Çərxi-fəleyküm “Səudiyyənin pullarını necə
A ta lar və oğul lar möv zu su bə şər öv la dı nın ya ra-
Yüklə 1,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- - Tər cü mə pro se sin də ori ji nal for ma nı, üs lu bu sax la maq nə də- rə cə də əsas dır Tər cü mə çi bu mə
- - Ne cə dü şü nür sü nüz, tər cü mə çi mətn dən kə na ra çı xa bi lər, yox sa onun bu na hü qu qu yox dur K.N.
- - Çe vo xun tər cü mə ilə bağ lı çox mü ba hi sə li bir fi k ri var: tər cü mə qa dı na bən zə yir – gö zəl dir sə, dü
- - Han sı mətn lə ri tər cü mə et mək da ha çə tin dir K.N.
- - Tər cü mə çi üçün re dak tor nə də- rə cə də önəm li dir K.N.
- - Bə dii tər cü mə çi nin ya zı çı, şair ol ma sı şərt dir mi Yox sa ədə biy- ya ta bə ləd ol ma fak to ru ki fa yət edir
- - Tər cü mə çi həm də özü bə dii ya ra dı cı lıq la məş ğul olur sa, de- yək ki, şeir ya nəsr ya zır sa, o
- - Xa ric də tər cü mə çi lər bə zən bu və ya di gər bir ya za rın tər cü mə- çi si ki mi ix ti sas la şır lar. Biz də isə
- Rə bi qə NAZİMQIZI K am ran Nə zir li 1958-ci il də As ta ra ra yo nun da ana dan olub.
- Na sir, pub li sist və tər cü mə çi ki mi ta nı nır. Ame ri ka və in gi lis ədə biy ya tı nın klas sik təm sil çi lə ri nin – C.
A ta lar və oğul lar möv zu su bə şər öv la dı nın ya ra- nı şın dan möv cud olub. Bu mə sə lə məişət dən tut muş el min, sə nə tin müx tə lif sa hə lə rin də də za man-za man bə zən yum şaq, bə zən isə çox sərt for ma da ifa də olu nan fi kir ay rı lıq la rı, yaxud ox şar- lıq la rı şək lin də tə za hür edib. Elə biz də rub ri ka mız da bu mə sə lə lə rə to xun ma ğa, yaş lı və gənc nəs li təm sil edən sə nət adam la rı nı sö zün yax şı mə na sın da üz-üzə qoy ma ğa, on la rın müx tə lif ha di sə lə rə ya naş ma la rı nı ay dın laş dır ma ğa və bu ya naş ma la rı siz lə rə təq dim et mə yə ça lı şa ca ğıq. “Ata lar-oğul lar” rub ri ka sı nın bu də fə ki qo naq la rı tər cü- mə çi lər Kam ran Nə zir li və Qis mət Rüs tə mov dur. - İlk bə dii tər cü mə əsə ri ni zi xa- tır la yır sı nız mı? Da xi li niz də ki tər cü mə çi po ten sialın dan ne cə xə bər tut du nuz? Kam ran Nə zir li: Or ta mət kəb də oxu yar kən rus, Azər bay can və fars dil lə rin də ki tab lar oxu yur dum. Anam da, xa lam da o za man lar tə- zə və ma raq lı ki tab lar çı xan da mə- nə ve rər di lər, de yər di lər ki, bur da mək təb li lər üçün ma raq lı ya zı lar var. Bəl kə bu nu oxu yub tər cü mə edə sən. Am ma mən ürək elə mir- dim. Özüm ya zır dım - şeir, he ka- yə, nə sə bir xa ti rə... Ali mək tə bə gə lən də is tə dim sə nəd lə ri mi şərq- şü nas lıq fa kül tə si nə ve rəm, la kin qo hum la rı mız dan bi ri de di ki, ora cə mi 25 yer var, gəl in gi lis di li nə ver, yə ni qərb şü nas lı ğa... Be lə lik lə, Xa ri ci Dil lər İns ti tu tu na da xil olan- da elə bi rin ci