Çərxi-fəleyküm “Səudiyyənin pullarını necə
Yüklə 1,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
9 N 38(47) 09.10.2015 Ra zı la şaq ki, çox ak tual və ye- tə rin cə konfl ikt li bir me saj... Bir fran sız, müm kün ki yə hu di əsil- li fran sız, mən müəl li fi nə zər də tu tu ram, öz əsə rin də bir yə hu di ye ni yet mə ni gö tü rüb mü səl man elə yir. Heç ki min də bu na təp ki si yox: hər şey nor mal dır. Bax, bu- dur Av ro pa; bu dur av ro pa lı nın dü şün cə tər zi: Moise yin Mo mo ol ma sı on lar üçün prob lem de yil. Part: tə bəs süm... Bü töv lük də, Ata fi qu ru na Ər şad Ələk bə rov ta mam fərq li bir mo dus- dan ya na şıb. So sial sta tu su na gö rə Moise yin ata sı klerk dir, və kil lik lə məş ğul dur və ka sıb bi ri si dir. Ta ma- şa da isə onun bir ya zı ma sa sı, bir sto lüs tü lam pa sı, bir ki tab-dəf tə ri var ki, gəl gö rə sən... Bu ma sa səh nə- də əsas de kor pred me ti dir, mər kəz- də möv qe lə nib və mi zan lar onun ət ra fın da bir ka ru sel ki mi qu ru lub. Re jis sor Ər şad akt yor Sa bir Məm- mə dov la bir gə Ata nı ta ma şa nın ilk ya rı sı nın bəl kə də ən mü hüm per- so na jı na çe vi rir lər və bi rin ci his sə də “Mo mo və Ata sı” ad lı bir ta ma şa oy na yır lar. Sa bi rin təq di ma tın da Ata gör kəm cə heç də tərk edi lə si, ya da in ti har as ta na sın da da yan mış adam təəs sü ra tı oyat mır, ək si nə, az qa la yor ğun ali mə, in tel li gen tə bən- zə yir. Hər çənd du yu lur ki, bi raz əz- vay və may maq dır. Di gər bir fakt da is bat la yır ki, Mo mo nun Ata sı na və onun “in- tel li gent” ma sa sı na səh nə nin mər kə zin də yer yox dur. Dialo qa diq qət elə yin. Mo mo ge cə is ti sin- də hü nü lə ri öl dü rən (bu, re jis sor imp ro vi zə si dir) Ata sın dan so ru- şur: “Ata, sən Al la ha ina nır san?” Sü kut. Han dan-ha na Ata ca vab la- yır sualı: “De yə sən, ki şi ləş mi sən a, oğ lum”. Pauza. Son ra dan əla və elə yir: “Yox, Al la ha iman gə tir mək mə nə heç vaxt nə sib ol ma yıb”. Su per dialoq dur və simp to ma- tik dir. Do la yı sı yol la Mo mo nun Ata sı eti raf elə yir ki, hə yat da ki şi ol ma ğı ba car ma yıb. Çün ki Al la ha inan ma yıb. Mən tiq lə dü şü nən də ay dın la şır ki, səh nə nin mər kə zi ilə əla qə dar mən düz fi kir də yəm. An caq bu ra teatr dır və bu ra da hər şey müm kün dür: hətt a mən tiq mən tiq siz li yin mən ti qi ni al qış la ya bi lər.
