Chirchiq davlat pedagogika universiteti turizm fakulteti

2.2”Cho’l bo’risi” asarida xarakterlarning berilishi
Yozuvchi yetakchi qahramon ruhiy olamini tasvirlashda asardagi boshqa obrazlardan ham mohirlik bilan foydalanadi. Oddiy hayotiy voqea-hodisalar turmush ziddiyatlari orqali o’ziga xos xarakterlar yaratadi. Xarakter badiiy ijodda individual xususiyatlar asosida har tomonlama to’liq yaratilgan inson obrazining mukammal turi.¹² Adabiy xarakter real hayotiy inson xarakterining ko’chirmasi, nusxasi emas. Xarakter har tomonlama mukammallashgan, turli xususiyatlar aniq ko’rinib turgan, individual xususiyatlari kashf etilgan obrazdir. Har qanday obraz xarakter bo’la olmaydi, lekin har qanday xarakter obraz sanaladi.Ularning ruhiy inqirozini badiiy talqin etishda tush motivi, tabiat va inson fe’l atvori uyg’unligi, o’ylash, fikrlash, dialoglar usullaridan unumli foydalanadi. “Cho’l bo’risi” asaridagi shaxslarning ko’pchiligi hayotdan olingan, biroq to’qima obrazlar ham bor. Asar personajlarini quyidagicha tasnif qilish mumkin;Hermann Hessening “Cho’l bo‘risi” romanidagi bosh qahramonlar-Hermann Hessening o‘zgargan shaxsi Harri Xoller, Hermin, Mariya va Pilgrimage. Harri Xoller - o'rta yoshdagi, hayotida ma'no izlayotgan odam. Hermin-Harriga hayot va sevgining asl ma'nosini tushunishga yordam beradigan yosh qiz. Mariya italiyalik fohisha bo'lib, Harriga ehtiros va his-tuyg'ularning qadr-qimmatini o'rgatadi. Oxirgi personaj, Pilgrimage- bu roman davomida Harriga yuksak tushunchaga erishishga yordam beradigan dono va xayrixoh rahbar sifatida namoyon bo'lgan shaxs. Romanning bosh qahramoni 47 yoshli Garri Xoller nihoyatda o‘limga o‘xshash hayot kechirmoqda. Bir paytlar jamoat ziyolisi bo'lgan u zamonaviy Evropa madaniyatidan nafrat bilan chekindi. Ishini, oilasini va uyini yo'qotib, u bo'rilar kabi yolg'izlikda yashaydi, kunduzi o'ylaydi va kechalari tavernalarni ta'qib qiladi. Uning ichida ikki ruh urushmoqda: vahshiylik va yolg'izlikka intilgan "hayvon" va madaniyat, jamiyat va sevgi izlayotgan "odam". Garri o'zini o'ldirishni orzu qiladi, lekin o'zining "ichki bo'shliq va umidsizlikning yomon kunlari" ga o'jarlik bilan yopishadi.
Cho’l bo'rini yozishda Hesse o'zining ruhiy inqiroziga tayangan. 1920-yillarning o'rtalarida xotinini tashlab ketganidan so'ng, Hesse Bazelda yolg'iz hayot kechirdi va o'z joniga qasd qilishdan umidsizlikka tushdi. Bu Harrining ruhiy tushkunlik haqidagi og'riqli to'g'ri ta'riflarini tushuntirishi mumkin, ehtimol u faqat Uilyam Styronning "Ko'rinadigan qorong'ulik" romanida mos keladi.Biroq, 1960-yillarda Hermann Hesse, “Cho’l bo’risi”uning boshqa kitoblariga qaraganda "ko'proq va shiddatli tarzda noto'g'ri tushunilgan"ligini aytdi. U ko'plab o'quvchilar Harrining isyoni va umidsizlikka yopishganini his qildi, lekin uning go'zal yosh Hermin bilan uchrashgan paytdan boshlangan sayohatini e'tiborsiz qoldirdi. Romanning butun ilohiyotini jonlantirgan Hermine Harriga uning ko'kragida ikkitadan ortiq jon borligini va har birining gullashiga yo'l qo'yishi kerakligini ko'rsatadi.