kurs dan baş la dım in- gi lis cə dən tər cü mə lər elə mə yə. İlk tər cü məm Bay ron dan olub. “Ay rı- lan da biz” şeiri ni tər cü mə elə mi- şəm. Unu dul maz müəl li mim Ən- vər Rza ya gös tər dim. Çox bə yən di, elə aya qüs tü mət nin ya nı na nə sə qeyd et di və mə nə de di ki, şeiri “Azər bay can müəl li mi” qə ze tin də Məh yəd din müəl li min ya nı na apa- rım. Apar dım, çap elə di lər. Qis mət Rüs tə mov: Səhv et mi- rəm sə, ilk tər cü məm in gi lis mis- tik şairi Con Donn haq qın da türk müəl li fi nin bir es se si idi, onun bir şeiri nin də türk, rus və in gi lis ver si ya la rı nı tu tuş du rub di li mi- zə çe vir miş dim. Şeir he ca vəz nin- də ya zıl mış dı, məs nə vi for ma sı nı xa tır la dır dı. Gə rək ki, es se nin adı “İn gi lis me ta fi zik şeiri” idi. Hər- çənd, mətn nor mal qar şı lan dı, am- ma onu pe şə kar ad lan dır maz dım. Tə bii, bu, mə nim üçün ilk təc rü bə idi, üs tə lik, tər cü mə yə baş la yan bü tün adam lar ki mi ey ni səh vi et- miş dim – dü şü nür düm ki, ya xın dil dən – türk cə dən tər cü mə et mək çox asan dır. Am ma za man ke çən- dən son ra ba xıb gör düm ki, o çe- vir məm də ki fa yət qə dər səhv lər var mış. An la dım ki, ya xın dil dən tər cü mə et mək da ha çə tin dir, söz- lər bir-bi ri nə bən zə sə də, bə zən ta- mam baş qa mə na ve rir, sin tak sis fərq li dir. Yə qin ki, in di o mət nə ye- ni dən qa yıt ma lı ol sam, heç re dak tə et mə yə də eh ti yac gör mə rəm, onu ye ni dən, ta mam baş qa cür çe vi rə- rəm.
apa rı cı təd qi qat çı la rı, alim lə ri və tər cü mə çi lə ri əsas iki əks möv qe- də da ya nır: bi rin ci si, doğ ma di lin ru hu na uy ğun tər cü mə edə sən, oxu cu nu ori ji nal mət nə ya xın laş- dı ra san. İkin ci si, oxu cu ya öz gə tə fək kü rü nü öy rət mək la zım dır. Qoy oxu cu öz gə bir ya zı çı nı, öz gə bir mə də niy yə ti qə bul et mə yi öy- rən sin. Bu nun üçün la zım gə lər sə doğ ma di lə zor iş lət mək də olar. Bu mə na da bi rin ci lər, azad tər cü- mə, ikin ci lər isə sət ri tər cü mə tə- rəf da rı dır lar. Mən azad tər cü mə tə rəf da rı yam. Q.R.: Şeir tər cü mə edir sən sə, for- ma nı sax la maq va cib dir. Mə sə lən, so ne ti sər bəst for ma da tər cü mə et- mək eff ekt ver mir. Yə ni sən öz di- lin də o for ma nı - bənd lə rin da xi li böl gü sü nü, qa fi yə sis te mi ni sax la- ma san, bu nun so net olub-ol ma dı ğı bi lin mə yə cək. For ma özü də ma- hiy yə ti ifa də edir axı. Bəl kə də, qa- fi yə lər so na dək göz lə nil mə yə, şeir sər bəst şə kil də baş qa di lə çev ri lə bi lər, bu nun la be lə ümu mi mə na da for ma sax la nıl ma lı dır. Yax şı olar dı ki, şeir də tər cü mə yə çə tin gə lən mə- caz lar və ya mi fi k is ti nad lar var sa, on la rı ol du ğu ki mi sax- la yıb, son da ayaq qey di - pro zaik dil də oxu- cu ya iza- hat ve- rə sən.