Re jis sor ma sa nı səh nə oyu nu ilə elə bağ la yıb ki... onu ta ma şa nın teks tu ra sı na elə da xil edib ki... və akt yo ru ma sa ar xa sın da elə iş lə dib ki, sən ix ti ya rı ol ma dan ona “əh- sən” de yir sən. Ən mü hü mü sə bu- dur ki, re jis sor Ər şad akt yor Sa bir Məm mə do va səh nə də ye ni dən ləz- zət lə oy na ma ğın da dı nı ya şa dıb, onu teat ra yox ha, çox dan bə ri uzaq- laş dı ğı sə nət qa pı la rı na qay ta rıb. Sa bir bu rol da ina nıl maz də rə cə də eff ekt li dir və hər jes ti, mi mi ka sı ilə (ma sa ar xa sın da lal-din məz əy lə- şən də də, ağ ca qa nad la rı ov cun da kefl ə öl dü rən də də) Ata nın bü tün xa rak ter qə ri bə li yi ni mə na lan dı ra bi lir, hətt a Ata ya mü na si bət də öz iro ni ya sı nı oy na ma ğı da unut mur. Bu az mış ki mi re jis sor ma sa dan ya rar la na raq akt yor lar üçün əla və qı sa bir tə zim də qu rur: hə rə bir də fə ma sa ar xa sın da kə pə nək ki mi ani gö rü nüb ani də yox olur. Part: tə bəs süm... Mən ba xış gü nü ta ma şa nı seyr elə miş dim: re jis su ra nı bə yən miş- dim, Sa bi ri fərq lən dir miş dim, xır da-pa ra qeyd lər apar mış dım, vəs sa lam. Dü zü, inan mır dım ki, bu ta ma şa “nə fəs ala caq”. Odur, prem ye ra gü nü özü mü bir teatr- şü nas ki mi məc bur elə dim ki, tək ra rən ta ma şa ya ge dim. Bu na he yif si lən mi rəm: göz lə- ri min önün də cə ta ma şa “ya şa- yır dı”, rit mə dü şür dü, seyr çi- lər lə tə mas qu rur du. Bi lir si niz nə baş ver miş di? Ba xış gü nü sərt, cod, ko bud Müs yö İb ra hi- min – Fuad Po la do vun prem ye- ra ta ma şa sın da “bu zu əri miş di”. O, səh nə də iş lə mə yə, öz səh nə ca- zi bə si ni teat rın fə za sı na da ğıt ma- ğa, tə rəf- mü qa bil lə ri lə pay laş ma- ğa baş la mış dı, Qu ran çi çək lə ri lə su fi ləş miş “ipək” Müs yö İb ra him ol muş du. Əgər Mo mo səh nə yə ve lo si ped lə gə lir sə, mür gü lü, ba şı kep ka lı, ahıl Müs yo İb ra him su per mar ket lə rin çarx lı də mir zən bi li üs tün də seyr çi önü nə çı xa rı lır. Mi zan əla dır, işa rə konk ret dir: əgər Mo mo nun ve lo si- pe di var sa, İb ra hi min çarx lı zən bi li var; yə ni tən lik bə ra bər lə şir və es- te tik bü töv lük ya ra nır. Müs yö İb ra- him öz-özü nə qa ne, tər ki-dün ya bir kim sə dir və dü kan çı dır, fran sız lar üçün ərəb dir; çün ki al ver lə məş- ğul olur. Onun özü isə de yir: “Mən ərəb de yi ləm, mü səl ma nam”. Mən cə, Müs yö İb ra him nə ərəb dir, nə fars dır: o, türk dür. Çün ki və tə ni- nə qa yı dan da Mo mo ilə bir gə ön cə tək kə lə rə ge dir, ha ra da ki, dər viş- lər fır la nır lar, fır la nır lar, fır la nır- lar və ora da sə ma elə yir, Mo mo ya da sə ma elə mə yi öy rə dir. Müasir dün ya məhz Tür ki yə ni dər viş li yin emb le mi qis min də qav ra yır. Fuad Po la do vun ifa sın da Müs yö İb ra him da ha çox xe yir xah mü səl- man dır, nəin ki Mo mo nu oğ lu ki mi gör mək is tə yən bir kim sə. Onun İb ra hi mi Mo mo ya yu xa rı dan aşa- ğı ba xır, ne cə ki Əmir Tey mur tə- fər rüata ba xır dı. Fik rim cə, akt yor özü nü heç cür əh va la tın müm- kün lü yü nə və Müs yö İb ra hi min sə mi miy yə ti nə, onun alt ruiz mi nə, Mo mo ya qar şı olan ata sev gi si nə inan dı ra bil mir və nə ti cə də, yal nız bir us tad, bir tər bi yə çi ki mi qal maq- la ki fa yət lə nir. Odur ki, Müs yö İb ra- him – Mo mo mü na si bət lə ri seyr çi ni tə sir lən dir mir. Mo mo