,
337-8
Danvin, Charles (1809-1882):
İngiliz doğabilimci. — 12,21
Deussen, Paul (1845-1919):
Alman filozof ve hintbilimci.
— 208
Doyle, sir Arthur Conan (1859
1930): İngiliz rom ancı. —
329
Du, Perron Anguctil — 202-3,
208
Einstein, A lbert (1879-1955):
Alman asıllı Amerikalı fizikçi.
Einstein ışılelektrik etkinin
incelenmesine
katkılarından
ötürü (halen tartışılan görelilik
kuramı nedeniyle değil) 1921
Nobel Fizik Ödülü'nü aldı.
Einstein "yalnız bir gezgin"
gibi yaşadı.
Ellis, H enri Havelock (1859
1939): İngiliz yazar. Hem ana,
hem de baba tarafından denizci
bir aileden gelen hekim Ellis,
cinsel psikolojinin öncüsüdür.
— 204
Eulenspiegel, Till — Alman
kökenli efsane kişisi.
En
sevdiği şaka kendisine verilen
emirleri, amacı anlamaya kal
kışmadan harfi harfine uy
gulamak olan bir köylüdür.
Ferrei, Guglielmo (1871-1943):
İtalyan tarihçi. — 190,290-2
France, Anatole François Thi-
bault (1844-1924): Fransız
DİZiN
423
yazar. Malaquais nhtım m da
kitapçılık yapan bir babanın
oğluydu ve yalnızca kitaplarda
ve geçmişte yaşadı. — 94
Frazer, Jam es George (1854
1941): İngiliz din tarihçisi ve
antropolog. — 146
Freud, Sigmund (1856-1939):
AvusturyalI
hekim,
psik
analizin kurucusu. — 10-4,20,
31,5 3 -5 , 58-9,63-7, 70, 85-8,
9 4 ,9 6 -8 ,1 0 4 -1 1 2 ,1 1 4 ,1 1 6 -7 ,
123-5, 133-4, 139, 141, 144,
151,174,189,196,204-5,207,
256, 310-3, 322, 332-3, 340,
365-379, 388, 395, 397
Frobenius, Leo (1873-1938):
Alman antropolog. — 173
Galton, sir Francis (1822-1911):
İngiliz bilimadamı. İnsanda
kalıtımı incelemek için, son
radan klasikleşen yöntemler
geliştirdi:
testler,
nicelik
araştırması, bağıntılar yöntemi.
Çalışm alarıyla birçok açıdan
diferansiyel ruhbilimin öncü
lerinden biri oldu. — 21
Gilbert, J. Ailen — 389,
Goethe, Johann W olfgang von
(1749-1832): Alman yazar.
—
70, 138, 290, 319, 328,
334-5, 337-9, 342
Griesinger,
Wilhelm
(1817
1868): A lm an p sik iy a tr. —
145
Haggard,
sir Henry
PJdcr
(1856-1925): İngiliz yazar.
Kırsal bölge iktisadına yönelik
çalışmasıyla (The Poor and the
Land) [Yoksullar ve Toprak]
1919’da sir unvanını aldı. —
329, 332, 339
Hail, Granville Stanley (1844
1924): Amerikalı filozof ve
ruhbilimci. — 369
Hartmann, Eduard Von (1842
1906): Alman Filozof. Hart-
mann'a göre, mantıksal düşünce
ile mantıkdışı istenç, dünyayı
hareketlendiren bilinçdışı bir
ruhla birbirlerine karışır. —
326
Hauptmann,
Gerhart (1862
1946): Alm an yazar. — 322
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich
(1770-1831): Alman filozof.
— 388
Hoffman, E m st Theodor Ame-
deus (1776-1822): Alman yazar
ve besteci. Günlük gerçeğin
bütün tadını kesin çizgilerle
veren fantastik hikâyeleriyle
ün kazandı.
Hölderlin,
Friedrich
(1770
1843): Alman şair. — 212
İlyas Peygamber, İsrail Kral
lığ ın d a İ.Ö. IX. yy'da Ahab
Yezavel döneminde yaşadı.
Kenan kültlerine karşı Ye-
hova’nm dinini savundu. Y a
424
DİZlN
hudilikte ve izlerine Incil'de de
rastlanan bir inanışla M esih'in
habercisi kabul edilir. — 358
İnge,
W illiam Ralph (1860
1954): İngiliz tannbilim ci ve
filozof.
