Chiniqishni giygenik asoslari. Jismoniy tarbiya darslarida yuklamalarni meyyorlashning giygenik asoslari

Jismoniy tarbiya gigiyenasining vazifalari quyidagilar о‘isoblanadi:odamning jismoniy о‘olatiga о‘os bо‘lgan mezonlar bqyicha uning salomatligiga oid model parametrlarlarini normallashib turish (jismoniy rivojlanishi,jismoniy tayyorgarlik darajasi chiniqqanlik), jismoniy yuklamalarni normaga solib turish, faqat gipodanimiyaning oldini olish bilangina cheklanmay, shu bilan birga sixat-salomatlikning model darajasiga erishish va uni saqlab turish uchun unga optimal darajada mashq ta’sirini kqrsatilishini ta’min etadigan chiniqtiruvchi tadbirlar; mashq va musobaqa yuklamalarini, dam olish, ovqatlanish, katta sportda tiklanish tadbirlarini muayyan tartibga solib turishi; fizkultura va sport mashg‘ulotlari shart-sharoitlarini(iqlim va mikroliqlim, sport inshoatlari va jiо‘ozlari, kiyim-kechaklar va boshqalar) salomatlikka qulay ta’sir kqrsatishiga yordam beradigan tarzda normaga solib turish.
Salomatlikni saqlash va mustaо‘kamlashda atrof-muо‘itni ozoda saqlash, ratsional tarzda ovqatlanish faol ravishda optimal harakatlar qilish о‘amda asab о‘ayajonlanish о‘addan oshib ketadigan stress xolatlarning oldini olish singari tadbirlar bilan bir qatorda, jismoniy tarbiya о‘am eng muо‘im va istiqbolli omillardan biriga aylanib bormoqda.shu bilan birga, yuksak darajadagi yutuqlarga erishgan sport salomatlik uchun muayyan darajada xavf tug‘diradigan(xaddan tashqari zqriqish va jaroxatlar) anchagina intensiv va keng xajmli yuklamalar bilan bog‘liq bqlib, ular puxta vrachlik-pedagogik nazorati qrnatilishini, о‘amda mashqlarning gigiyenik jixatdan tqg‘ri tashkil etilishini ta’minlashni talab qiladi.Mana shu qoidadan kelib chiqqan о‘olda sog‘lomlashtirish maqsadida qtkaziladigan jismoniy mashqlar о‘amda yuqori kqrsatkichlarga erishishni maqsad qilgan katta sport maqg‘ulotlariga qqyiladigan gigiyenik talablarni aloо‘ida-aloо‘ida qarab chiqish lozim.

Salomatlik tushunchasi.
Odamlar salomatligini saqlash va mustaо‘kamlash jismoniy tarbiyaning asosiy vazifalaridan biri о‘isoblanadi.Salomatlik deganda, odm organizmining shunday bir xolati tushuniladiki, bunda uning barcha funksiyalari tashqi muо‘it bilan muvofiqlashtirilgan bqladi va unda qandaydir kasalliklar bilan bog‘liq bо‘lgan qzgarishlar kqzga tashlanmaydi.
Sog‘liqning qanday aо‘volda ekanligini subyektiv yql(ya’ni sqrab-surishtirish) bilan va obyektiv tadqiqotlar qtkazish asosida aniqlanadi.
Darsga qо‘yiladigan muhim talablar: uning taolim va instruktiv yо‘nalishi, о‘quvchilarning salomatligi, jismoniy rivojlanishi va harakat tayyorgarligini hisobga olib, ularga tabaqali yondashuv; yuqori harakatchanligi va emotsionalligi; darslarda о‘quvchilar mustaqil (uy topshiriqlar) jismoniy rivojlanishi va sifatlarni tarbiyalashda darslarda о‘zlashtirgan oddiy harakat taosirni takrorlash uchun topshiriqlar oladilar, ularning bajarilishini tekshirish muntazam ravishda amalga oshiriladi. Darslar odatdagidek ochiq havoda о‘tkaziladi. Bolalar sport kiyimlari va poyafzallarda ilk vaqtlarda harakat 15__S va undan yuqori bо‘lganda trusik va maykada shug‘ullanadilar. Harakat past bо‘lganda esa mashq qiluvchi kostyumlarda, qishda harorat sharoitiga muvofiq keluvchi kiyismlar bilan bajaradilar.
Umumiy о‘rta taolim maktablarida darslar jismoniy tarbiya va sport bо‘yicha mashg‘ulotlar о‘tkazilayotgan joylar sanitariya-gigiyena talablariga, xavfsizlik qoidalariga qatoiy rioya qilipshni talab qiladi.
Sog‘liqlari tufayli maxsus tibbiy guruhlariga о‘tkazilgan bolalar bilan jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari maxsus dastur bо‘yicha alohida о‘tkaziladi. Maktab direktori jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini о‘tkazish uchun zaruriy sport inventarlari va uskunalari bilan taominlanishi va ulardan samarali foydalanish uchun javobgardir. О‘quv tarbiya ishlari bо‘yicha uchun о‘rinbosarlariga jismoniy tarbiya bо‘yicha о‘quv dasturlarining bajarilishi, jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini sifatli о‘tkazishlari va maxchsus meditsina guruhiga о‘tkazilgan о‘quvchilar bilan mashg‘ulotlar javobgarligi yuklatilgan.