Fuadın Müs- yö İb ra hi mi üçün qo ca lıq oyun ca ğı ki mi bir şey dir. Ol sun ki, bu, re jis- so run yo zu mu ilə dik tə edil miş bir mə qam dır: bəl kə də re jis sor akt- yor la ra emo si ya lar qa tın da yal nız ak va rel dən fay da lan ma ğı məs lə hət bi lib: nə dən ki, ak va re li yu mor la qa- tış dır maq da ha ra hat dır. Bu, re jis so- run kon sep si ya sın da irə li gə lən bir mə qam ki mi də çö zül mək im ka nı na ma lik: yə hu di yə hu di li yin dən dön- mə yə cək, nə qə dər də yiş sə də, Mo- mo ol sa da, oğ lu nu İb ra him ad lan- dır sa da. Hər çənd İb ra him Xə li lul lah ha mı mı zın əc dad la rı nın əc da dı... On da nə yin dər di ni çə ki rik ki?.. So- nuc da yad da şı mız ki ey ni dir... Part: tə bəs süm... Re jis sor Müs yö İb ra hi min “sə- ma sı”nı da əla fi kir lə şib. Akt yor ve lo si pe də əy lə şir, per so na jın son söz lə ri ni de yir və dü mağ süd yo lu ki mi gö rü nən işıq se li nin al tın da, bir nur için də əbə diy yə tə qo vu şur. Müs yö İb ra him, ve lo si ped çər- xi-fə ley küm... Bun dan son ra sı na Mo mo da İb- ra him ki mi ərəb dir; dü kan iş lə dir və Ana sı ilə “mən sə ni ta nı ma dım, sən mə ni” oyu nu na baş la yır, öz adi hə ya tı nın da dı nı çı xa rır, ev lə nib oğul-uşaq sa hi bi olur. Prem ye ra gü- nü Meh ri ban Zə ki də ba xış ta ma şa- sın dan fərq li çox sa kit idi, tə ləb olu- nan dan ar tıq oy na mır dı, əsl yə hu di qa dı nı ki mi xır da-xır da “sın dı rır- dı”, Ər şa dın 60-cı il lər “fo to”su nun at mos fe ri nə tam uyu şur du. Ta ma şa nın mi zan rəs mi bir çi- çə yin lə çək lə ri kon fi qu ra si ya sın da dü şü nü lüb san ki. Ya da müm kün ki, mən bu nu öz tə səv vü rüm dən ta ma şa ya pro yek si ya elə yi rəm. Am- ma, hə qi qə tən, de kor lar (qu ru luş çu rəs sam sa mi rə Hə sə no va) səh nə nin or ta sın da çi çək lə çək lə ri ki mi sıx dır, ət raf da isə bir ra hat lıq və boş luq var. Bu həm də ta ma şa ya bir di- na mi ka, bir ge niş lik gə ti rən fak tor ki mi də yər lən di ri lə bi lər. Hətt a Ər- şa dın ta ma şa sı nı “Çi çək və ve lo si- ped” də ad lan dır maq olar dı. Mən cə, bu, Mil li Teat rın müa- sir ta ri xi nin dö nüş nöq tə si dir: ar tıq ge ri yə yol yox dur. Ər şad Azər bay can səh nə sin də çağ daş re jis su ra nın di li ilə çox sa də və or qa nik bir şə kil də da nış ma ğa baş la dı, ru hən ca van bir ta ma şa ha zır la dı... Heç elə bir teatr gü nüm ol mur ki, mən İb ra hi min oğ lu Va qi fi xa- tır la ma yım... Part: tə bəs süm... Fikrət Əmirovun “Sevil”i qayıdır O kt yab rın 11-də Azər bay can Döv lət Aka de mik Ope ra və Ba let Teat rı nın səh nə sin də, gör kəm li bəs tə kar Fik rət Əmi ro vun “Se vil” ope ra sı ye ni dən nü- ma yiş et di ri lə cək. Teatr dan Azər TAc-a bil di ri lib ki, ta- ma şa nın re jis so ru, Əmək dar in cə sə nət xa di mi, Ope ra və Ba let Teat rı nın baş re jis so ru Ha fi z Qu li yev dir. Ta ma şa da əsas rol la rı Xalq ar tis ti Azər Zey na lov (Ba laş), Əmək dar ar tist lər- Zem fi ra İs ma yı lo va (Se vil) və Gül naz İs ma yı lo va ( Dil bər) ifa edə cək lər. Ope ra nın di ri jo ru Əy yub Qu li yev dir. Qeyd edək ki, Fik rət Əmi ro vun 1953-cü il də Cə fər Cab bar lı nın ey- niad lı dra mı və Tə lət Əy yu bo vun lib rett o su əsa sın da yaz dı ğı bu ope ra, elə hə min il də də Ope ra və Ba let Teat rın da ta ma şa ya qo yu lub. “Tilsimli meşə” səhnəyə çıxır, ...
