37
baxıb gəldikdən sonra: «İzzətinə and olsun ki, bir nəfər də belə qalmayıb
hamının ora girməsindən qorxuram» dedi
101
. Əbu Hureyrə, Ənəs –
radıyallahu anhum – rəvayət edir ki, Rəsulullah
- sallallahu aleyhi və
səlləm - buyurdu: «Cənnət məkruhlarla (nəfsin xoşlanmadığı şeylərlə),
Cəhənnəm isə şəhvətlərlə bəzədilmişdir»
102
. Əbu Musa – radıyallahu
anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu:
«Qiyamət günü olduğunda hər müsəlmana bir Yəhudi və Xristian verilər
və ona: «Bu sənin atəşdən qurtuluşun üçün sənə fidyə olaraq verilmişdir»
deyilər
103
. Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Qiyamət
günündə müsəlmanlardan bəzi kimsələr dağlar misalı günahlarla gəlirlər.
Lakin Allah onların bu günahlarından bağışlayıb Yəhudilərə, Xristianlara
yükləyər»
104
. Ənəs –
radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər
-
sallallahu aleyhi və səlləm – in yanından bir cənazə keçdi. İnsanlar cənazə
haqqında xeyirli sözlər dedilər. Peyğəmbər: «Vacib oldu!» deyə buyurdu.
Sonra bir cənazə də keçdi. İnsanlar onun haqqında pis sözlər danışdılar.
Peyğəmbər: «Vacib oldu!» deyə buyurdu. Ömər: «Ey Allahın Rəsulu!
Vacib olan nədir?» deyə soruşdu. Peyğəmbər: «Birinci cənazəni xeyirlə
yad etdiniz və ona Cənnət vacib oldu. İkinci cənazəni isə pisliklə yad
etdiniz və ona Cəhənnəm vacib oldu. Sizlər Allahın yer üzündəki
şahidlərisiniz» deyə buyurdu
105
. Əbu Hureyrə – radıyallahu anhu –
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Kafir
ilə onu öldürən əbədiyyən Cəhənnəmdə bir yerdə olmaz, Allah yolunda
ölən ilə Cəhənnəm atəşi bir yerdə olmaz, qulun qəlbində imanla həsəd bir
yerdə olmaz»
106
. Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu:
«Sizə Cəhənnəm əhlindən xəbər verimmi?». Səhabələr: «Bəli, ey Allahın
Rəsulu» dedilər. Peyğəmbər: «Bunlar simic, paxıl, təkəbbürlü
kimsələrdir» deyə buyurdu
107
. Rəsulullah
- sallallahu aleyhi və səlləm -
buyurdu: «Bir nəfəri gətirib oda atacaqlar. Cəhənnəmdə bağırsaqları
qarnından bayıra çıxacaqdır və orada eşşək dəyirmanın ətrafında fırlandığı
kimi fırlanacaqdır. Cəhənnəm əhli onun ətrafında toplaşıb soruşacaqlar:
«Ey filankəs, sənə nə olub? Məgər sən bizi günahlardan çəkinməyə və
xeyirli işlər görməyə çağıran deyildin?». O: «Bəli, mən xeyirxaxlığa
çağırırdım, lakin özüm buna əməl etmirdim, günahlardan çəkindirirdim,
101
Əbu Davud 4744, Tirmizi 2560, 2563, Nəsəi 7/3, Əhməd 2/332, Həkim 1/26-27.
102
Buxari “Rikak” 11/320, Müslim 2822, Tirmizi «Cənnət» 4/21, Əhməd 3/254.
103
Müslim 2767.
104
Müslim «Tövbə» 3/50.
105
Buxari «Cənaiz» 86, Müslim 949.
106
Müslim 1891, Əbu Davud 2495.
107
Buxari, Müslim 2853.
38
lakin özüm pis işlər edirdim»
108
. İbn Ömər –
radıyallahu anhu – rəvayət
edir ki, Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: «Bir qadın
evdə həps etdiyi pişiyə görə Cəhənnəmə düşdü. Pişiyi evdə həps edərək nə
yemək vermiş, nə də onun özü üçün ov etməsinə izn vermişdir (Başqa
rəvayətdə: Fahişə bir qadın isti bir gündə quyunun ətrafında fırlanan və
susuzluqdan dilini çıxarmış bir köpək gördü. Qadın ayaqqabısını çıxarıb
(quyudan su götürərək) köpəkə verdi. Bu səbəblə qadın bağışlandı»
109
.
Bureydə – radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Peyğəmbər - sallallahu
aleyhi və səlləm - buyurdu: «Hakimlər üç cürdür. Biri Cənnətlik, ikisi isə
Cəhənnəmlikdir. Haqqı bilib doğru hökm verən Cənnətlikdir, haqqı bilib
(bilə-bilə) ədalətsiz hökm verən Cəhənnəmlikdir, cahilcəsinə hökm verən
də Cəhənnəmlikdir»
110
.
CƏNNƏTİN VƏSFİ
ADƏM - Əleyhissəlam - IN GİRİB ÇIXDIĞI
CƏNNƏT HANSIDIR?
Munzir b. Said – rahmətullahi aleyhi – təfsirdə deyir ki: Allahın Adəm
– əleyhissəlam – söylədiyi:
“(Sonra) Biz (Adəmə) dedik: “Ey Adəm, sən
zövcənlə (Həvva ilə) Cənnətdə qal və hər ikiniz oradakı meyvələrdən,
istədiyiniz kimi, bol-bol yeyin, yalnız bu ağaca (buğdaya) yaxın
gəlməyin! Yoxsa (özünüzə) zülm edənlərdən olarsınız”. (əl-Bəqərə 35).
Ayəsində bir qrup: Allah Adəm – əleyhissəlam – ı Qiyamət günü
möminlərin girəcəyi əbədiyyət Cənnətinə salmışdır. Digər bir qrup isə: Bu
Cənnət başqa bir Cənnət baxçasıdır. Allah onu Adəm – əleyhissəlam –
üçün yaratmış və onu oraya salmışdır. Əbədiyyət Cənnəti deyildir”. Əbul
Həsən əl-Mərvədi – rahmətullahi aleyhi – isə təfsirində deyir ki: “Adəm
və Həvva – əleyhimussəlam – ın daxil olduğu Cənnət barəsində iki ixtilaf
vardır: 1) Bu Cənnət əbədiyyat Cənnətidir. 2) Bu Cənnət Allahın ikisi
üçün yaratmış olduğu imtahan yurdu etdiyi Cənnət baxçasıdır. Mükafat
olaraq yaratmış olduğu əbədiyyat Cənnəti deyildir. İkinci görüşdə olanlar
da iki qrupa ayrılmışlar: 1) Bu Cənnətin göydə olduğunu söyləmişlər.
Çünki Adəm və Həvva – əleyhimussəlam – oradan enmişlər. 2) Bir qism
də onun yerdə olduğunu söyləmişlər. Enməyi isə - bir yedən digər bir yerə
keçmək kimi adlandırmışlar. “(O halda) şəhərlərdən birinə gedin...”. (əl-
Bəqərə 61). Əbu Salih, İbn Abbas
- radıyallahu anhu – dan: “Enin” –
ayəsi barəsində bunu zikr edir: Bir yerdən digər bir yerə getmək kimidir”
108
Müslim, Səhihul Cəmi 7878.
109
Müslim 2242,2245.
110
Əbu Davud 3573.