İsa, M iladi çağın başında yaşa
mış Hıristiyanlığın kurucusu
Filistinli Yahudi. Hıristiyanlar
tarafından Mesih, Tanrı'nın
Oğlu ve insanlığın kurtarıcısı
kabul edilir. — 192,229,230,
255, 264, 279, 287, 290, 292,
296,312, 347, 355
İskender III, (Büyük) (İ.Ö 356
323): M ak ed o n y a K ralı. —
358
Jaffe, Aniela — 28
James, William (1842-1910):
Amerikalı
filozof.
Prag
macılığın kurucusudur. — 11,
241
Janet,
Pierre
(1859-1947):
Fransız filozof ve psikiyatr,
Paul Janet’nin yeğeni. Felsefe
agrejesi oldu, ve 1889'da dok
torasını verdi. — 23, 93, 274
Jones,
E m est
(1879-1958):
İngiliz hekim ve psikanalist.
— 30
Joyce,
Jam es
(1882-1941):
İ r la n d a lI
yazar. — 346
Kirsch, James — 396
Klages, Ludwig (1872-1956):
Alman filozof. — 380
Konfüçyüs (İ.Ö. 552-479): Çinli
filozof, siyasal yönetici ve ku
ramcı. — 242
Krafft,
Ebing
(1840-1902):
Alman psikiyatr. Strasbourg'ta,
sonra Graz'da, son olarak da
Viyana'da psikiyatri profe
sörlüğü yaptı, cinsel sapıklıklar
ve krim inoloji konularında in
celem eler (Psychopathia sex-
ualis, 1886) yayımladı.
Leonardo da Vinci (1452-1519):
İtalyan ressam, heykelci, mü
hendis, mimar ve bilgin. —
144, 370
Levy-Bruhl,
Lucien
(1857
1939): Fransız filozof ve top
lumbilimci, — 16,276
Lovejoy, Arthur (1873-1962):
Amerikalı filozof. Düşünce
tarihinin öncülerinden biri o
larak, bilgikuramı akımı ile
ideolojide ve imge evreninde
oluşan kavram reformları ara
sında ilişkiyi büyük bireşim
lerle ortaya koydu. — 147
Luther, M artin (1483-1546):
Alman tannbilim ci ve re
formcu. — 369
M aag, Paul — 394
M aitland, Edvvard — 258
Mauss, M arcel (1872-1950):
Fransız toplumbilimci ve ant
ropolog. Em ile Durkheim'ın
DİZİN
425
kuzeni ve öğrencisi. Alan
araştırması yapmamış olmasına
rağm en, Fransız etnolojisi,
özellikle yapısalcı okul üze
rinde etkili olmuş başlıca
kişilerden biri sayılır. — 276
M ayer,
Julius
Robert
von
(1814-1878): Alman fizikçi ve
hekim. B ir geminin hekimi
olarak, Doğu Hint A dalan'na
gitti. Bu yolculukta, yüksek
sıcaklıkların etkisiyle insan
vücudu
metabolizmasındaki
değişiklik üstüne bir çalışma
yaparken, ısıyla m ekanik işin
değiştirilebilirliğini buldu ve ısı
niceliği biriminin mekanik
eşdeğerini verdi. — 145-7
M elville, Herman (1819-1891):
A m erikalı yazar. Hayattayken
tanınmayan, 1920’den başla
yarak ilgi toplamaya başlayan
M elville, serüvenleri ve kah
ram anlıkları dile getirdiği hi
kâyelerinde cehennem figür
lerini, bilinenle bilinmeyenin
birliğini ve um utsuzluğa itilen
bir ahlâkçının bilincini bir
leştirir. — 329
M eyrink, Gustav (1868-1932):
AvusturyalI yazar, Prag'da ti
caret öğrenimi gördükten sonra
1902'ye kadar bankacılık yaptı.
D er liebe Augustin dergisinin
yazıişleri müdürü oldu, Novalis
ve
Hoffmann
geleneğinin
mirasçısı olan Meyrink gi
zemcilikten ve eski Prag ken
tinin efsanelerinden esinlenerek
Golem (1915) adlı romanında
Prag ghetto'sunun gizlerini
büyük bir başarıyla canlandırdı.
