Chizmachilik lotin 2019. indd

---

TOSHKENT – «O‘ZBEKISTON» – 2019
I. RAHMONOV,
D. YULDASHEVA,
M. ABDURAHMONOVA
http://eduportal.uz

---

T a q r i z c h i l a r : 
 
A. Ashirboyev, M. Xolimov 
– Nizomiy nomidagi TDPU «Chizma geometriya, 
chizmachilik va uni o‘qitish metodikasi» kafedrasi dotsentlari;
S. Usmonov –
Abdulla Avloniy nomidagi XTXQTMOMI dotsenti;
G. Zulhaydarova 
– RTM metodisti;
Z. Hoshimova 
– Toshkent shahridagi 16-o‘rta maktabning 1- toifali chizmachi-
lik fani o‘qituvchisi.
A. Goyipov 
–
 
Zangiota tumanidagi 25-o‘rta maktabning 1-toifali chizma-
chilik fani o‘qituvchisi.
ISBN 978-9943-01-581-4
© «O‘ZBEKISTON» NMIU, 2010, 2014, 2019
O‘quvchilarning darslarda olayotgan bilimlarini mustahkamlab borish maqsadida, 
har bir dars so‘ngida:
–
savollar
– mashqlar 
– testlar
– kompyuterda mashqlar
– grafi k ishlar
shuningdek, har chorak yakunida o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilayotgan 
savodlarini aniqlashga oid nazorat ishlarini o‘tkazish kiritildi.
Respublika maqsadli kitob jamg‘armasi mablag‘lari
hisobidan ijara uchun chop etildi.
UO‘K 744(075)
KBK 30.11ya721 
R33
Rahmonov, Ikrom va b.
Chizmachilik 9
: Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9-sinf o‘quvchilari uchun 
darslik. To‘ldirilgan va qayta ishlangan 3-nashri – T.: «O‘zbekiston», 2019. –104 b.
ISBN 978-9943-01-581-4
UO‘K 744(075)
KBK 30.11ya721 
R33
http://eduportal.uz

---

3
XXI axborot kommunikatsion texnologiyalar asrida yashayotganligimiz 
uchun turli innovatsion texnika va texnologiyalardan foydalanib, xalqimiz 
tomonidan davlatimizning kelajagi buyukligiga poydevor qo‘yilayotganligiga 
guvoh bo‘lmoqdamiz.
Har qanday yaratuvchanlik insondan o‘zining xayoliy omiliga suyan-
gan holda ijodiy yondashishni talab qiladi. Bunday ijodkorlikni yaratishda 
ko‘plab turli ko‘rinishdagi chizmalarni chizib, ulardan foydalanishga to‘g‘ri 
keladi.
Aziz o‘quvchilar! Sizlar ham yurtimizni dunyoga tanitgan ajdodlarimiz, 
olim-u fuzalolarimiz ishlarini davom ettirayotgan ota-onalarimiz, aka-opala-
rimizning safl arini kengaytirish maqsadida yaxshi o‘qib, puxta bilimlarni 
egallashga harakat qilish orqali buyuk vatanimizning ravnaqi uchun tinmay 
astoydil bilim egallashga harakat qilinglar.
Barcha innovatsion texnika va texnologiyalarning barqaror rivoj 
lanishi 
siz o‘quvchilarga bog‘liq. Bu yerda chizmachilikni boshqa fanlar qatori mu-
kammal egallash orqali innovatsion texnika va texnologiyalarni loyihalashga 
harakat qilish joiz hisoblanadi.
O‘quvchilarning fazoviy tasavvur va tafakkur qilish qobiliyatlarini rivoj-
lantirishni hamda darslarni yuqori darajada o‘zlashtirishlarini hisobga olgan 
holda ko‘rsatmali materiallardan foydalanish kengaytirildi.
Bundan tashqari, o‘tilgan mavzularni takrorlash uchun an’anaviy savollar, 
testlar, topshiriq va mashqlar berildi. Mashqlar o‘rtacha (
A
) va yaxshi (
B
) 
o‘zlashtiruvchi hamda iqtidorli (
C
) o‘quvchilarning bilimini hisobga olgan 
holda tuzilgan. Iqtidorli (
C
) o‘quvchilar uchun tuzilgan mashqlarni baja-
rish orqali chizmachilikdan o‘tkaziladigan olimpiadalar g‘olibi bo‘lishingiz 
mumkin.
Hozirgi vaqtda chizmalarni kompyuterda chizish mumkin, biroq chiz-
malarni chizish va o‘qishni bilganlargina chizmani kompyuterda oson chi-
za oladi. Shu boisdan, chizmalarni chizish va ularni o‘qishni mukammal 
o‘zlashtirib olgandan keyingina kompyuterda to‘g‘ri chizishni o‘rganish im-