- Ne cə dü şü nür sü nüz, tər cü mə çi mətn dən kə na ra çı xa bi lər, yox sa onun bu na hü qu qu yox dur? K.N.: Bə zən tər cü mə də mə na it- ki lə rin dən də qaç maq müm kün ol mur. La kin elə hal lar da ola bi lir ki, tər cü mə çi ori ji nal mətn dən kə- na ra çı xır. Bu da yol ve ri lən dir. Be- lə tər cü mə yə ek vi va lent, ey ni də- yə rə ma lik olan tər cü mə, bə zən də məişət tər cü mə si de yi lir. Təx mi- nən evə al dı ğın te le vi zo run, ya xud te le fo nun tex ni ki pas por tun da kı tər cü mə yə bən zə yir. Bu ra da tər cü- mə çi əsas diq qə ti ona yö nəl dir ki, oxu cu, ya xud is teh lak çı la zım olan mə qam da han sı düy mə ni bas ma lı- dır. Si ya si və iş gü zar sə nəd lə rin tər- cü mə sin də tə ləb lər da ha də qiq və sərt dir. La kin bur da tər cü mə çi ni bə zən stan dart for ma lar xi las edir. Çün ki si ya si və iş gü zar dil də söz və ifa də lər çox vaxt bü tün dil lər- də ey ni mə na və an lam da şı yır. Bu da tər cü mə çi yə kö mək edir ki, tə rəfl ər ara sın da an laş ma va si tə si ola bil sin. Bə dii tər cü mə nin isə öz spe si fi k xü su siy yət lə ri və prob lem- lə ri var. Bə dii tər cü mə sa hə si da ha mo bil sa hə dir. Bə dii tər cü mə nin ən mü hüm cə hət lə rin dən bi ri müx tə lif nitq va si tə lə rin dən is ti fa də ba ca rı- ğı dır ki, mət ni mak si mal də rə cə də aç sın. Mə sə lən, söz lə ri oy nat maq hər dil də var. La kin tər cü mə olu- nan mətn də bü tün nitq fi qur la rı nı sax la maq çox çə tin dir. Tər- cü mə çi yə nəin ki di- li yax şı bil mək, həm də fəhm, d ə r r a k ə , zə ka da l a z ı m o l u r . Per so naj la rın təs vi rin də bə zən ça- lar lar itir, on la rın nitq və dav ra nış xü su siy yət lə ri yox olur. Mə sə lən, in gi lis, ya xud fran sız fəh lə si nin nit qin də ki spe si fi k cə hət lə ri Azər- bay can di lin də ver mək sa də cə çə- tin və müş kül mə sə lə dir. Əl bətt ə, bə dii tər cü mə ni söz bə söz də ver- mək çə tin dir. Bu ra da emo sional nitq ça lar la rı nın it ki si qa çıl maz dır. Q.R.: Dü şü nü rəm ki, tər cü mə çi mətn dən kə na ra çıx ma ma lı dır. Ən baş lı ca sı, şeir də mis ra nın, nəsr də cüm lə nin mən ti qi nə sa diq qal ma lı- dır. Tə bii, elə ifa də var ki, onu bi- zim dil də ver mək üçün dörd- beş söz dən is ti fa də et mə li olur san və ya ək si nə. Bu mə na da çə tin lik lər ya ra nır. Am ma mak si mum də rə- cə də ça lış maq la zım dır, ay rı-ay rı cüm lə lə rin, ya mis ra la rın məz mu- nu nu sax la ya san. Mən tiq ye rin də- dir sə, müəy yən xır da-pa ra qey ri- də qiq lik ola bi lər. Bun dan qaç maq müm kün de yil.