— 170
M ö b iu s , A u g u s t F e rd in a n d
(1790-1868): A lm an matema
tikçi. Gökbilim profesörüydü,
daha sonra Leipzig’deki göz
lemevinin müdürü oldu. Afin
dönüşümler üzerine yaptığı
inceleme ve homojen ağırlık
merkezi koordinatları kavramı
sayesinde izdüşüm geomet
risini ve özellikle de cebirsel
geometrinin zenginleşmesini
sağladı. — 127
M usa (Î.Ö. XII. yy.): Kutsal
Kitap'ta adı geçen peygamber.
İsrail tarihinin önde gelen
kişisi. Kutsal Kitap. Musa'dan
İbraniler'e vatanlarını, dinlerini
ve yasalarını vermiş, ardından
kitleleri sürükleyen bir önder
olarak söz eder. 120 yıl yaşa
dığı söylenen M usa, Ürdün
kıyılarına ulaşılınca öldü ve
Moab ülkesinde bir yere gö
m üldü. — 109, 147, 351-5,
358-9, 377
M uhammed, Hz. (571-632):
Mekke'nin soylu Haşimoğullan
ailesinden gelir. İslâmiyetin
kurucusudur. — 242
426
DlZlN
M üller, Friedrich M ax (1823
1900): Alman dilbilimci, do-
ğubilimci ve mitoloji uzmanı.
— 208
Myers, W allace — 224
Nerval, Gerard de, (1808-1855):
Fransız yazar. Jeune France
grubunun rom antik bohem
çevrelerine katıldı. 1826'da
polemik yanı ağır basan Elegies
nationales adlı şiir kitabını
yayımladı. Hal yanındaki Vi-
eille - Lantem e sokağında bir
parm aklıkta asılı bulundu. —
157
Nietzsche,
Friedrich
(1844
1900): Alman filozof. Özellikle
tragedya
konusunda,
Yu
nanlılarda sanatla dinin ve sa
natla sitenin birliğini kavramak
gerektiğini gösterdi. — 11,75,
83, 113-7, 126-8, 151, 189,
2 58,2 7 6 ,3 0 0 -1 ,3 1 1 ,3 1 9 ,3 2 6 ,
331-2, 337, 339, 349, 366-7,
3 6 9,373, 378
Nikolas, Flüe'li — 156
Nuh, (Yaradüış, VI-IX): Kutsal
K itap'ta adı geçen peygamber.
Tufan’m kahramanı. Adı ve
öyküsü, sümer-akkad Tufan
efsanesinin tektanncı bir in
sanlığın kurtuluşu görüşüne
aktanlışıdır. — 351, 353
Otto, Rudolf (1869-1937): Al
man filozof ve dinler tarihçisi.
Dinle ilgili ahlaksal ve akılcı
açıklamaları bir yana bırakarak,
kutsallık duygusuna önemli bir
yer veren görüngübilimsel bir
çözümlemeye yöneldi. — 240
Paracelsus, Philippus Aureolus
Theophrastus
(1493-1541):
Gizemci tıbbın babası. Kim
yasal tedaviye öncülük etti.
Cerrah olarak, dokuları ken
diliğinden onaracak olan doğal
merhemlerin bulucu ve uy
gulayıcısı. A yrıca ölümsüz
gençliği sağlayan bir iksir
bulduğunu, uyguladığını ve
homunculus'u yarattığını ileri
sürdü. — 351
Pflachte, Kurt — 386
Picasso, Pablo Ruiz (1881-1973):
İspanyol
ressam ,
desenci,
gravürcü ve heykelci. — 344,
346-9
Platon (427-348): Yunanlı fi
lozof. Soylu bir ailenin ço
cuğuydu. Sokrates'in ölümüne
kadar, onun derslerini izledi.
Sonra Mısır, Kyrene ve Güney
İtalya'yı kapsayan bir yolculuğa
çıktı, orada, matematikçiler ve
pythagorasçılarla tanıştı. Ati
na'ya döndükten sonra Aka-
demia adlı okulu kurdu. — 48,
5 4 ,1 3 4 ,2 7 9 ,2 8 7 ,3 1 2 -3
DİZlN
427
Rupescissa, Johannes — 304
Schiller, Friedrich von (1759
1805): Alman yazar. — 316,
318
Schopenhauer, Arthur (1788
1860): Alman filozof. 1813'te,
Über die Vierfache Wurzel des
Satzes vom zureichendetı G-
runde (Yeter neden ilkesinin
dört kökü) başlıklı teziyle
doktorasını verdi. 1820'den
başlayarak
Berlin'de
pro
fesörlük yaptı. Hegel'e karşı
çıkm ak istediyse de başarılı
olamadı. — 11, 36,203, 326
Shakespeare, William (1564
1616): İngiliz oyun yazan.