Teat rın mət buat xid mə tin dən Azər TAc-a bil di ri lib ki, ba la ca la rın se vim li mə ka nın da bu də fə klas sik na ğıl qəh rə man la rı nın iş ti- ra kı ilə bir nü mu nə ər sə yə gə ti ri lir. Teat rın baş re jis so ru Qur ban Mə si mo vun ha zır la dı ğı “Til sim li me şə” ad lı na ğıl-ta ma şa kuk la la rın rən ga rəng li yi və say çox lu ğu ilə də se çi lə cək. Mə həm məd və Xə lil ad lı iki qar da şın ma cə ra la rı nı, qəh rə man lıq və sehr do lu aləm də ki mən fi qüv və lər lə mü ba ri zə si ni əks et di rən ta ma şa uşaq la ra mərd lik, cə sa rət, əzm kar lıq və mü ba riz lik ki mi hiss lər aşı la yır. Ta ma şa müəl li fi nin söz lə ri nə gö rə, öz cə sa rə ti ni nü ma yiş et dir mək is- tə yən iki qar daş uşaq lıq dan qor xu lu sehr lə ri ilə hər kə si va hi mə yə sa lan til sim li me şə yə ge dib, ora da əsir sax la nı lan pad şa hın qı zı nı xi las et mə yə ça lı şır lar. Ana sı nın və ət raf da kı la rın eti raz la rı na rəğ mən me şə yə ge dən və if ri tə lər, sehr do lu ca du gər lər lə mü ba ri zə apa ran qar daş lar əzm lə ri, qorx maz lıq və fənd gir lik lə ri sa yə sin də bü tün gi rov la rı, elə cə də pad şa- hın qı zı nı xi las edib qəh rə man ki mi öz ev lə ri nə dö nür lər. Zən gin səh nə tər ti bat lı bir his sə li ta ma şa da 17-dək kuk la dan is ti fa də edi lib. Teat rın baş rəs sa mı İq bal Əli ye vin qu ru luş çu rəs sa mı ol du ğu ta ma şa- nın mu si qi tər ti ba tı da dün ya ca məş hur klas sik mu si qi lər dən seç mə lər əsa sın da tər tib olu nub. Ta ma şa da əsas rol la rı teat rın gənc akt yor la rı El nur Xə li lov, Ca vid Tel man, Nər min Nə bi ye va, So na Qu li ye va, Ay gül Ağa ye va və İla hə İma no va ifa edir lər. Dö şə mə kuk la la rın is ti fa də olun du ğu ye ni səh nə işi okt yab rın son la- rın da ba la ca ta ma şa çı la rın ix ti ya rı na ve ri lə cək. ... “Xəcalət” isə təqdim edilib
Mə də niy yət və Tu rizm Na zir li yin dən Azər TAc-a bil di ri lib ki, ta ma şa nın qu ru- luş çu re jis so ru Asif Şi ri nov, qu ru luş çu rəs sam El li naz Ba la şo va, mu si- qi tər ti bat çı sı Sə nan Se vin dik za də dir. Ta ma şa da əsas rol lar da Əli Hü- sey nov, Se vinc Məm mə do va, Fa ti mə Sə fə rə li ye va, El çin Məm mə dov və baş qa la rı çı xış edib. Ta ma şa dan son ra bil di ri lib ki, son bir il ər zin də mək təb li lə rin teat ra ma ra ğı da ha da ar tıb. Və tən pər vər lik möv zu sun da olan bu əsər şa- gird lər də və tə nə sev gi si his si aşı la yır. “Rast” simfonik muğamı əsasında balet
Teatr dan Azər TAc-a bil di ri lib ki, iki pər də li ba let-ta ma şa nın sü je ti Azər bay ca nın ta ri xi nə aid fakt lar əsa sın da qu ru lub. Ba le tə Xalq ar- tis ti, SS Rİ Döv lət mü ka fa tı laureatı Ta mil la Şi rə li ye va qu ru luş ve rib. Lib rett o müəl li fi Əj dər Ha cı yev, qu ru luş çu rəs sa mı Xalq rəs sa mı Ra fi s İs ma yı lov dur. Xalq ar tis ti, pro fes sor Yal çın Adı gö zə lo vun ida rə edə cə yi ba let də Tom ris ro lu nu Ta mil la Məm məd za də, Atr ro lu nu Ti mur Odu şev, Ba- nu ob ra zı nı isə Səl mi naz Mir zə ye va can lan dı ra caq. Qeyd edək ki, Ni ya zi “Rast” sim fo nik mu ğa mı nı 1949-cu il də bəs- tə lə yib. Müsyö İbrahim, salaməleyküm, yaxud velosiped çərxi-fəleyküm
Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|