ya ya müx tə lif göz lə “ba xır lar”, öz da şı yı cı la rı nı müx tə lif cür for ma- laş dı rır lar. Mə gər dün ya gö rü şü, dün ya ba xı şı tər cü mə elə mək müm- kün dür? Xeyr. Bu na gö rə də tər cü- mə nin im kan la rı nı həm də ya lan çı im kan lar he sab et mək olar. Bir mi- sal de yim: qə dim də Bib li ya nı yu- nan di lin dən ital yan di li nə tər cü mə edər kən Ro ma tər cü mə çi lə ri ni də- qiq lik o qə dər də ma raq lan dır mır- dı; çün ki o vaxt kı Ro ma oxu cu su ha zır lıq lı oxu cu he sab olun mur du. Ca maat bil mir di har da gül mək olar, har da qorx maq olar. Bu na gö rə də tər cü mə çi lər tra ge di ya da tra gik not la rı da ha qa ba rıq, ko- me di ya da isə ko me dik mə qam la rı da ha güc lü çat dır ma ğa ça lı şır dı- lar. Xa rak ter lə ri sa də, bə sit for ma- da, yu mo ru ko bud, qa ba for ma da çat dır ma ğa ça lı şır dı lar. Hətt a bir pyes dən bir par ça nı gö tü rüb, o bi- ri pye sin tər cü mə si nə ya pış dı rır, be lə lik lə, elə bil bir əsə rin əla və si, ya xud qa rı şıq bir ic ma lı alı nır dı. Bu da ha mı nı qa ne edir di. Bun- dan baş qa, tər cü mə də fərq tək cə söz lər də de yil; mə sə lən, bir dil də fe lin çox lu za man for ma sı var (in- gi lis di lin də), di gər dil də isə üç za- man for ma sı möv cud dur, bir dil- də pred met lə rin sa yı nı gös tər mək va cib dir, di gə rin də isə bu o qə dər də va cib sa yıl mır və s. Gə lin təc rü- bə dən da nı şaq. Mə sə lən, bir şeirin, bir ne çə tər cü mə va rian tı ola bi lər. Bu onu gös tə rir ki, tər cü mə müm- kün ol ma yan şe yi çat dır ma ğa səy gös tər mək dir. Mə sə lən, bi zim ek vi va lent ki mi qə bul et di yi miz söz lər müx tə lif xalq la rın lek si ko- nun da müx tə lif tə səv vür, müx tə lif as so siasi ya lar ya ra dır. Bu na gö rə də söz lə rin yüz faiz də qiq ek vi- va len ti ni tap maq və yaz maq çox çə tin dir. Bu nu hər adam ba ca ra bil məz. İn gi lis di lin də “she” (O – qa dın cin si) sö zü nü ne cə tər cü mə et mək olar? Ya xud “xurd-xə şil elə- mək” bir ləş mə si ni in gi lis cə yə (“to batt er”, “to cuff ”, “to punch” və s – kö tək lə mək, əziş dir mək mə na sın- da iş lə nir) ne cə tər cü mə edə sən? Be lə hal lar da adə tən ori ji nal dil də- ki sö zü ey ni lə sax la maq, son ra isə hə min sö zün iza ha tı nı ver mək da- ha mü na sib dir.
