I3-§. MURAKKAB SINIQ QIRQIM Siniq qirqim. 13.1-chizma,
a da murakkab siniq qirqim namunasi
ko‘rsatilgan. Qirqim yaqqol tasvirda qulay bo‘lishi uchun detalni shartli bu-
rib tasvirladik. Detalni o‘zaro kesishuvchi tekisliklar bilan kesish natijasida
hosil bo‘lgan qirqim
siniq qirqim deyiladi. Bu yerda
A tekislik
V ga parallel
bo‘lib,
V ga o‘zining haqiqiy kattaligida,
A 1 yordamida hosil bo‘lgan qirqim
V ga o‘zgarib, ya’ni qisqarib proyeksiyalanadi (bu yerda ikkinchi
A shartli
A 1 deb belgilandi). Chizmada bu ikkala tekislik hosil qilgan qirqimlarni bitta te-
kislikka keltirib tasvirlash zarur. Buning uchun
A tekislik o‘z o‘rnida qoldirilib,
A 1 ni chapdan o‘ngga
A bilan bitta tekislik hosil qilguncha buriladi. shunda
A 1 tekislikdagi tasvir ham
V ga o‘zining haqiqiy kattaligida proyeksiyalanadi.
natijada
A va
A 1 dagi qirqimlar bir-biri bilan bitta tekislikka keltiriladi (13.1-
chizma,
b )
va ikkala tekislikdagi qirqimlardan yaxlit bitta qirqim hosil bo‘ladi.
Chizmada bu tekisliklarning o‘zaro kesishishi, ya’ni siniq chizig‘i detalning
V ga parallel simmetriya o‘qi bilan qo‘shilib qolgani uchun u joy shtrix-punktir
chiziqda tasvirlanadi. Bu chizmada ham qanday qirqim qo‘llanilganligini bilish
kerak bo‘lsa, detalning ustki ko‘rinishiga qaraladi.
13.1-chizma. siniq qirqimda kesuvchi tekisliklar o‘zaro qanday joylashgan bo‘ladi?
13.2-chizmadagi detal ko‘rinishlaridan birini chizmachilik daftaringizga
ko‘chirib chizing va siniq qirqimni bajaring.
31
13.2-chizmada berilgan detallarda qanday qirqim bajarilishi mumkin?
A. Pog‘onali. B. Mahalliy. C. siniq. D. og‘ma.