Stratford'daki ünlü Gram m er
School'da
öğrenim
gördü.
Y azann 1592'ye kadar nerede,
nasıl yaşadığı konusunda hiçbir
bilgi yoktur.
Shaw, George Bem ard (1856
1950): İrlandalI yazar. İrlanda
protestan gentıy'sindendi. Kendi
kendini yetiştirdi, gazetecilik
yaptı, Shelley, M arx, S. Butler
ve Danvin'in etkisiyle sos
yalizmi benimsedi.
S chm itz, O sk ar A.H. — 209,
384
Siynesius — 151
Sokrates
(380-450):
K ilise
tarihçisi Ekklesiastike Historia
(Kilise Tarihi) adlı yapıtında,
305-439 dönemini ele aldı.
Kaisareialı Eusebios'u örnek
alarak eleştirel bir bakışla
kaynaklan dikkatle incelediği,
birçok belgeyi harfi harfine
aktarması bakımından tarihçiler
için çok değerli bir bilgi
kaynağıdır. — 192
Spitteler, Cari (1845-1924): A l
manca yazan İsviçreli yazar.
Aristokrak ve kibirli bir mizacı
vardı. Schopenhauer'in kö
tümserliğinin etkisinde kaldı,
öte yandan maddeciliği ve
ilerlemeyi reddedişiyle Ni-
etzsche'ye yaklaştı. — 332,
334, 337, 339
Steiner, R u d o lf— 201
Stekel, W ilhelm (1868-1940):
AvusturyalI hekim ve psik
analizci. Freud'un psikanalist
olan ilk analistidir. Y ayınlan
özellikle cinselbilimle ilgilidir.
— 29
Stevvart E. W hite — 237
Vollers — 356,358
Voltaire, François M arie Arovet
(1694-1778): Fransız yazar.
Voltaire geleceğe iki miras
bıraktı: bir yandan M. Homais
ve liberal burjuvazinin, öte
yandan da mücadeleci ga
zeteciliğin öncüsüdür. — 366,
380
428
DlZÎN
W agner, Richard (1813-1883):
Alman besteci ve dramaturg.
- 116-7,263, 328, 332, 337,
347, 380
W elte, Hans — 393
W ilh elm , R ic h ard — 2 0 8 -9 ,
305
Wundt, W ilhelm (1832-1920):
Alman ruhbilimci ve fizyolog.
1864'te Heidelberg'te fizyoloji
profesörlüğüne getirildi. Zürih
ve Leipzig’te felsefe profesörü
Helmholtz'un
yardımcılığını
yaptı. İlk iki ruhbilim la-
boratuvanndan birinin
ku
rucusu olarak kabul edilir. —
93
YUNUS Peygam ber (İ.Ö. 783
743): Yereboam II. döneminde
yaşamış İbrani peygamberi. II.
Krallar Kitabı'nda (XIV, 25)
dolaylı olarak anılır. İ.Ö. IV.
yy .'m sonunda yazılmış olan
öğretici nitelikli Yunus'un ki
tabı, takma adın benzerliği ne
deniyle kendisine maledilmiştir.
— 173
Zagreus, Trakya ya da Girit
kökenli tanrı; Zeus ve Per-
sephone'nin oğlu.
Orpheus
kültünde önemli bir rol oynadı.
Bazen Dionysos, bazen de
Hades ile bir tutuldu. — 151
Zosimos, İ.S. V. yy.'ın ikinci
yansında yaşamış Yunanlı
pagan tarihçi. Hazine avu
katıydı, 6 kitaptan oluşan Nea
H istoria adlı yapıtında Ro-
ma'nın Hıristiyan İmparatorlar,
özellikle de "dinsizliğe kapı
açan" Constantinus yüzünden
çöktüğünü göstermeye çalıştı.