13
12
lər olur ki, ora da for ma da, məz- mun də tər cü mə də yüz də yüz ori ji nal lı ğı nı sax la sın. İs tə ni lən mətn baş qa di lə çev ri lən də o di lin qay da-qa nun lar sis te mi nə, onun sin tak si si nə uy ğun la şır. Yə ni öz “sa diq li yi ni” 30 faiz iti rir. Bu mə- na da qa nad lı ifa də ol sa da, mə caz- la de yil sə də, Çe xo vun söz lə rin də hə qi qət var.
ni mətn lə rin tər cü mə si dir. Be lə mətn lər də hər sö zün bir mə na yü- kü var. Elə müəl lifl ər var ki, on la- rın di li sa də dir, mən tiq li dir (He- minq vey, Qol suor si, Os kar Uayld və s.), elə müəl lifl ər də var ki, dil lə ri çox mü rək kəb dir (Folk ner, Mel vil və s.), or da bə diy yat dan baş qa elm, fəl sə fə, zən gin ça lar lar var... Bi zim müəl lifl ə ri də tər cü mə edən də be lə hal lar la qar şı la şı ram. Mə sə lən, mən Fü zu li nin qə zəl lə ri- ni, ya xud Sa bi rin sa ti rik şeir lə ri ni tər cü mə edə bil mə rəm, bu məfk u- rə sa hib lə ri nin di li o qə dər ko lo rit- li və zən gin dir ki, on la rı gə rək ay- lar la otu rub xa ri ci mü tə xəs sis lə rin kö mə yi ilə izah edə sən, son ra tər- cü mə edə sən. Q.R.: Mə nim üçün şeir tər cü mə et mək da ha çə tin dir. Mət ni oxu- yur san, onun for ma sın dan tut muş ədə bi mə caz lar sis te mi nə dək hər şe yi ba şa dü şür sən, am ma onu öz di lin də al maq zü lüm-zil lət dir. Ed- qar Po nun “Qar ğa lar” şeiri ni ne çə il dir ki, di li mi zə tərc ü mə et mək is- tə yi rəm, ori ji na la, rus və türk di li- nə çe vir mə lə rə ba xı ram, am ma onu Azər bay can di li nə tər cü mə et mək mə nim üçün mə şəq qə tə çev ri lib. Mətn də ki da xi li qa fi yə lər, ke çid lər çox mü rək kəb dir. Bu şeiri ar zuolu- nan sə viy yə də tər cü mə edə bil mə- mə yim mə ni na ra hat edir. - Tər cü mə çi üçün re dak tor nə də- rə cə də önəm li dir? K.N.: Bü tün mətn lər üçün re dak- tor önəm li dir, xü su sən də tər cü mə çi üçün. Am ma təəs süf ki, So vet İtt i fa- qı da ğı lan dan son ra biz də bu sa hə- də bir qə dər boş luq hiss olun maq- da dır. İn di nəş riy yat lar da re dak tor bir ya na, nor mal kor rek tor da tap- maq çə tin dir. Gə rək ki, Or xan Pa- mu kun be lə bir fi k ri var: yax şı ya zı- çı nın bəx ti on da gə ti rir ki, qar şı sı na yax şı re dak tor çı xır. Və ya Mar kes bir də fə de miş di ki, əsə rim çı xan dan son ra ora da 70 səhv tap dım ki, on la- rı heç kəs tu ta bil mə miş di. Q.R.: Re dak tə bü tün bə dii mətn- lər üçün va cib dir. Biz də prob lem li mə sə lə lər dən bi ri də yax şı re dak si ya he yət lə ri nin ar zuolu nan şə kil də for- ma la şa bil mə mə si dir. Üs tə lik, müəl- lifl ər bir-bi ri ni həzm edə bil mir lər, eqo lar toq qu şur, mət nə “mü da xi- lə ni” qə bul edə bil mir lər. Bu nun la be lə, re dak tor luq sis te mi ni nor mal qə bul edib, bu nu for ma laş dır ma ğa ça lış maq la zım dır. Bu, ta ma mi lə ay- rı, müs tə qil, məx su si bir şey dir. Re- dak tor la iş lə mək, onu din lə mək mə- də niy yə ti müəl lif üçün də, tər cü mə çi üçün də çox va cib mə sə lə dir.
rər kən tək cə onun ek vi va len ti ba rə də dü şün mür, həm də hə- min mət ni tə zə dən yaz maq, tə- zə dən ya rat maq ba rə də dü şü nür. Bu ra da ya zı çı lıq kö mə yə gə lir. Bi lir si niz, ya zı çı lıq, ya da pubs lis- ti ka, mə sə lən, hə kim lik, və kil lik, rəs sam lıq, ya da mü hən dis lik və s. ki mi sə nət de yil. Ya zı çı lıq üçün heç bir dip lom, ya xud ser ti fi kat la zım ol mur. Bu, in sa nın qəl bi, duy ğu- la rı, is te da dı, zəh mə ti, dü şün cə və fi kir lə ri, dün ya ya mü na si bə ti, vər- diş lə ri və di gər mə sə lə lər lə bağ lı bir məş ğu liy yət nö vü dür. Tər cü mə isə sə nət dir. Fərq bun da dır. Am ma in di ki hal da söh bət bə dii tər cü mə- dən ge dir sə, əl bətt ə, bu ra da ya zı çı- lıq da kö mə yə gə lir. Am ma müt ləq de yil ki, bə dii mət ni tər cü mə edən kəs ədə biy yat çı ol ma lı dır. Ya ra dı cı qa bi liy yə ti və bə dii-mən ti qi tə fək- kü rü nün ol ma sı ki fa yət edir. Q.R.: Be lə bir məş hur fi kir var və mən də har da sa o fi kir lə ra zı yam ki, yax şı tər cü mə çi özü də 70-80 faiz ya- ra dı cı adam dır. Bu mə na da tər cü mə- çi li yi də məx su si bir is te dad he sab edi rəm, tər cü mə çi mət nin ori ji nal müəl li fi qə dər zəh mət çə kən adam- dır. Çün ki o da bir dil dən baş qa di- lə çe vi rər kən sı fır dan mətn ya ra dır, bəl kə, onun zəh mə ti da ha çox dur – bi ri var, boş luq dan mətn ya ra da san, bi ri də var, gö zü nün önün də ki mət- ni baş qa di lə sı fır dan trans for ma si ya edir sən, bu, bə də nin or qa nı nı baş qa- sı na kö çür mə yə bən zə yir.
əsə ri oxu yan da be lə onun is tər mə nə- vi-əx la qi, is tər sə də, ədə bi-es te tik tə si- rin dən çı xa bil mir sən. Sa də cə, bu tə si- ri öz ya ra dı cı lı ğı na ötür mə mək üçün bi lik, təc rü bə və is te dad ol ma lı dır. Am ma mə nim, bəl kə də üs tün lü yüm bu ra sın da dır ki, yad da şım əv vəl dən yax şı ol ma yıb. Mə sə lən, mən hə mi- şə si zin re dak to ru nuz, ya zı çı Ya şa rın ədə bi ha fi zə si nə hey ran qal mı şam, sö zün yax şı mə na sın da ona hə səd apar mı şam. Ya şar oxu du ğu ki çik bir epi zo du on il son ra be lə də qiq lik lə xa- tır la ya bi lir. Mən də be lə de yil... Am- ma, ümu miy yət lə gö tür dük də, mən- cə, tər cü mə et di yin, ya xud oxu du ğun əsə rin tə si ri müt ləq dir və ol ma lı dır. Mə sə lən, tər cü mə et di yi əsər ya zı çı- ya möv zu və ya ide ya ve rə bi lər, sən də ye ni bir əsər or ta ya qo ya bi lər sən. Am ma tər cü mə çi lik müəl li fi n fər di dəst xətt i nə mən fi tə sir gös tər mir.