— 304
SANAT KURAMI KİTAPLARI
ESTETİK I
G eo rg Lukacs
2. basım
ESTETİK II
G eo rg L ukacs
2. basım
ESTETİK III
G eorg L ukacs
2. basım
ÇAĞDAŞ GERÇEKÇİLİĞİN ANLAMI
G eo rg L ukacs
4. basım
AVRUPA GERÇEKÇİLİĞİ
G eo rg L ukacs
2. basım
ESTETİK I
G eorg W . F. H egel
SANATIN GEREKLİLİĞİ
E rn s t F ischer
8. basım
ED EBİYAT YAŞAMIM
M ak sim G orki
2. basım
EDEBİYAT NEDİR?
Je a n - P a u l S a rtre
3. basım
BAUDELAIRE
Je a n - P au l S a rtre
2. basım
YANILSAM A VE GERÇEKLİK
C h risto p h e r C audw eel
2. basım
SANAT KURAMI KİTAPLARI
İNSANIN ÖZÜ
G eorge Thom son
4. basım
KANT ESTETİĞİ
T a y la n A ltuğ
K A N T İN ELEŞTİREL FELSEFESİ
Gilles Deleuze
PİCASSO — SAINT-JOHN PERSE — KAFKA
R o g er G a ra u d y
------------ÇAĞDAŞ KADININ KİTAPLARI-----------
KADIN I "İkinci Cins" — Genç Kızlık Çağı
Sim one de B eauvoir
7. basım
KADIN II "İkinci Cins" — Evlilik Çağı
Sim one de B eauvoir
7. basım
KADIN III "İkinci Cins” — Bağımsızlığa Doğru
Sim one de B eauvoir
8. basım
BİR GENÇ KIZIN ANILARI
Sim one de B eauvoir
6. basım
OLGUNLUK ÇAĞI I
Sim one de B eauvoir
O LGUNLUK ÇAĞI II
Sim one de B eauvoir
KOŞULLARIN GÜCÜ I
Sim one de B eauvoir
KOŞULLARIN GÜCÜ II
Sim one de B eauvoir
PAYEL YAYINEVİ — Cağaloğlu Yokuşu
Evren Han Kat 4, No: 63
Cağaloğlu - İstanbul
Tel: 528 44 09 - 511 82 33
Fax: 512 43 53
i
F reu d ’u n görüşlerinden çok etkilenm esine karşın, psikanalizle ilişkisinin
daha b aşlarında, ken d i g eliştirdiği k av ra m larla ça lışm aya başlayan Jung,
zihinsel etk in lik lerin tüm ü n ü
psyche
diy e ad landırır.
Psyche
dinam ik,
birb irin d en ayrı am a bağlantılı y apılardan oluşan b ir dizgedir. F re u d ’un
ego (ben) kav ram ın ı benim sem esine karşın, J u n g ’a göre bilinçli anıları,
düşünceleri, d u y g u la n , algıları içeren ego, k ısacası bilen, isteyen “b en ”
o la ra k k im lik d u y g u su n u o lu ştu ru r ve sü rek li kılar. A m a ego,
psyche
ok y anusunun ancak yüzeyini oluşturur. B u y üzeyin h em en altında “kişisel
bilinçdışı” yer alır. K işisel bilinçdışı F re u d ’çu psikanalizin bilinçdışı dediği,
özn en in bilin cin d e o lm adığı etkinlikleri, itilm iş, unutulm uş, b astırılm ış
yaşantıları içeren yapıdır. Jung, ayrıca asıl d erinde k o le k tif bilinçdışının
var olduğunu öne sürer. Bu bilinçdışı yapı, bireyin b ilinçdışm da asıl zem ini
olu ştu ran insanlığın geçm işin in örtülü an ılarını tarih b o y u n ca geçirdiği
evrim in yapılaşm ış izlerini taşıy an birey üstii, bütün in sa n la rla ortak olan
yandır.
J u n g ’un k u ram ın d a b ilinç öncesi, bilin çten önce v ar olan algılam a,
k av ram a b içim leri olarak y er alan arketipler yani ilksel im ge örnekleri,
o rtak b ilin ç d ışm d a bulunur. A rk e tip le r ç a ğ la r b o y u sık sık yin elen en ,
doğum , ölüm , eş bulm a, beslenm e, tehlikeye k arşı savunm a y aşantılarının
so nucunda oluşm uştur. B in lerce y ıl öncesine ilişkin b ir işaret, b ir arketip
b u g ü n ü n in sa n la rın ın d ü şle rin d e o rtay a çıkabilir. B in le rc e y ıllık
Dostları ilə paylaş: |