mə sə lə dir. İlk il lər də yə qin ki, tər cü- mə et di yin mətn lər sə nə müəl lif ki mi tə sir gös tə rir. Mən tər cü mə nin ya zı- çı ya tə si ri ni yax şı hal he sab edi rəm. Ək si nə, tər cü mə et di yi mətn ona tə- sir et mir sə, bu o de mək dir ki, adam o mətn lə kon tak ta gi rə bil mə yib. Hətt a, mən cə, bu tə sir o qə dər çox ol ma lı- dır ki, tər cü mə çi müəy yən müd dət müəl lif ki mi bu tə si rə mə ruz qa lıb onun or bi tin də fır la na bil sin. Am ma bu, bi rin ci dövr üçün xa rak te rik dir. Son ra dan pe şə kar lıq gə lir və onun özü nün müəl lif ki mi öz ədə bi-bə dii poetik sis te mi for ma la şır və ora kə- nar heç nə da xil ola bil mir. Dün ya nın ya şa yan tən- qid çi lə ri ara sın da ən gör kəm li si he sab olu nan H a r o l d Blu mun “ T ə s i r təh lü kə- si” ad lı ki ta bı v a r .
Ora da be lə bir ma raq lı fi kir irə li sü rü- lür ki, dün ya nın ən bö yük ya zar la rı nı for ma laş dı ran amil lər dən bi ri də on- la rın vax ti lə ki min sə tə si ri nə dü şüb, son ra dan bu tə sir dən uzaq laş ma ğı ba car ma la rı dır. O, be lə bir mi sal da gə ti rir: Şeks pir lə ey ni dövr də ey ni möv zu da ya zan bir ne çə ya zar olub. On lar bu qar şı lıq lı tə si rə düş mə və tə- sir lər dən qaç ma mü hi tin də for ma la- şıb lar. Za tən bun suz da bö yük ya zı çı ol maq müm kün de yil. - Xa ric də tər cü mə çi lər bə zən bu və ya di gər bir ya za rın tər cü mə- çi si ki mi ix ti sas la şır lar. Biz də isə hə lə lik bu sa hə də boş luq hiss olun maq da dır... K.N.: Bə li, mə sə lən, Eko nu 30 il dir ital yan ca dan rus di li nə çe vi rən tər cü- mə çi xa nım var. Və ya Or xan Pa mu- kun əsər lə ri ni hol land di li nə Mar qa ret ad lı bir xa nım tər cü mə çi çe vi rir. On lar bi lir lər ki, daim si fa riş lə ri və yax şı qo- no rar la rı ola caq. Bi lir lər ki, tər cü mə et di yi əsə ri nəş riy yat göy də ala caq. Və ya Tür ki yə də Yu nis İm rə nin əsər lə ri- nin rus, in gi lis və sair dil lə rə tər cü mə si ilə bağ lı ay rı-ay rı ko mis si ya lar fəaliy- yət gös tə rir. De yək ki, Or xan Ka ma lın əsər lə ri nin in gi lis di li nə tər cü mə si ilə məş ğul olan xü su si iş çi-tər cü mə çi lər qru pu fəaliy yət gös tə rir. Biz də də son vaxt lar bu sa hə də iş lər ya vaş-ya vaş sis- te mə sa lı nır. Ye ni ya ra dı lan Azər bay- can Respublikasının Na zir lər Ka bi ne ti ya nın da Tər cü mə Mər kə zi də bu is ti- qa mət də uğur lu iş lər gö rür. Yax şı dır. Təq dir et mək la zım dır. Çox is tər dim ki, xa ri ci təc rü bə də öy rə nil sin, yax şı nü mu nə lə rin tət bi qi üçün şə rait ol sun. İn şal lah biz də Av ro pa nın bu sa hə də əl də et di yi sə viy yə yə gə lib ça ta ca ğıq. Bu na heç kə sin şüb hə si ol ma sın. Q.R.: Təəs süf ki, biz də bu ins ti tut for ma laş ma yıb. Bu ol sa, tər cü mə çi- lər öz lə rin dən son ra mək təb qo yub ge də bi lər di lər. Mə sə lən, biz də ori ji- nal dan çe vi rən məş hur tər cü mə çi lər olur, am ma təəs süf ki, öz lə rin dən son ra mək təb qoy mur lar. Düz dür, in di və ziy yət elə dir ki, biz ən müx tə lif müəl lifl ə ri çe vi ri rik. Am ma bu nun la ya na şı ko ri fey lə ri çe vi rən xü su si ix ti- sas laş mış adam lar ol ma lı dır. Mə sə- lən, bir tər cü mə çi in gi lis, is pan və ya ital yan ədə biy ya tı üz rə ix ti sas laş sın. Qon şu Tür ki yə də də, Ru si ya da da be lə dir. Biz də pro ses ye ni baş la yır. Bu mə na da Na zir lər Ka bi ne ti ya nın da Tər cü mə Mər kə zi nin tə sis olun ma sı da ol duq ca mü hüm ad dım dır. Son il lər ori ji nal dan olu nan tər cü mə lə rin sa yı ar tıb. Hal bu ki biz əv vəl lər dün ya ədə biy ya tı nı 80-90 faiz hal lar da rus di li, 10 faiz hal da isə türk di li va si tə si- lə tər cü mə edir dik, ori ji nal dan tər cü- mə çi lə rin sa yı o qə dər az idi ki, on la rı ad baad sa ya bi lər dik. Am ma son il- lər də və ziy yət get dik cə dü zə lir. Pro- se sə gənc lə rin axın la qo şul ma sı çox təq di rə la yiq hal dır. Ar tıq is pan ca dan, ital yan ca dan tər cü mə lər gö rü nür, ola bil sin, key fi y yət hə lə is tə di yi miz ki mi de yil, am ma fak tın ol ma sı ar tıq uğur- dur. Fik rim cə, bu mə sə lə də Tər cü mə Mər kə zi nin ya ran ma sı, onun gör dü- yü iş lər, o cüm lə dən “Dəf nə yar pa ğı” bə dii tər cü mə mü sa bi qə si nin ke çi ril- mə si də xey li sti mul ver di. Ya ra dı cı gənc lər gö rür lər ki, tər cü mə şöh rət lə ya na şı həm də mad di qa zanc gə ti rir. Tər cü mə çi lə rin sa yı nın gü nü-gün- dən ço xal ma ğı mə ni se vin di rir. İs tər- dim ki, bir mət nin bir ne çə tər cü mə ver si ya sı ol sun, say art dıq ca mü ba hi- sə və mü qa yi sə lər üçün zə min, se çim im kan la rı mız ola caq. Rə bi qə NAZİMQIZI K am ran Nə zir li 1958-ci il də As ta ra ra yo nun da ana dan olub. Azər bay can Pe da qo ji Xa ri ci Dil lər İns ti tu tu- nun in gi lis di li fa kül tə si ni bi ti rib. Na sir, pub li sist və tər cü mə çi ki mi ta nı nır. Ame ri ka və in gi lis ədə biy ya tı nın klas sik təm sil çi lə ri nin – C. Lon don, C.Qol suor si, S.Mo yem, E.He min quey, E.Po, U.Folk ner, O. Uayld və s. ya zı çı la rın əsər lə ri ni ori ji- nal dan di li mi zə çe vi rib. Q is mət Rüs tə mov 1986-cı il də Ba kı da ana dan olub. Od lar Yur du Uni ver si te ti nin jur na lis ti- ka fa kül tə si ni bi ti rib. Şair, es seist və tər cü mə çi ki mi ta nı nır. X.Bor xes, E.V. Ma tas, R.Vaq ner, V.Na bo kov və di gər müəl lif lə rin mətn lə ri ni di li mi zə tər cü- mə edib. Kamran Nəzirli: “Tərcümə etdiyi əsər yazıçıya mövzu və ya ideya verə bilər” Qismət Rüstəmov: “Tərcümənin yazıçıya təsirini yaxşı hal hesab edirəm”
Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|